بخشی از مقاله
-1-1 مقدمه
مکانهای آزاد و سرسبز برای افراد اعم از خردسال، جوان، کهنسال و یا زن و مرد یکی از مهمترین مکانها برای استراحت میباشد. با توجه به توسعه شهرنشینی در قرن کنونی فضای آزاد بخصوص در شهرها کمتر شده است. در شهرهای بزرگ پارکها یکی از مهمترین مکانها برای تفریح، استراحت و همچنین مکانی برای لذت بردن از طبیعت برای شهرنشینان میباشد - گلها، درختان و گیاهان داخل پارکها - . اما افراد همیشه استفادهی بهینهای از نعمتهایی که دارند نمیبرند.
مثلاً تخریب اموال عمومیای همانند صندلیها، نیمکت-ها، چراغها، شکستن شاخههای درختان، چیدن و کندن گلها و گیاهان و غیره یکی از نمونههای تخریب اموال در پارکها میباشد. صنعتی شدن جوامع و گسترش شهرنشینی موجب رشد فردگرایی و ناشناختگی شده و این امر تمایل به دیده شدن و مورد توجه قرار گرفتن را برانگیخته است. حال اگر افراد بتوانند مفید بودن خود را اثبات کنند مشارکت اجتماعی در جامعه گسترش پیدا خواهد کرد. در غیر اینصورت ممکن است ناکام و سرخورده شده و برای تحقق خواستهی خود به دو شکل واکنش نشان دهند:
1. انزوا را در پیش گیرند و با جامعه بیگانه شوند.
2. برای دیده شدن و مورد توجه قرار گرفتن به اعمال انحرافی چون تخریب اموال عمومی بپردازند.
بنابراین اگر نسلی خواستار مشارکت در امور جامعه باشد ولی امکان این مشارکت برای او فراهم نشده باشد ممکن است برای جلب نظر دیگران دست به اعمالی بزند که نهایتاً به جامعه آسیب رساند. تخریب اموال عمومی از معضلات اجتماعی و فرهنگی حال حاضر جامعهی ایران است. دکتر رفیعپور دلایل این امر را نظام نابرابر اجتماعی، تحقیرهای مفرط و روشهای استبدادی تربیت و آموزش میداند که به خودی خود میزان پرخاشگری را آنقدر بالا میبرند که افراد و به خصوص جوانان فقط در هنگام برآورده نشدن نیازهایشان عکسالعملهای پرخاشگرانه و خشن از خود بروز نمیدهند بلکه در شرایط عادی نیز تمایل و علاقهی قابل توجهی به تخریب پیدا میکنند.
به عنوان نمونه او از تشکهای پاره شده در اتوبوسها، بیرون انداختن و پاره کردن کتاب-های درسی بعد از امتحانات، شکستن شیشههای منازل یا چراغها توسط بچههای شیطان یاد میکند. وی همچنین معتقد است که اگر تخریب و روشهای مخرب دیگر در بین افراد جامعه بصورت یک ارزش مثبت درآید یعنی "زرنگی" محسوب شود؛ چون درونی و نهادینه شده است امکان تغییر یا از بین بردن آن بسیار مشکل است.
به نظر او نمایش فیلمهای تخریبکننده و پرخاشگرانه در کشورهای جهان سوم به این فرهنگ دامن میزند به طوری که این عناصر به نسلهای بعد منتقل و در بین آنها تکثیر میشود - رفیعپور، 337 :1380؛ به نقل از مقصودی و دیگران، . از این رو، بسیاری از افراد برای تخلیهی روانی و ذهنی خود اقدام به نوشتن جملاتی بر روی صندلیها، نیمکتها و حتی بر وری تنهی درختان میکنند. و این پارکنوشتهها نیز از جمله اعمال تخریبی محسوب میشوند که با گذر زمان موجب استهلاک اموال عمومی پارکها میگردند. بنابراین، پژوهش کنونی در پی تحلیل و شناسایی رمزهای نگاشته شده بر روی اموال عمومی پارکها به عنوان یک محصول مبادلهای و کاغذی میباشد. تا به لحاظ کیفی نوع پارکنوشتههای موجود بر روی اموال عمومی پارک ها را بررسی کند. بنابراین سؤال اصلی پژوهش کنونی جهت بررسی پدیدهی وندالیسم اینست که محتوای پارکنوشتههای روی اموال عمومی پارکها چه چیزی میباشند؟
-1-2ادبیات پژوهش
مقصودی و دیگران - 1383 - در پژوهشی تحت عنوان "تحلیل محتوای دیوارنویسیهای کلاسهای درس دانشگاه شهید باهنر کرمان" به بررسی و شناسایی مطالب درج شده بر دیوار کلاسهای دانشگاه شهید باهنر کرمان به روش مشاهدهی غیرمستقیم و در قالب 2047 فیش - مطلب - ، پرداخته است. یافتهها نشان داد که بیشترین مطالب و مفاهیم اجتماعی، اشکال و تصاویر، اسامی، مطالب لاتین، تاریخها و اعداد در دانشکدهی فنی و مهندسی مشاهده شده و کمترین آن در دانشکدهی پزشکی موجود میباشد.
همچنین از بین تمامی مفاهیم ادبی و اجتماعی "عشق" بیشترین فراوانی را در هر سه دانشکده به خود اختصاص داده است. به لحاظ فراوانی، پس از عشق، رابطهی بین دو جنس، مسائل آموزشی - مانند امتحان، تقلب و انتقاد از استاد و ... - ، زندگی و امید به آن و تأکید بر هنجارهای قومی و اجتماعی در رتبههای بعدی قرار دارند. انجمی - 1393 - به بررسی و تحلیل محتوای گفتمانها و دلنوشتههای موجود بر روی اسکناسها میپردازد. وی 500 اسکناس متفاوت که از اسکناس 50 تومانی گرفته تا 100000 تومانی، به روش تحلیل محتوا مورد بررسی قرار میدهد.
نتایج حاصل از تحلیل محتوا 20 مقوله را نشان داد که عبارتند از: مناسبتی - - 7,4 ، عشق، دوستی و زندگی - 9,2 - ، سیاسی و ایدئولوژیک 8,4 - - ، تبلیغات - 6,6 - ، لیست خرید - 9 - ، ورزشی 3 - - ، مذهبی - - 6، فحش و ناسزا - 3,4 - ، اسامی خاص - 8 - ، تصاویر و اشکال - 7 - ، اشعار 4 - - ، جوک - 2,2 - ، تمسخرگویی - - 2,8، جنسیتی - 1 - ، لطیفه و سرگرمی - 2 - ، فرهنگی 2 - - ، حکیمانه - 1 - ، اقتصادی - 1,6 - ، اعداد - 11 - و بیمعنی - 4,4 - درصد. بهار - 1387 - در پژوهشی با عنوان "اسکناس و نظام مبادله و ارتباطی: تحلیل نوشتههای روی اسکناسهای ایرانی" مصرف اسکناس، نوشتهها و شعارهای نوشته شده بر آن را در نظام مبادلهای و رسانهای مورد بررسی قرار میدهد.
وی که 200 نمونه از اسکناسهایی که توسط مردم نگاشته شدهاند را در طول سه سال 1383-1386 جمعآوری و بر مبنای ابراز علاقه، بحثهای ایدئولوژیک، انواع فعالیتهای اقتصادی، تمسخرگویی جنسیتی، معماگونهها، عشق به خانواده، استفاده از علائم و نشانههای قراردادی نگاشتهها را روش تحلیل محتوا مورد بررسی قرار داده است به نتایج زیر دست یافته است: تجربیات حسی - عواطف، احساسات، عشق و نفرت به دیگری - ، دینی - مبتنی بر ابزار ایدهها و تفکر نسبت به دین، پیامبران و ائمه - ، سیاسی - شعارها و نشانههای سیاسی - ، مجموعهی علائم و نشانههای قراردادی.
-1-3مبانی و چارچوب نظری
-1-1-3وندالیسم
لغتنامهی اکسفورد - 1987 - وندالیسم را مشخصهی وندالها - Vandal - میداند. وندالها کسانی هستند که از روی میل و رغبت عمداً آثار هنری عمومی و خصوصی را از بین میبرند و طبیعت را خراب میکنند. فرهنگ واژههای سیاسی، فلسفی، هنری و ادبی - 1376 - وندالیسم را "تمایل شخصی به محو آثار هنری یا خراب کردن آنها و چیزهایی که اصولاً دارای ارزش هستند تعریف کرده است."برت لاند - 1973 - وندالیسم را خراب کردن اموال عمومی یا خصوصی از طریق بیریخت کردن یا ناقص کردن آنها بدون رضایت صاحب یا سازندهی آن تعریف میکند.
او نمونههای وندالیسم را اینگونه بر میشمرد: شکستن پنجرهها، از بین بردن مدارک مدرسه، ناقص کردن متعلقات مدرسه نظیر میزها، به سرقت بردن علائم راهنمایی و رانندگی در خیابانها و بزرگراهها، پنچر کردن طایرها، از بین بردن گلها و بوتهها در پارکها، ایجاد تغییرات در لاک و مهر و محتوای کامیونها و واگنهای باربری قطارها، خراب کردن دست-شوئیهایی عمومی، پاره کردن تسهیلات رستورانها، استفاده از اسپری رنگ یا ابزارهای نگارش روی دیوارها و ساختمانهای شهر همچنین وندالیسم ممکن است ناشی از همرنگی با جماعت باشد.
افرادی که دارای اختلال رفتاری هستند در مواردی به علت مشاهدهی رفتارهای انجام شدهی دیگران تشویق میشوند که بدون دلیل منطقی آن عمل را تکرار کنند. بطور مثال با دیدن نوشتهای روی صندلی به صورت خودآگاه ترغیب میشوند که مطلب تکمیلی یا پاسخی برای آن بنویسند به نقل از توحیدی: . - 235 همین مثال در خصوص و پارک نوشته های روی اموال عمومی پارک ها هم صدق میکند. که پژوهش کنونی در پی پرداختن به آن میباشد. بنابراین گاه افراد بدلیل همرنگی با جماعت کارهایی را انجام میدهند که ممکن است به دور از شئونات اخلاقی آنان باشد. نمونه بارز این امر هنگام انقلابات یا اغتشاشات قابل مشاهده میباشد.
-ممکن است این پدیده ناشی از همرنگی با جماعت باشد. افرادی که دارای اختلال رفتاری هستند در مواردی به علت مشاهده- ی رفتارهای انجام شدهی دیگران تشویق میشوند که بدون دلیل منطقی آن عمل را تکرار کنند - سرداری گودرزی، 1376، به نقل از توحیدی: . - 235
-پژوهشها نشان دادهاند که وندالیسم به صورت گروهی و با همراهی و مشارکت اعضای یک باند خراب کار انجام میپذیرد و با بروز خشم علیه یک مرجع قدرت گره خورده است. بنابراین وجود همسالان منحرف در ایجاد این پدیده مؤثر این - نظریهی پیوند افتراقی - همچنین ثابت شده است که وندالیسم با جنس رابطه دارد. به طوری که بین نوجوانان پسر شایعتر است تا دختر؛
-وندالیسم در بین افراد ترسو کمتر مشاهده میشود زیرا این عمل اغلب با شجاعت، جسارت و طیب خاطر انجام میپذیرد؛ -وندالها یا مخربین اغلب خود را به نوعی توجیه میکنند و خود را افرادی شوخ طبع میدانند و خرابکار عمل خرابکاری را مسئلهای جدی تلقی نمیکنند.
-از نظر انگیزش، پرخاشگری و وندالیسم با هم ارتباط دارند. زیرا پرخاشگری یکی از مکانیسمهای روانی است که به منظور تسلط پیدا کردن بر محیط و کسب آرامش به کار میرود. پرخاشگری اعمال خصمانهای را شامل میشود که از روی عمد صورت می-گیرد و به افراد و اشیا آسیب میرساند. پرخاشگری اغلب به دلیل ناکامی صورت میگیرد و در رابطه با افراد به صورت کتک زدن، شکنجه دادن، آزار رساندن و گاهی استهزاء و مسخره کردن یا سرزنش کردن خود را نشان میدهد و در رابطه با اشیا حالتی از خراب-کاری، نابودسازی و ویرانگری - وندالیسم - دارد .مقصودی و دیگران - 274 :1383 - یکی از مهمترین عوامل وندالیسم را عدم مشارکت اجتماعی مردم عنوان کردهاند.
آنها معتقدند در جامعهی ایران چون مردم خود را در حل مسائل اجتماعی جامعه شریک نمیدانند از دوران کودکی به طور غیرمستقیم یاد میگیرند در مقابل آنچه بیرون از خانهی آنها رخ میدهد مسئولیتی نداشته باشند. در واقع کودکان در همان سالهای اولیهی زندگی میبینند که پدر و مادر یا بزرگترها اموال عمومی را تخریب میکنند و مؤاخذه هم نمیشوند، به مرور تخریب اموال عمومی زشتی خودش را از دست میدهد. به خصوص که از نظر فرهنگی و آموزشی نیز تا امروز حرکتی جهت جامعهپذیری یا آموزش پیشگیری از تخریب اموال عمومی صورت نگرفته است. در حقیقت آموزش کودکان در مدارس و نیز آموزش همگانی برای مقابله با وندالیسم در جامعهی ما کمتر مورد توجه بوده و یا راه کار اصولی برای حل یا کاهش این مسئلهی اجتماعی اندیشیده نشده است.
-1-4 اهداف پژوهش
- بررسی و تحلیل محتوای یادگاریها و پارکنوشتههای نگاشتهشده بر روی اموال عمومی پارکها.
- شناخت پدیدهی وندالیسم - تخریب اموال عمومی - ؛
- مقایسهی نوشتههای روی اموال عمومی پارکها مانند عشقی، ادبی، سیاسی، مناسبتی، زندگی و غیره
- مطالعهی اشکال و تصاویر ترسیمشده بر اموال عمومی پارکها
- بررسی نوع نگرش پارک نوشتهها به زندگی - نگرش مثبت یا منفی - -بررسی زبان جملات و اعداد نگاشته شده بر روی اموال عمومی پارکها - فارسی، انگلیسی، ترکی و ... -
