بخشی از مقاله
مقدمه :
اكيپ طراحي صنعتي با رشد روز افزون و بالا رفتن تكنيك و علم اين رشته درمملكتمان شروع به كار نموده و دست به روي صنايع ايراني گذاشته با كوشش و تلاش راهي نو در صنعت باز كرده و مصنوعات را مطابق با شرايط اقليمي و فرهنگيان و رعايت كفايت علمي و مهندسي طراحي و به مرحله ساخت برساند از اين رو يكي از محصولات كه رابطه مستقيمي با اقشار مختلف دارد و مورد استفاده بسيار يعني مبلمان پارك را به عنوان پروژه 1انتخاب كردم و اميدوارم پارك هايمان را با طرحهاي نو مزين كرده و راحتي بيشتري را براي مردم و اقشار مختلف فراهم گردانيم .
تفسير مشكل :
در سطح شهر تهران بيش از 100پارك و فضاي سبز وجود داردو با تلاش شهرداري سعي در افزايش روز افزون فضاي سبز مي باشد .
طبق آمار بدست آمده مساحتي بالغ بر (حدودا ً) 763.8 هكتار فضاي سبز و حداقل 10000 نيمكت وجود دارد كه از تاسيس اولين پارك (پارك شهر ساخته و در پاركها توزيع گرديده و نياز به آوردن آمار و اعداد و ارقام نيست ).
وجود پاركها و فضاي سبز موجود كه همه شاهدند و ناظر و استفاده كننده و تعداد بيشمار نيمكتها ، چراغها ، سطل زباله ها و آبخوريها ... .
خود شناسي از آمار زياد اين محصولات بوده و حاكي از اهميت اين طراحي ميباشد و مشكل در كل به اين صورت مي باشد كه ساليان درازي است كه متاسفانه يك سري طرحها به صورت متداول چه بهره گرفته از طراحي خارجي و چه ابداع داخلي توسط غير متخصص ساخته و به استفاده رسيده است و هدف رفع اين مشكل بوده و طراحي اين محصولات توسط متخصصان و سعي در اين مي باشد كه در طراحي اصول ارگونومي و استتيك و مسائل مهندسي و فاكتورهاي فرهنگي رعايت گردد و از همه مهمتر اينكه قابل ساخت بوده و بتوان بهره اي از اين محصول برد .
گرد آوري اطلاعات گوناگون پيرامون موضوع :
مبلمان هاي موجود را به تنوع و به وفور مي توان در پاركها ديد و در كل چون نمونه هاي موجود نقايص فراواني دارند از جمله رعايت نكردن مسائل استتيكي استفاده نكردن يا استفاده غلط از عوامل بصري و اصول زيبا شناختي رعايت نكردن مسائل عملكرد فيزيولوژيكي و آنتروپومتري و مشكل ساخت ضايعات گوناگوني كه در نمونه ها مي توان ديد .
تصوير 1 – پارك ملت
تصوير 2 – نمونه اي از نيمكت در پارك
ثبت درخواستهاونظرات متخصصين واستفاده كننده گان موضوعات پروژه :
خواستگاه و حلهاي كلي است كه طراح براي حل مشكل مطرح مي نمايد .
يعني طرح نو كه تمام مسائل فني و ارگونومي و مهندسي ساخت و مونتاژ و مسائل استتيكي را رعايت كرده و سعي در جواب رسيدن و جوابگويي به نمام خواستگاههاي استفاده گران مي باشد به صورت خلاصه و اجمال اينكه وضعيت ثانويه خود در ليست بايدها مستتر مي باشد .
ليست بايدها:
الف ) مسائل استتيكي و زيبا شناختي
ب ) مسائل فني ساخت و مونتاژ
ج ) مسائل استاندارد ها و آنتروپرومتري
دسته بندي اطلاعات بر اساس نوع و اهميت آنان :
1. مسائل استتيكي و زيبا شناختي
2. مسائل فني ساخت و مونتاژ
3. مسائل استانداردها و آنتر وپرومتري و ارگونومي
4. متفرقه
تدوين اطلاعات براساس اولويت ها ،باتوجه به اهداف پروژه وجمع بندي تعريف وشرح كلي مشكلات طرح هاي موجود :
الف ) مسائل استتيكي و زيبا شناختي
1. استفاده صحيح از عناصر بصري به طور خلاصه ايجاد يك طرح زيبا
2. رنگ آميزي ملايم و خارج از خانواده هاي رنگ هاي سرد يا استفاده از رنگهاي خنثي
3. ايجاد هماهنگي و هارموني بين اجزا طرح در كليه عناصر بصري
4. استفاده كمتر از خطوط و فرمهاي نرم به دليل انبوه فرم و خطوط نرم و ملايم در فضاي پاركها
5. ايجاد حس ايستائي در طرح
6. زيبا بودن حجم طرح در زواياي مختلف ديدي
7. چون در راهي براي پاركها ي عمومي است بايد در حالت روال داشته و از طرحهاي سمبليك دوري جست .
ب)مسائل فني ساخت و مونتاژ :
1. استفاده از ساده ترين روشهاي ساخت
2. كم كردن مراحل ساخت
3. حداقل زمان براي ساخت
4. پايين بودن هزينه ساخت
5. استفاده از مواد و متريال هاي موجود و مناسب
6. استحكام طرح در برابر فشارها و نيروهاي وارده عرضي – طولي – عمودي
7. مقاومت مواد در مقابل عوامل جوي و خرابي هاي ناشي از مزاحمين
8. امكان استفاده از طرح به صورت ثابت و يا متحرك (قابل جابه جا شدن )
9. وجود دستگيره و يا امكان نصت آن در نظر گرفته شود
10. امكان سهولت حمل
11. امكان سهولت نصب مبلمان به زمين
12. امكان تغيير طول دلخواه نيمكت با افزودن واحدهاي مشابه
13. استفاده از ساده ترين روش هاي مونتاژ
14. كم كردن مراحل مونتاژ
15. حداقل زمان براي مونتاژ
16. پايين بودن هزينه مونتاژ
17. سهولت تعويض وتعمير قطعات و حذف قسمنهاي صدمه ديده
18. در صورت استفاده از كف يكپارچه وجود بافت جهت جلوگيري از ليز خوردن شخص
19. استحكام اتصالات با در نظر گرفتن زمان طولاني استفاده و حركات مزاحمين
20. وجود تكيه گاه
ج) مسائل استانداردها و آنتروپرومتري و ارگونومي
1. رعايت دقيق مسائل ارگونومي
2. زاويه بين نشيمن و پشتي بين 9 تا 105 درجه
3. رعايت اندازهاي صحيح نشيمن و پشتي
4. رعايت ارتفاع نشيمن از زمين
5. رعايت ارتفاع دستگيره از زمين
6. رعايت ارتفاع پشتي از زمين
7. بطور خلاصه رعايت و خط و ابعاد و اندازههاي آنتروپومتري در طول
8. عدم وجود لبه هاي تيز براي رعايت مسائل ارگونوميك
د) متفرقه :
1. عدم وجود شيارها و منافذ غير قابل دسترسي در رابطه با فاكتور بهداشت و نظافت
2. امكان دسترسي نظافتچي به تمام و سطح زيرين نيمكت و اطراف آن
3. سهولت نظافت محصول
4. عدم وجود نقاط و سطوح آبگير يعني سطوح گود نباشد كه آب در آن جمع شود
5. عدم وجود لبه هاي تيز بدليل مسائل ايمني مخصوصا ً در كودكان
جدول مشكل حالت اوليه – ثانويه
حالت اوليه حالت ثانويه مشكل راه حل
1. جنس بد چوب صندلي
استفاده از جنس بهتر روكش در صندلي جنس چوب تغيير جنس و پوسته چوب
2. حجم نامناسب صندلي تغيير در طراحي و حجم صندلي به گونه اي كه راحت بتوان آنرا جابه جا كرد حجم صندلي تغيير حجم صندلي
3. استفاده نكردن از موادي كه در زنگ زدن لايه آهن كمك كند استفاده از زنگ آهن در لايه فلزي كه هنگام بارندگي زنگ نزند زنگ زدن استفاده از زنگ آهن
4. صندلي تكيه گاه مناسب ندارد تكيه گاه مناسب براي صندلي در نظر نگرفته اند (بايد به گونه اي باشد كه پشت بدن زاويه 90 درجه تشكيل دهد ). نداشتن تكيه گاه مناسب قرار دادن تكيه گاه مناسب تر
5. عدم سهولت و به كار نبردن هنر استاتيك ايجاد طرح جديد تر با توجه به هنر گشتالت زيبا نبودن صندلي تغيير در فرم كلي صندلي
6.تكيه گاه دست صندلي مناسب نبوده به گونه اي طراحي شود دسته صندلي كه فرد در هنگام قرار دادن آن احساس راحتي نمايد دسته صندلي ايجاد فرم صحيح تر براي دسته صندلي
آناليز مقدار و نياز :
با آمار هايي كه از جمعيت رشد روز افزون داريم تعداد زياد پاركها ي موجود و پاركهاي در دست اقدام پي به مقدار نياز بسياري كه به اين محصولات داريم مي بريم و آشكار است كه اين تعداد پارك و مساحت فضاي سبز موجود نسبت به استاندارد بين المللي كه براي فضاي سبز شهرهاي بزرگ وضع گرديده بسيار كم بوده و باز با اين حد تقاضا به دهه هزار مي رسد و با توجه به آمار 60 ميليوني جمعيت و آمار 35 ميليوني جمعيت در شهرها و با رشد جمعيت و گسترش شهرها اين مقدار نياز به صورت روز افزون سير صعودي خويش را طي مي كند .
حتي اگر مقدار نياز به مبلمان صفر باشد ما نياز به طرح هاي جديد براي جايگزين طرحهاي پيشين داريم .
رابطه اجتماعي :
استفاده تمام اقشار و تمام سنين با هر فرهنگي باعث مي گردد رابطه اجتماعي اين محصولات پيچيده و گسترده گردد و بايد كيت را نگريست (زن و مرد و كودك و جوان و مسن و...) جنوب شهر يك فرم زندگي و فرهنگ و شمال شهر با يك فرهنگ ديگر .
چون اين محصول حالت عمومي دارد بايد فرهنگ عموم را در نظر گرفت براي بررسي دقيق رابطه اجتماعي پرسش نامه اي تدوين گرديد كه ا ز 50 شهروند نظر خواهي شده است .
تاريخ :2/9/1383 مكان : پارك ملت تهران
جنسيت : مذكر: 57% مونث : 43%
1. سن : كودك : 12% جوان : 39% ميان سال : 32% مسن: 17%
2. پايه تحصيلات : بي سواد :14% زير ديپلم :18% ديپلم :43% فوق ديپلم: 4% ليسانس :16% فوق ليسانس : 5%
3. شغل : دولتي :14% خصوصي :8% دانشجو و محصل:53% بيكار :6% خانه دار :19%
4. زمان تقريبي استفاده روزانه از پارك : كمتر از يك ساعت :14 نفر يك ساعت :7 نفر دو ساعت : 9 نفر سه ساعت :8 نفر بيش از سه ساعت :12 نفر
5. زمان تقريبي استفاده ماهانه از پارك : كمتر از يك ساعت : 5 نفر يك ساعت : 14 نفر دو ساعت : 6 نفر سه ساعت :7 نفر بيش از سه ساعت : 18 نفر
6. چه هنگام از ايام شبانه روز بيشتر از پارك استفاده مي شود : صبح تا ظهر : 14% ظهر تا عصر : 26% عصر تا شب: 55% شب تاصبح :5%
7. چه فصولي از سال بيشتر از پارك استفاده مي شود :
بهار : 30% تابستان :45% پاييز : 15 % زمستان :10%
8. كدام يك از لوازم پارك بيشتر مورد استفاده قرار مي گيرد : نيمكت :36 نفر چراغ:4 نفر آبخوري : 7 نفر سطل زباله : 3 نفر
10. كيفيت راحتي استفاده :
خوب بد متوسط بي تفاوت
1. نيمكت 26 نفر 13 نفر 8 نفر 3نفر
2. چراغ 7 نفر 15 نفر 22 نفر 6 نفر
3. آبخوري 2 نفر 26 نفر 15 نفر 7 نفر
4. سطل زباله 7 نفر 3 نفر 9 نفر 31 نفر
11.كيفيت زيبايي :
خوب بد متوسط بي تفاوت
1. نيمكت 28 نفر 7 نفر 14 نفر 1نفر
2. چراغ 12 نفر 13 نفر 16 نفر 9 نفر
3. آبخوري 6 نفر 24 نفر 8 نفر 12 نفر
4 . سطل زباله 18 نفر 6 نفر 17 نفر 9 نفر
گروه جنسي استفاده كنندگان :
گروه سني استفاده كنندگان:
3. افراد مسن 2. محصلين و دانشجو ها
4.مسافرين مبلمان پاركها 1. خانواده ها
5. تعمير كاران و نظافتچيان 6. مزاحمين
تصوير - خانواده ها
تصوير – مزاحمين
تصوير - محصلين و دانشجوها
تصوير – نظافتچيان
تصوير – افراد مسن
آناليز اجتماعي:
بدليل استفاده قشر مسن از محصولات با يستي طرح به صورتي طراحي گردد كه استفاده اين قشرازمحصول راحت باشد مانند نيروي كم براي نشستن و برخاستن از روي نيمكتها .
وجود كودكان ايجاب ميكند تا طرح فاقد زواياي تيز بوده و مسائل ايمني جهت اين قشر در طرح رعايت گردد .بدليل مسائل كاري نظافتچيان و سرويسكاران طرح بايستي جهت امور نظافتي و سرويس راحت باشد وجود مزاحمين ايجاب مي كند تا طرح از لحاظ مواد و ساخت به صورتي باشد كه كمتر مورد آسيب و تخريب واقع گردد بدليل استفاده اقشار مختلف بايد طرح جهانشمول بوده و از بابت فرميك طرح نبايد مختص قشر خاصي باشد
تصوير - تعمير كاران
آناليز محيطي ( توليد – محيط)
در بررسي رابطه محيطي نيمكت پارك عوامل محيطي زيادي تاثير دارند كه به تجزيه و تحليل آنها مي پردازيم .
شرايط جوي شرايطي از جمله برف و باران و فرسايش باد و گرد و غبار و رطوبت عواملي هستند كه هر يك به نحوي به فرسايش و خسارت بر مبلمان دخيل مي باشند. باران با ريزشش ايجاد فرسايش و ايجاد پيچيدگي و باد كردن چوبها ميشود. و باعث بالا رفتن ميزان رطوبت هوا و زنگ زدگي و پوسيدگي چوب و فلزات را منجر مي گردد . بارش برف هم همانند بارش باران مي باشد .
تا بش آفتاب مخصوصا ً در مناطق گرمسيري در نيمكتها كه از فلز باشد تابش باعث گرماي بيش از حد مبلمان گرديده و بر روي رنگ تاثير و آنرا از بين ميبرد و از بين رفتن رنگ باعث پوسيدگي و عدم عايق بندي مي گردد.
گرما و سرما كلا ً چون باعث انقباض و انبساط مي باشد بتدريج باعث دفرمه شدن محصولات و ايجاد خرابي خواهد گرديد و گرد و غبار به روي محصولات هم باعث كثيفي و هم از بين بردن رنگ محصولات مي گردد از اين جمله است .
فضولات پرندگان كه بر روي محصول مي ريزد و باعث خوردگي و كثيفي از بين رفتن سطح لوازم مي گردد . مسائل ديگري در رابطه محيطي قابل بررسي از جمله استفاده از چوب كه هم سريعا ً قابل تخريب ميباشد و هم بدليل كمبود منابع چوبي كشور مي توان گفت كه متريال مناسبي نمي باشد ،خراشه ها و خرابيهاي چوب هم باعث جذب ميكروب و كثافت و هم باعث جراحت اعضا و البته استفاده كنندگان مي شود
.
نكته ديگري كه مي توان مورد توجه قرار دارد استفاده از بتون مي باشد (صندلي بتوني ) مي توان بدلايل ارزاني و وجود متريال آن به قدر كفايت در مملكت و ازراني نسبي كه دارد متريال مناسبي است ولي بايد اين نكته را در بررسي محيط مطرح نمود كه از استفاده از گوشه ها و زواياي تيز در محصول بتوني صرف
نظر كرد .و بهتر است تمام گوشه ها و زوايا را مقداري گردد و در نظر گرفته تا در محيط و استفاده دچار تخريب نگردد .
مسائل ديگري كه در مبحث رابطه محيطي مطرح مي گردد عوامل نصب مي باشد مانند محل نصب كه احتياج به بررسي بيشتري دارد مانند در نظر گرفتن فواصل
بين المانهاي مبلمان پارك مانند فاصله بين نيمكتها از همديگر در حال حاضر بطورمتوسط هر نيمكت از نيمكت ديگر حدود 30 متر فاصله دارد .
اهم مطالب بخش آناليز محيطي :
1. بدليل تاثير عوامل جوي چوب سريعتر خراب مي گردد .
2. زواياي تيز بتون از بين رفته و بايد در بتون گوشه هاي تيز نداشت .
3. گرد و غبار و فضولات پرندگان بر روي چوب و رنگ روي چوب بيشتر و سريعتر از بتون تاثير گذاشته و باعث تخريب آن مي شود .
4. چوب يا فلز بعد از مدتي نياز به رنگ آميزي مجددا ً دارد ولي بتون نه .
5. منابع چوبي مملكت كم و گران مي باشد ولي در مقابل منابع سيمان و بتون ارزان و فراوان است .
تصوير 3 - زواياي تيز بتون
تصوير 4- از بين رفتن گوشه هاي تيز لوازم تيز بتوني
تصوير - از بين رفتن رنگ چوب و خرابي آن
تصوير –گرد و غبار و فضولات پرندگان روي چوب
آناليز تاريخي :
در سال 1270 هجري قمري نقشه اي از تهران در زمان ناصرالدين شاه قاجاريه به مضمون دارالخلافه تهران توسط شاگردان دارالفنون به امير كبير تهيه گرديد كه در كاخ گلستان موجود مي باشد در اين نقشه تهران به چهار بخش تقسيم گرديده است .
1. محله عود لاجان در شمال شرقي 2. محله چال ميدان در جنوب شرقي
3. محله بازار در جنوب 4. محله سنگلج در غرب
در اين نقشه باغابي مشاهده مي گردد پس از ورود رضاخان خانه ها و آلونكهاي محله سنگلج را خريداري و در آن حمل درختكاري انجام داد و به باغ تبديل كرد ، بنابراين تا سال 1325 باغي در ناحيه سنگلج تهران نزديك باب همايون بنام باغ سنگلج خريداري و تخريب و احداث گرديد كه نيمي از آن (قسمت غربي) توسط وزارت كشاورزي و نيمي ديگرد (قسمت شرقي ) بوسيله شهرداري اداره ميگرديد
در زمان تصدي آقاي دكتر نامدار شهر دارالتهران به آقاي مهندس جامعي ماموريت داده شد تا نقشه اصولي براي اين باغ تهيه و در سال 1332 آقاي مهندس كاظمي و مهندس رحماني عهده دار طرح و نظرات براجراي پارك شدند .
و اين پارك در سال 1339 تاسيس گرديد و از همان زمان اداره باغات تغيير نام داده و به سازمان پارك تبديل شد و در نتيجه اولين پارك تهران ،پارك سنگلج يا پارك شهر امروزي با مساحت 246880 مورد بهره برداري قرار گرفت .
