بخشی از مقاله
نقد دیدگاههای برنامه ریزی کاربری زمین:
برنامه ریزی کاربری اراضی امروز در نظام های پیشرفته برنامه ریزی جهان, در راستای استفاده بهینه از زمین, به صورت آمایش سرزمین و برنامه ریزی فضایی و طرح ریزی کلبدی ملی و منطقه ای و محلی تبدیل شده است.
در طرحهای توسه محلی ایران, برنامه ریزی کاربردی زمین بخش اصلی طرح را تشکیل می دهد. واقعیت آن است. که نتیجه نهایی مکالمات گوناگون , وسیع طرح های جامع و هادی شهری و هادی روستایی در برنامه کاربری زمین آشکار می شود.
در این برنامه نحوه توسعه آینده مکان. شامل چگونگی استفاده از زمین, جهات توسعه تراکم و پراکندگی کاربری های مختلف تعین می شود.
نخستین جریان فکری موثر در روند شکل گیری و تکامل برنامه ریزی شهری دیدگاه ساماندهی زمین در شهر ها بوده ریشه های نظری و فکری این دیدگاه در افکار بسیاری از صاحب نظران واقع بین در مسایل شهری قرار دارد که همزمان با پیدایش وهدت مشگلات در شهرهای بزرگ بر ساماندهی وضع نابسامان شهرهای آن روز و خرج از آن وضعیت با اتکاء برنامه ریزی شهرها تاکید داشتند.
نخستین قوانین و مقررات زمین مرتبط با کاربری شهری نیز در دوره تسلط این دیدگاه شکل گرفتند.
به علت وجود مشکلات بهداشتی, فقر اجتماعی, و تضادهای طبقاتی بین مهاجرین فقیر صاحبان صنایع و سرمایه دانان و شکل گیری چشم اندازی ناگواری از تمدن جدید, که پیامد این مشکلات شکل میگیرد جریان فکری ساماندهی وضعیت وجود شهرها بود.
اصلاح طلبان به دخالت دولت در اداره شهرها و تامین حداقلی ازخدمات عمومی مورد نیاز اتقاد داشتند. تا پیشتراز این زمان, دولت ها حق دخالت در بازار سرمایه داری را نداشتند و شهرها تابع منافع صاحبان املاک و سرمایه ها توسعه می یافت.
دخالت دولت ها به نفع توده های محروم شهری شرایط جدیدی را فراهم آورد. نخستین مقررات و ضوابط ربوط به کاربری زمین و این دوره زمانی به چگونگی تقسیم اواضی شهری و تعیین شرایط استفاده از آنها. با توجه به مسایلی نظر تعیین, مالکیت زمین از نظر نیاز ها و وظایف بخش عمومی, جلو گیری از سؤ استفادهای اقتصادی از زمین و حفظ بهداشت. ایمنی و رفاه عمومی در برابر خطرات و سوانه صنعتی, مربوط بود. در واقع تلاش اصلی دولت در جهت تأمین حداقلی از فضا و زمین برای کاربرهای عمومی معطوف بود. که در نظام های سرمایه داری که مالکان اراضی به میل خود با در نظر گرفتن حداکثر سودآوری ممکن به تفکیک, فروش زمین می پرداختند و کسی به فکرتعمین زمین برای کاربری های عمومی نبود دخالت دولت با مخالفت های همراه بود.
اما با آغاز قرن بیستم میلادی افکاری نظیر توجه به بالا بردن کارایی شهر از واقع هدایت نظامند و دقیق نحوه استفاده اززمین مطرح شدند و موضوع کاربری زمین شهری را از کارگرد گرایی شهری مورد توجه قرار دادند. این جریان فکری همزمان با شگل گیری اندیشه های مدرن راه شهر سازیراه تکامل می پیمود. در این دیدگاه یعنی دیدگاه کارگرایی چهارکارکرد اصلی برای شهر در نظر گرفته شده و هدف شهرسازی نیز سازمان دادن به این کارکردها برای رسیدن به میحطی مناسب برای زندگی یا به عبارتی با کاربردن کارای شهری شد. این کارکردهای را اصلی عبارتند از سکونت, کار,حرکت و تفریح البته کارکردهای شهری که به تنوعی با موضوع زمین شهری مربوط میشوند. محدود به این چهار کارکرد نیست ولی مهمترین و عمده ترین موارد مصرف زمین شهری در زندگی انسان شهرنشین در این چهار کارکرد خلاصه میشود.
