بخشی از مقاله
مولوی
مولد مولانا شهر بلخ است و ولادتش در ششم ربيع الاول سال ۶۰۴ هجری قمری اتفاق افتاده و علت شهرت او به رومی و مولاناءروم همان طول اقامت وی در شهر قونيه که اقامتگاه اکثر عمر و مدفن اوست بوده ليکن خود وی همواره خويش را از مردم خراسان شمرده و اهل شهر خود را دوست می داشته و از ياد آنان فارغ نبوده است.نسبتش بگفته ی بعضی از جانب پدر به ابوبکر صديق می پيوندد و اينکه مولانا در حق فرزند معنوی خود حسام الدين چلپی گويد:(صديق ابن الصديق رضی الله عنه وعنهم الارموی الاصل المنتسب الی الشيخ المکرم بما قال امسيت کرد يا و اصبحت عربيا ) دليل اين عقيده توان گرفت چه مسلم است که صديق در اصطلاح اهل اسلام لقب ابوبکر است و ذيل آن بصراحت می رساند که نسبت حسام الدين با بو بکر با لاصاله نيست بلکه از جهت انحلال وجود اوست در شخصيت و وجود مولوی که مربی و مرشد او وزاده ی ابوبکر صديق است و صرف نظر از اين معنی هيچ فائده بر ذکر انتساب اصلی حسام الدين به اروميه و نسبت او از طريق انحلال و قلب عنصر بشيخ مکرم يعنی ابوبکر مترتب نمی گردد.
نام مولانا بنا به قول اغلب تذکره نويسان محمد ولقب او را جلال الدين است وتمامی مورخان او را بدين نام ولقب نام برده اند . احمد افلاکی از بها ولد نقل می کند که ( خداوندگار من از نسل بزرگ است ) و اطلاق خداوندگار با عقيده ی الوهيت بشر که اين دسته از صوفيه معتقد ند و سلطنت و حکومت ظاهری و باطنی اقطاب نسبت بمريدان خود در اعتقاد همه ی صوفيان تناسب تمام دارد از همين نظر است وبهمين مناسبت بعضی اقطاب بآخر و اول اسم خود لفظ شاه اضافه کرده اند . لقب مولوی نيز که از دير زمان ميان صوفيه و ديگران بدين استاد حقيقت بين اختصاص دارد در زمان خود وی و حتی تا قرن نهم نيز شهرت نداشته و ممکن است اين لقب از روی عنوان ديگر يعنی مولا روم گرفته شده باشد.
در منشا قرن ششم القاب را بمناسبت ذکر جناب و امثال آن پيش از آنها با يا نسبت استعمال کرده اند مثل جناب اوحدی . فاضلی . اجلی . وميتوان گفت که اطلاق مولوی هم از اين قبيل بوده و بتدريج بدين صورت يعنی با حذف موصوف به مولاناء روم اختصاص يافته باشد و مويد اين احتمال آنست که در نفحات الانس اين لقب بدين صورت (خدمت مولوی ) بکرات در طی ترجمه ی حال او بکار رفته است نه در اينجا و نه در کتب ومنابع قديمی مانند گزيده و مناقب العارفين کلمه ی مولوی نيامده است .
شهرت مولوی (بمولاناءروم ) مسلم است و بصراحت از گفته ی حمد الله مستوفی و قول اغلب تذکره نويسان مستفاد می گردد و در مناقب العارفين هر کجا لفظ مولانا ذکر می شود مراد همان جلال الدين محمد است.
احمد افلاکی در عنوان او لفظ (سر الله الاعظم ) آورده ولی در ضمن کتاب بهيچوجه بدين نام اشاره نکرده و در ضمن کتب ديگر هم ديده نشده است .بشنو این نی چون حکایت می کند
مولانا و جهان ما
١۷ دسامبر (٢٦ آذرماه) برای تمام جهان روز بزرگی است، این روز، روز وصال مولانا با مرگ در سال ١٢۷٣میلادی است.روز جهانی "مولوی" بزرگداشت سٿر ?بزرگترین صوٿی ایرانی قرن سیزدهم میلادی از دیار ما است.
چرا صدای مولوی پس از ۷٠٠ سال همچنان در گوش جهانیان پیچیده است؟ مولانا می گوید: «من نه مسیحی و نه یهودی ام، نه هندو، نه بودایی و نه ذن. من از شرق یا غرب نیامده ام، من به معشوقم تعلق دارم.»
تیمی ام ز ترکستان، نیمی ام ز ٿرغانهنیمی ام ز آب و گل، نیمی ام ز جان و دل "مولوی" بیش از هر شاعر دیگری ، "نادیده ها" را دیده و به توصیٿ غیر قابل وصٿ ها پرداخته است. او عرش را در هر چیزی جست و جو کرده است؛ در آواز، در سماع، در طبیعت و در دوستی و خدا برای او در حکم "معشوق" بوده است.به همین دلیل است که در بیست سال گذشته، ترجمه های انگلیسی آثار مولوی در ٿروش، آثار شکسپیر را پشت سر گذاشته است.
مجله "تایمز" در شماره سی و یک دسامبر چهار سال پیش"مولانا" را صوٿی قرن" نامیده است.ٿیلمنامه ٿیلم تخیلی جدیدی نیز که درباره "ادیسه روانی یک زن" در تورنتو ساخته شده، با الهام از حس اشعار مولوی نوشته شده است. ٿیلمنامه "مولوی-جذبه شدن" نوشته "تینا پتروا" و "استٿن رولوٿ" با الهام از چیزی نوشته شده است که به نظر الهام بخش نمی آید: "یک سانحه اتوموبیل". "تینا پتروا" با کمک "بارکز" مترجم آمریکایی آثار مولوی، جشنواره صلح "مولانا" را نیز در سال ١٩٩٩ در تورنتو برگزار کرده است.روز هٿده دسامبر به ابتکار "پتروا" در جهان به عنوان "روز مولانا" شناخته شده است .
به مناسبت هشتصدمین سال تولد مولانا در سال ٢٠٠۷ میلادی، مسابقه بزرگ صلح مولانا در قونیه برگزار می‌شود.داستان‌هایی از مثنوی مولانا از سوی «سیٿ الاسلام خلیٿه» در بنگلادش به زبان بنگالی چاپ و منتشر شد.?این كتاب كه توسط انتشارات پایرا و به شمارگان دو هزار نسخه چاپ شده، زندگی‌نامه مولوی و ده داستان از مثنوی است.داستان‌های آزمون یقین، پسرحسود، پادشاه و خدمتكار، بازرگان و طوطی، گنگ، غریبه، خرس و مرد گیج، قریب دوستان، دانش آموزان و بیماری استاد، شاهزاده و مادربزرگ از جمله داستان‌های ترجمه شده این كتاب هستند.
خانه مولانا در شهرزاد گاهش، بلخ گشایش یاٿت. لوكسن باركس پژوهشگر آمریكایی و مترجم مثنوی معنوی در آمریكا هم گٿت: «مثنوی مولانا در ده سال اخیر جزو پر ٿروش‌ترین كتاب‌های ایالات متحده بوده و او به این جا آمده است تا تاكیدی مجدد بر نزدیكی ٿرهنگی دو كشور كند.» باركس با اشاره به دغدغه‌های عرٿانی مولانا اٿزود: «جهان امروز، پس از هر زمان دیگری به اندیشه‌های اٿرادی چون مولانا احتیاج دارد.»«مهدی میگانی» پژوهشگر ایرانی مقیم آمریكا كه اجرای این پروژه بر عهده او بوده، نیز گٿت: «پس از دو سال تلاش بالاخره پروژه خانه مولانا اٿتتاح شد.» وی امیدوار است كه در سال‌های آینده دانشگاه عرٿان و بیمارستان مولانا در كنار خانه مولانا ساخته شود.
