بخشی از مقاله
خلاصه
با توجه به پراکنده بودن عوامل اثرگذار شناسایی شده بر قراردادهای روانشناختی سعی بر آن داریم، طی یک مطالعه کتابخانهای، با مرور جدیدترین مقـالات چاپ شده (2014 – 2008) در EBSCO در دنیای قرارداد رواشناختی تا حد امکان مفهـوم و عوامـل اثرگـذار بـر قـرارداد روانشـناختی و نقـض قـرارداد روانشناختی را مورد بررسی قرارداده و رابطه مثبت و منفی میان آنها را تبیین کنیم. در این راستا به تعیین اثر قرارداد روانشناختی و نقض قرارداد روانشـناختی بر حمایت سازمانی، استراتژیهای توسعه منابع انسانی، تعهد سازمانی، رفتار شهروندی سازمانی، رضایت شغلی، عجین شدن بـا کـار، مسـأله جانشـین پـروری، انگیزه کاری و … میپردازد. هدف از این مطالعه گردآوری عوامل گوناگون است، بدین ترتیب رویه روشنی در اختیار مـدیران قرارگیـرد. لـذا در پایـان بـا تحلیل و جمع بندی عوامل مورد مطالعه و ارائه توصیههایی کاربردی از لحاظ اقدامات منابع انسانی به سازمانها، یاریگر آنها باشیم.
کلمات کلیدی: قرارداد روانشناختی، نقض قرارداد روانشناختی، تعهد سازمانی، رضایت شغلی
.1 مقدمه:
مفهوم قرارداد روانشناختی و نقض قرارداد روانشناختی چیست؟ چه عواملی بر قرارداد روانشناختی و نقض آن تأثیرگـذار هسـتند؟ قـرارداد روانشـناختی و مهم تر از آن نقض قرارداد روانشناختی چه تأثیراتی می تواند بر روی تعهد سازمانی، رضایت شـغلی، حمایـت سـازمانی، هویـت سـازمانی و .... بگـذارد؟ عوامل میانجی در این میان کدام هستند؟
قرارداد روانشناختی مفهومی است که در سالیان اخیر به سبب تغییر نسل کارکنان و کاهش انگیـزه بـرای وفـاداری و خـدمت بـه سـازمان مـورد توجه قرار گرفته است.موارد ذکر شده به دغدغه ای برای مدیران بدل شده است زیرا جذب نیـرو شـاید تـا حـدی آسـان باشـد، امـا نگاهـداری از نیـروی مجرب و توانمند بسیار مشکل خواهد بود. به همین علت بررسی قرارداد روانشناختی می تواند چاره ای برای حل این مشکل باشد.
در این پژوهش با مرور نظام مند مقالات مختلف و مرتبط، ضمن این که از پیشروی این حوزه علمی در دنیای قرارداد روانشـناختی اطـلاع یافتـه و سعی داریم به پرسش های مطرح شده تا حد امکان پاسخ داده شود. بنا بر توان علمی نویسنده مقالات و نظریات نویسندگان در این زمینه نقـد و بررسـی می شود و تفاوت ها و شباهتهای این مقالات و ارتباطآن ها مورد بحث و بررسی قرار میگیرد.
پیرو اهدافی که پیشتر ذکر شد، معیار انتخاب مقالات بر ارتباط مستقیم با مفاهیم مورد هدف و پرسش های مطرح شده است و معیارهـایی کـه سبب حذف مقالات از حوزه بررسی شده است، وجود ارتباط غیرمستقیم و عوامل نامربوط میان قراردادهـای روانشـناختی اسـت. بـه گونـه ای کـه حیطـه بررسی آن ها خارج از کلمات کلیدی ذکر شده باشد.
1
در ادامه ابتدا طی جدولی، لیست مقالات مورد بررسی به همراه نام نویسندگان، سال انتشار و مجـلات معتبـر EBSCO ، ABSCO، ISI و ...
است، که با توجه به اهمیت و میزان ارجاع به آنها و همچنین سال انتشار آنها معرفی می گردد. سپس مفاهیم کلیـدی قـرارداد هـای روانشـناختی تـا حـد لزوم تعریف می گردد. با توجه به محتوای مقالات، ساختار کلی بررسی پژوهش را در دو بخش قرارداد روانشناختی و نقـض قـرارداد روانشـناختی مـورد بررسی قرار میگیرد.در پایان جمع بندی و نتیجه گیری نموده تا بتوان رویه مناسبی را در اختیار مدیران و سازمان ها قرار داد.
-2 روش تحقیق
طی یک مطالعه کتابخانه ای از قراردادهای روانشناختی و نقض قراردادهای روانشناختی سعی شده است با بررسـی جدیـدترین مقـالات مـرتبط بـا آنهـا، چاپ شده در EBSCO ، طی سال های 2014 – 2008 ، از پیشرفت مقالات مختلف در این زمینه آگاهی لازم را کسب نمـوده و عوامـل اثرگـذار بـر قراردادهای روانشناختی و نقض آنها، تعهد سازمانی و رضایت شغلی را بررسی نماییم. بدین ترتیب 17 مقاله از میان مقالات مختلف (بـا در نظـر گـرفتن معیارهای ورود) انتخاب گردیده و مورد بحث و بررسی قرار داده شده است.
-3 معرفی مقالات:
در ابتدا مقالاتی که برای بررسی انتخاب شده است، به صورت جدولی جهت آشنایی با نویسندگان، مجلات و عنوان مقالات معرفی میشود
journal year Title Author Row
Human Resource 2014 Work engagement, psychological Bruce A.Rayton 1
Management contract breach and job satisfaction , Zeynep yalabik
,
Journal of Human 2013 Promoting Effective Psycological Mcdermott, A. M., 2
Resource Management Contracts Through Leadership:The Conway, E., Rousseau, D.
Missing Link Between HR Strategy M., & Flood , P . C.
And Performance
European Journal of 2013 Dynamics of psychological P. Matthijs Bal , Rein De 3
Work and contracts with work engagement Cooman ,& Stefan T. Mol
Organizational and turnover intention: The
Psychology influence of organizational tenure
Journal of 2013 Reactions to psychological contract Chen, Zhen Xiong 4
Organizational breach : a dual perspective Tsui, Anne S
Behavior Zhong, Lifeng
Human Resource 2013 Promoting Effective Psycological Mcdermott, Aoife M 5
Management Contracts Through Leadership:The Conway, Edel
Missing Link Between HR Strategy Rousseau, Denise M
And Performance Flood, Patrick C
International 2012 A Longitudinal study of Age - P. Matthijs Bal , 6
Association of Applied Related Differences in Reactions to Annet H. De Lange ,
psychology Psychological Contract Breach Paul G.W.Jansen ,
Mandy E.G. Van Der
Velde
Journal of 2012 The Reciprocal Between Conway Neil,Cyle -Shapiro 7
Occupational And Psychological Contract Fulfilment .Jacquelin
Organizational And Employee Performance and
Psychology the Moderating Role Of Percieved
Organizational Support and Tenure
Journal of Work & 2011 When I ' m 64 : Psychological Lange, Annet H De 8
Stress contract breach , work motivation Bal, P Matthijs
and the moderating roles of future Jong, Nicole De
time perspective and regulatory Schaufeli, Wilmar B
2
focus
Dana haggard-journal 2011 Psychological Contracts and Thomas J. Zagenczyk, Ray 9
of business psycology Organizational Identification: The Gibney, W. Timothy Few,
Mediating Effect of Perceived Kristin L. Scott
Organizational Support
The International 2011 The effects of psychological Yongjian Baoa, Bradley 10
Journal of Human contract violation on Chinese Olsona,Satyanarayana
Resource Management executives Parayitamb and Shuming
Zhaoc
Ray giben journal of 2011 Mentoring and Psychological Dana L. Haggard 11
labor research Contract Breach
Journal of 2011 How Do Developmental and Bal, P Matthijs 12
Management Studies Accommodative HRM Enhance Kooij, Dorien T A M
Employee Engagement and Jong, Simon B De
Commitment SOC Strategies
Synergy 2011 Influence of Psychological Contract Jaffri Hassan 13
Organizational On Breach
Commitment,Synerg
Dana haggard-journal 2009 Age, work experience, and the Thomas W.H.NG, Daniel 14
of business psycology psychological contract Feldman
LSE Online Research 2008 Psychological Contact Jacqueline A-M Coly- 15
Shapiro
Journal of 2008 Reaction to Psychological contract Zhen xiong Chen, 16
Organizational breach: a dual perception Anne s. tsui,
Behavior lifeng zhong
-4 مبانی نظری:
لازم است در ابتدا، تعریف مختصری از کلمات کلیدی ارائه گردد. چرا که در اکثر مقالات با ایم مفاهیم در ارتباط خواهیم بود.
1-4 قرارداد روانشناختی:
قرارداد روانشناختی را میتوان قول و قرارهای ادراک شده و وظایف متقابل کارکنان و کارفرما در یـک رابطـهی بـده و بسـتان دو طرفـه تعریـف کـرد. (روسو، (1990 مفهوم قرارداد روانشناختی به باورها و دیدگاههای اشخاص در مورد قراردادهایی که میان آنها و سازمان برقرار میگردد، اشـاره دارد. در واقع این مفهوم، مجموعهای از باورهای مشترک، ادراکات، وظایف و تعهـدات غیـر رسـمی میـان کارفرمـا و کارمنـد را در برمـیگیـرد. قراردادهـای روانشناختی با قراردادهای نوشته شده و رسمی استخدامی که در اغلب موارد صرفا وظایف و مسئولیتهای مشترک را بـه صـورت کلـی و عمـومی بیـان میکنند، تفاوت دارند. قراردادهایی که دارای ماهیت روانشناختی هستند، ریشه در تئوری مبادلات اجتماعی (Social Exchange Theory)دارنـد و در واقع تبادلات متقابلی که میان کارکنان و سازمان روی میدهد را توضیح میدهند. قراردادهای روانشـناختی، دیـدگاههـا و احساسـاتی بوجـود مـی-آورند که رفتارها را شکل داده و هدایت میکنند. این قراردادها پویا هستند و در طول زمان در اثر تغییر شرایط و تغییر در انتظارات، دگرگـون مـیشـوند. در واقع دو پرسش اساسی در ارتباط با مفهوم قرارداد روانشناختی وجود دارد: .1من، به عنوان کارمند، چـه انتظـاراتی از سـازمان (کارفرمـا) دارم؟ .2در برابر این انتظارات من، سازمان (کارفرما) چه توعاتی از من دارد؟ (روسو، (1989, 1990
طبق نظر روسو (1990) ، دو شکل متمایز از قرارداد روانشـناختی وجـود دارد: قـرارداد روانشـناختی تبـادلی (Transactional) و قـرارداد روانشناختی رابطهای(.(Relational قراردادهای روانشناختی تبادلی به مبادلات کوتاه مـدت بـرای منـافع خـاص و همکـاریهـایی کـه ارزش مـالی دارند (مانند دستمزد بالا) اشاره دارند و مشخصهی آنها عدم وجود تعهدات بلندمدت است. مبنای این نوع قراردادها، مسائل اقتصادی و مالی و انتظـارات شفاف و مشخص است. در قرارداد روانشناختی تبادلی، سازمان به صورت منصفانه عملکرد کارکنان را جبـران مـیکنـد و بـرای رفتارهـای نامناسـب و
3
