بخشی از مقاله
چکیده
در راستای تحقیقات صورت گرفته در رابطه با تأثیرات طبیعت بر بهبود روند آموزشی و نقش آرامبخش ارتباط با طبیعت بر جسم و روان آدمی، بررسی کیفیت تعامل با طبیعت در مکانهای آموزشی ضروری به نظر می رسد. در شرایط فعلی کشورمان حیاط مدرسه به عنوان مکانی جدای از بنای مدرسه مدنظر قرار میگیرد و بستری منسجم و هماهنگ با فضاهای بسته در محیط آموزشی را ایجاد نمیکند این در حالی است که در بسیاری از کشورهای دنیا حیاط مدرسه به مثابه عنصری مکمل در برنامه آموزشی و پرورشی مورد توجه قرار میگیرد. در حال حاضر توجه به نقش آموزشی حیاط مدارس و بررسی کیفیتهای مرتبط با آن از جایگاه ویژهای در سیاستهای آموزشی کشورها برخوردار است. در این راستا ابتدا به بررسی تأثیرات رابطه انسان با طبیعت، نقش و جایگاه طبیعت و منظر در محیطهای آموزشی و سپس به بررسی یکی از نظریه های معماری منظر مرتبط با این موضوع ( نظریه بازسازی تمرکز ذهنی) پرداخته شده است. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که با شناسایی مولفههای نظریه بازسازی تمرکز ذهنی در محیطهای آموزشی و تقویت آنها میتوان از فضای باز و حیاط مدارس و محیطهای آموزشی به عنوان فضایی مکمل و همگام با فضاهای بسته آموزشی و در جهت تقویت قدرت تمرکز و یادگیری دانشآموزان بهره گرفت.
کلمات کلیدی: معماری منظر، فضای باز، محیط آموزشی، بازسازی تمرکز ذهنی
*دانشجوی کارشناسی ارشد،دانشگاه آزاد اسﻻمی،واحد نطنز،نطنز،اصفهان،ایران. Email:m.kateb2000@yahoo.com **استادیار گروه معماری دانشگاه کاشان، کاشان، اصفهان، ایران. Email:J.divandari@gmail.com
*** استادیار گروه معماری دانشگاه کاشان، کاشان، اصفهان، ایران. تEmail:danaeinia@kashanu.ac.ir
مقدمه
در محیطهای آموزشی نیازهای مختلف دانشآموزان در قالب فضاهای بسته در کﻻسهای درس پایان نمیپذیرد و تجربه محیط و تعامﻻت اجتماعی در فضایی مطلوب با تأکید بر ایجاد الفت با طبیعت تجربهای است که در صورت طراحی آگاهانهی فضای باز، همگام و همزمان با محیط بسته مدارس میسر می شود، طراحی آگاهانه این فضا میتواند عﻻوه بر ایجاد فضای استراحت و آرامش در ساعات تفریح، نقش موثری در ایجاد محیط مطلوب برای انجام فعالیتهای گروهی، یادگیری مهارتهای اجتماعی و افزایش اعتماد به نفس ایفا کند. در خصوص فضاهای آموزشی، فضاهای پر و خالی میبایست به گونهای طراحی شوند که ادراک عناصر طبیعی را از داخل ساختمان و فضای باز میسر سازند. ارتباط نزدیک وملموس با عناصر طبیعی و رابطه دور با مناظر خارج از سایت از اهمیت خاصی در طراحی برخوردار خواهند بود.
بر این اساس، با توجه به نیازهای دانش آموزان در نحوه ارتباط و کیفیت تعامل با فضای باز در فضای آموزشی و رسیدن به فضای باز مطلوب در این محیط ها، سوالهای زیر مورد توجه قرار می گیرد:
تعامل فضای باز و بسته در محیطهای آموزشی چگونه برقرار میشود؟
.1 چگونه فضای باز مدرسه میتواند به عنوان یک مکان آموزشی، مکمل سایر فضاهای آموزشی باشد؟
در خصوص سوابق جهانی موضوع، بیش از دو دهه از آغاز توجهات جدی در خصوص »آموزش محیطی در فضای باز مدارس« در فرایندهای یادگیری و آموزش دانشآموزان، در برخی کشورهای جهان از جمله آمریکا، انگلستان و استرالیا میگذرد. پژوهشهای انجام شده بر روی موضوع آموزش بیرونی در حیاط مدارس نشان میدهد که مفاهیم و موضوعاتی از قبیل نحوه یادگیری علوم، ریاضیات، هنر، زبان انگلیسی، تاریخ، جغرافیا و گیاهان در حیاط مدارس مورد بررسی قرار گرفتهاند. مرور سوابق فقدان بررسی مفاهیم تخصصی و مرتبط با شرایط جامعه محلی هر مدرسه ای، از قبیل توسعه پایدار، کار گروهی که جز مهارت ها و توسعههای شناختی و رفتاری هستند را نشان میدهد (فیضی و رزاقی اصل،.(1388
