بخشی از مقاله
مقدمه
کوشش های جهانی برای حفظ محیط طبیعی عمدتا به زیست بوم ها یا اکوسیستم های نسبتا بکـر و دارای تنـوع زیسـتی و حفاظت گونه های جانوری و گیاهی منحصر به فرد توجه داشته است؛ لیکن نزدیکی طبیعت به محل کار و زندگی انسان هـا، فضاهای سبز کوچک داخل شهرها و نیز فواید آنها برای مردم در این میان کمتر مورد توجه قرار گرفته اند. فضـاهای سـبز از یک سو موجب بهبود وضعیت زیست محیطی شهرها می شود، و از سوی دیگر شرایط مناسبی را برای گذران اوقات فراغـت شهروندان فراهم می سازد. هدف اصلی این مقاله بررسی تاثیرات روانی - اجتماعی پـارک هـای شـهری در بهبـود کیفیـت زندگی شهروندان از طریق بررسی عوامل جاذبه پارک ها، در پوشش دادن عوامل دافعه ای محل سکونت آنان بـا اسـتفاده از الگوی Seeking-Escaping است. یافته های تحقیق، بیانگر آن است که شهروندان سبزواری بیشتر به منظور دسترسـی به هوای سالم، تفریح خانوادگی، کسب نشاط و دوری از آلودگی ها و تنگی محیط مسکونی، پیاده روی، رفع خستگی، و گریز از یکنواختی زندگی به پارک های شهری روی می آورند.
مبانی نظری تحقیق
برای بررسی موضوع مورد مطالعه لازم دیده شد که مفاهیم جنگل ها و روابط بین آنها را به اختصار مورد بحث قرار گیرد: سازمان جنگل ها و مراتع کشور دارای 4 نوع پارک به شرح زیر می باشد:
-1 پارک جنگلی طبیعی -2 ذخیره گاه یا رزو جنگلی -3 پارکهای جنگلی دست کاشت -4 پارکهای کویری
پارک جنگلی طبیعی:
این پارک چه در منطقه جلگه ای و چه کوهستانی قرار گرفته باشد یا بر اساس دستور مقامات یا بر حسب پیشنهاد یا به عللی مثلا جلوگیری از تخریب یا واگذاری جنگل و امثالهم انتخاب و بـا توجـه بـه اعتبـار در نظـر گرفتـه شـده در ان تسـهیلات تفرجگاهی ایجاد گردیده اند و یا اعتبار ناچیزی اداره و نگهداری می گردند.
پارکهای جنگلی دست کاشت :
این پارک ها که تعداد بسیاری ازآانها که با هدف ایجاد فضای سبز در اطراف شهرستانها مخصوصا تهران پس از ملـی شـدن جنگل ها و مراتع به وجود امده اند از نظر کاری که انجام شده بسیار مهم و با ارزش است.
پارک های جنگلی اثرات زیادی در زندگی بشر دارند و می توانند محلی برای ارامش و دیـدن زیبـائی هـای طبیعـت از نظـر گیاهی و حیوانی باشند. و انسان با پناه بردن به این مکانها ارامشی هر چند برای مدت کوتاه کسب کند.
انتخاب گونه:
برای انتخاب یک گونه در محل کاربرد آن را در اولویت سایر شاخص های تعیین گونه قرار می دهند و سپس به بررسی سایر شاخصها می پردازند. برای تاسیس یک پارک جنگلی دست کاست باید به اقلیم کـل کشـور از لحـاظ سـه منطقـه گرمسـیر. سردسیر .معتدله توجه کرد زیرا هر کدام از این مناطق گونه های خاص خود را دارند و به عبارتی گونه هـای خـاص فقـط در این مناطق رشد می کنند.
کیفیت زندگی
چگونه فضای سبز به ارتقای کیفیت زندگی شهری کمک میکند؟ شهری که جان دارد...
با افزایش جمعیت جهان و رشد محیطهای متمرکز شهری، ابرشهرهایی پدید آمدند که بهدلیل سرعت ساخت و نوع سـاختار، پهنهای فارغ از طبیعت به وجود آوردند. پهنهای که کمکم به دلیل آلودگیهای ناشی از صنایع و تکنولوژی به جهنمـی بـرای ساکنان خود تبدیل شد تا بهخصوص بعد از دوره انقلاب صنعتی، ذهن شهرسازان را به ساخت ابر شـهرهایی پویـا و سـرزنده مشغول کند.
حفظ فضای سبز، بهبود کیفیت زندگی
بالاترین هدف توسعه و مدیریت شهری، بهبود کیفیت زندگی شهروندان است. یکـی از مهـم تـرین عوامـل پایـداری حیـات طبیعی و انسانی در شهر نشینی که نقش مهمی در افزایش کیفیت زندگی افراد نیز دارد، فضای سـبز و پـارک هـای شـهری است که اگر به صورت صحیح برنامه ریزی شوند، در سالمسازی جسم و روح انسان، موثر است.این فضاها به موازات رشـد و متراکم شدن نواحی شهری در جوامع مختلف مورد توجه قرار گرفته اند چراکه فضای سبز می تواند به آرامش و جوان سـازی مردم کمک کند.گذشته از مزایای اجتماعی و فیزیولوژیکی، می تواند مزایای اقتصادی را نیز، چه برای مدیران شـهری و چـه برای شهروندان فراهم سازد. به علاوه، ارزش های زیبایی شناختی، تاریخی و تفرجـی پـارک هـای شـهری باعـث افـزایش جذابیت شهر و ارزش گردشگری خواهد شد زیرا انسان در هر شرایطی، روزانه به چند ساعت سکوت و آرامش نیاز دارد.
روش تحقیق
داده های پژوهش طی پرسشگری از بین 100 نفر از شهروندان سبزواری که جزء بازدیدکنندگان از پارک های باغ ملـی،ارم ، سلامت(معروف ترین پارک های شهر سبزوار) بودند، جمع آوری شده اند.
در این پژوهش افراد به صورت کاملاً تصادفی و بدون در نظر گرفتن موقعیت اجتمـاعی یـا زمینـه تخصـص، از بـین بازدیـد کنندگان پارک ها انتخاب شده اند. پرسشنامه ها در روز های تعطیل و غیرتعطیل در ساعات مختلف روز و در نقـاط مختلـف پارک ها توزیع شدند.نوع پرسش ها ترکیبـی از پرسـش هـای چنـد گزینـه ای و بـاز بـود. پرسشـنامه بـا الهـام از اولگـوی Seeking-Escaping علل مراجعه مردم به پارک ها، احساس تجربی آنان، و عوامل دافعـه محـل زنـدگی شـهروندان را مورد پرسشگری قرار داده و در نهایت با استفاده از روش طیف لیکرت به بررسی و تحلیل دیدگاه هـای افـراد پرداختـه شـده است.
معرفی شهر سبزوار و منطقه مورد مطالعه
موقعیت جغرافیایی:
سبزوار یکی از شهرهای بزرگ استان خراسان رضوی است که در غرب خراسان، در شمال شرق ایران قرار دارد. تاریخ سبزوار با بیهق پیوند خوردهاست. فاصله شهر سبزوار از طریق جاده 44 با مشهد در شرق 220 کیلومتر است. این شهر در گذشـته در مسیر راه ابریشم قرار داشت. شهر سبزوار از تهرانتقریبـاً 670 کیلـومتر فاصـله دارد. بزرگـراه تهـران-مشـهد از مرکـز ایـن شهرستان عبور میکند و موقعیت قرارگیری آن به گونهای است که ارتباط جنوب خراسـان و همچنـین خراسـان شـمالی بـه تهران از طریق این شهر برقرار میگردد. قرار گرفتن بر چهارراه ارتباطی شمال و جنوب و ارتباط با پایتخـت کشـور موقعیـت ممتازی به این شهر بخشیده است.
جمعیت:
جمعیت شهر سبزوار در سال 1390 برابر با 557٬231 تن بودهاست که جزء یکـی از شـهرهای پـر جمعیـت اسـتان خراسـان رضوی (و نیز خراسان بزرگ) میباشد.
هرم جمعیتی سبزوار در سال 1385 (مردان و زنان)
گردشگاهها و جاذبههای طبیعی
پناهگاه حیات وحش شیر احمد منطقه شکار ممنوع پروند آتشکده آذربرزینمهر چنار 2500 ساله ٔ کیذقان
باغ ملی: خیابان اسدآبادی 1/5) هکتار) پارک امام رضا: 5/6 هکتار
پارک لاله (معروف به شهربازی): میدان دکتر شریعتی فلکه نجارآباد:از میادین قدیمی و به نام درشمال شهر سبزوار است. پارک جنگلی شمال شهر (شهدای گمنام): 70 هکتار پارک ارم: خیابان طالقانی 7) هکتار)
