بخشی از مقاله
چکیده
خانه فضایی ایست مرتبط که آدمی از دیرباز به طور روزمره از آن تاثیر گرفته و بر آن تاثیر میگذارد و خانه اولین فضایی است کـه آدمـی احسـاس تعلـق فضای را در آن تجربه می کند. احداث یک خانه پدیده ای فرهنگی محسوب شده و شکل و سازمان فضایی آن به شدت تحت تاثیر فرهنگی اسـت کـه بـه آن تعلق دارد. خانه ظرف زندگی است از این رو مابرای زندگیمان ظرفی طراحی میکنیم که تمام نیازهایی که از داشتن مسکن انتظـار میـرود را بـرآورده سازد.از اساسی ترین ومهمترین نیازهای انسان که می توان نام برد نیاز به آرامش می باشد که آرامش وقتی حصول مـی یابـد کـه روح وجسـم انسـان در آسایش باشد.آسایش روح وجسم را فاکتورهای متعددی برآورده میسازند.یکی از مهمترین فاکتورهایی که دستیابی به این مهم را به راحتی به ارمغان مـی آورد طراحی داخلی ودکوراسیون می باشد.ازاین رو در مقاله حاضر سعی بر تبیین الگوهای صحیح طراحـی معمـاری داخلـی ودکوراسـیون شـده اسـت.از طرفی دیگر بررسی آموزه های دینی و اسلامی در ارتباط با ویژگی های خانه مطلوب با مقولاتی مانند توصیه به داشتن حریم خانه،پرهیز از اشترا متقابـل، نور در خانه، پرهیز از بیهودگی، ایجاد آرامش، امنیت، سکون و ... مواجه می شویم. لذا باتوجه به فرهنـگ غنـی ایـران زمـین و همچنـین براسـاس مـوارد مطرح شده در مسکن مطلوب در اسلام، نیاز به شناخت و بیان عناصر و ویژگی های موجود در طراحی مسکن ایرانی براسـاس فرهنـگ ایرانـی و مباحـث مطرح شده در دین و شریعت، احساس می شود. از این رو مقاله حاضر با هدر تبیین الگوهای طراحی مسکن با توجه به مقوله فرهنگ بـا در نظـر داشـتن مفاهیمی چون قلمرو، مقیاس انسانی، خلوت و… به نگارش درآمده است. نتایج نیز بیانگر آن است که در الگوهـای طراحـی معمـاری مسـکن عـلاوه بـر جنبه سرپناه بودن خانه به عنوان نقش اصلی آن، جنبه والای خانه که ایجاد محیطی مطلوب برای زندگی براساس فرهنگ ایرانی است، نیز بایسـتی بـیش از پیش مورد توجه قرار گیرد.
کلمات کلیدی: خانه ایرانی، هویت فرهنگ، هویت سنت، تعلق فضایی.
1
مقدمه
خانه به معنای محل سکونت است و حرم امن یک مسلمان به شمار می آید. ابعاد مادی آرامش و آسایش (مثل فقدان سـرو صـدا و آلودگی صوتی و تنظیم شرایط محیطی) ، و آرامش خیال جملگی از ویژگی های اصلی مسکن مطلوب به شمار می آیند و نبـود آن هـا ممکن است آرامش قلبی و روحی انسان را مخدوش نمایند. همه دوست دارند خانه ای کامل و ایده ال داشته باشند.خانه حریم شخصی است و بعد از یک روز کاری پر استرس طبیعی است که بخواهیم در جایی ارامش بخش باشیم و این اسـاس دکوراسـیون اسـت.طراحی داخلی در فراهم کردن محیطی مناسب برای رشد انسان ها و داشتن ارامش ذهنی تاثیر بسزایی دارد.از این رو موضوع طراحی داخلی به هیچ وجه محدود به اقشار مرفه و خانه های اعیانی نیست و میتواند برای کل جامعه و طبقات کم درامد هم مفید باشـد.همه انسـان هـا در اعماق درون خود خواستار ارامش هستند.این امر برای هر فرد،اگر نه در هیچ جای دیگر،حداقل در خانه بایـد محقـق شـود.در خانـه است که می توان انرژی های از دست رفته طی روز را جایگزین کرد.فضای داخلی خانه می تواند منبع تمام نشـدنی آرامـش باشـد کـه ایجاد این فضای داخلی در حیطه کاری یک طـراح داخلـی اسـت.معماری داخلـی نقـش عمـده ای در کیفیـت فضـای سـاختمان ایقـا میکند.نحوه چیدمان وتقسیم بندی فضا،جنس ورنگ پوشش سطح (کف،سـقف و دیوارها)،نورپردازی،مبلمـان و مجموعـه عوامـل مـوثر دیگر تعیین کننده زیبایی و کارامدی فضاهای داخلی هستند.
خانه در وجه اول یک نهاد است و نه یک سازه و این نهاد برای مقاصد بسیار پیچیده ای بوجود آمده است. از آنجا کـه احـداث یـک خانه پدیده ای فرهنگی به شمار می آید،شکل و سازمان فضایی آن به شدت تحت تاثیر فرهنگی است که بدان تعلـق دارد. حتـی از آن زمان که خانه برای بشر اولیه به عنوان سرپناه مطرح بود، مفهوم عملکرد تنها در فایده رسانی یا فضایی عملکردی محض خلاصـه نمـی شد. وجه سرپناهی خانه به عنوان وظیفه ضمنی، ضروری و ان فعالی مطرح بود و جنبه مثبت مفهوم خانه، ایجاد محیطی مطلوب بـرای زندگی خانواده به مثابه واحد اجتماعی بود.
به اعتقاد لوکوربزیه:خانه پوششی است که در تطابق با برخی از شرایط، رابطه صحیحی را بین محیط خارج و پدیـده هـای زیسـتی انسان برقرار می سازد. در خانه بایستی یک فرد یا یک خانواده زندگی کند. یعنی اینکه بخوابد، راه برود، دراز بکشد، ببیند و فکر کند.
لوکوربوزیه:در معماری کهن ایران، معماری خانه برپایه اصول و الگوهای ویژه طرح ساخته می شده است. این اصول را چه در خانه های توانگران یا اعیانی و اشرافی و چه درخانه مردم عادی همواره بیان می کردند.
معماریان
خانه ایرانی، جلوه مستقیم ارزش های معنوی و فرهنگی و شیوه زندگی بود. در حالی که امروزه توجه اصلی دست انـدرکاران تهیـه مسکن غالبا بر عوامل کمی و بویژه بر عوامل اقتصادی متمرکز است، یک از اصلی ترین مباحث توجه به ویژگی های کیفـی، مخصوصـا بارزه های معنوی و ارزش های فرهنگی است، که در تهیه غالب برنامه ها و طرح های معماری از جمله مسکن مورد غفلـت واقـع شـده است. چرا که خانه تنها مکانی است که اولین تجربه های بی واسطه با فضا، در انزوا و جمع در آن صورت می گیرد. خلـوت بـا خـود، بـا همسر و فرزندان، با دوست و دیگران همه و همه بی تعرض غیر در آن ممکن می گردد.
لذا با توجه به مطالب فوق مقاله حاضر بدون ورود به جزئیات فیزیکی و فنی و مثال و کالبدی آنها با اشاره به برخی از اصـلی تـرین ویژگی های مسکن ایرانی مطلوب که امروزه خواست مردم بوده و رعایت آنها سبب ایجـاد محیطتـی مطلـوب بـرای زنـدگی بـر اسـاس شاخصه فرهنگی و اسلامی خواهد شد، به نگارش درآمده است.
