بخشی از مقاله
چکیده
طی سال هاي اخیر موضوع امنیت مناطق مرزي و موضوع انسداد مرزها به طور جدي مورد توجه مسئولان بوده است. در همین راستا به طور سالانه ردیف هاي بودجه اي براي ساخت تجهیزات و امکانات لجستیکی براي پیشبرد انسداد مرزها در لایحه بودجه در نظر گرفته شده است فارغ از این که موضوع انسداد مرزها چه پیشرفت و تاثیراتی در امنیت وایجاد توسعه پایدار در مناطق مرزي داشته است، به نظر می رسد ابعاد و مولفه هاي دیگري نیز می تواند در تامین امنیت پایدار در مناطق مرزي موثر باشد.که کمتر مورد توجه قرار گرفته و اگر مورد توجه بوده به صورت تک بعدي یا مقطعی بوده است منجمله بحث نیروي انسانی تحت عنوان پدافند غیر عامل که خود در حفظ و ایجاد ایمنی و امنیت عمومی به صورت آموزش و همکاري همگانی تبلور مییابد؛با این تفاسیر در این پژوهش از روش توصیفی – تحلیلی با ابزار مشاهده مشارکتی در جهت رسیدن به نتایج استفاده شده و همچنین در این مقاله سعی شده ضمن معرفی ابعاد به بررسی جنبه هاي مختلف و تاثیر همه جانبه آنها در توسعه پایدار مرزهاي کشورمان پرداخته شود ، که ابعاد مدنظر این پژوهش عبارتند از : ابعاد اقتصادي، فرهنگی، اجتماعی و با دنبال کردن سوال اصلی این پژوهش، که آیا توجه به توان نیروهاي بومی ونگاه بومی داشتن توانسته است هزینه هاي لجستیکی را کاهش داده و شرط توسعه پایدار در مرزهاي کشور را فراهم سازد ؟ یافته هاي تحقیق نشانگر این است که توجه به ابعاد یاد شده از آسیبهاي فردي و گروهی کاسته و با دادن شخصیت به بومیان و تقسیم کارها در خصوص ابعاد یاد شده بین بومیان هر منطقه مرزي ، بار این قبیل هزینه ها را از دوش دولت بردارد که این امر زمینه شکوفایی ، خلاقیت و انگیزه کارآفرینی در بین بومیان را موجب گردیده است .
واژگان کلیدي: ابعاد امنیت ، بومیان ، مرزها ، توسعه پایدار، هزینه هاي لجستیکی
مقدمه:
مفهوم احساس امنیت یکی از شاخصه هاي کیفیت زندگی در شهرهاست و آسیب هاي اجتماعی از مهم ترین پیامدهاي مختلف امنیت به شمار می روند(عظیمی،.(21:1381 الین می گوید اگر مردم فضایی را به دلیل عدم راحتی یا ترس استفاده نکنند، عرصه عمومی از بین رفته است. ناامنی مکان ها و فضاهاي عمومی، نشاط و سلامتی را در زندگی روزمره مختل می کند و با ایجاد مانع بر سر راه رشد فرهنگی و مشارکت عمومی، هزینه هاي زیادي را بر جامعه تحمیل می نماید(افتخاري،
.(8 :1381
فضاهاي شهري به عنوان بستر زندگی و فعالیت شهروندان باید بتوانند با توجه به شباهت ها و تفاوت هاي میان افراد و گروه هاي سنی و اجتماعی، جنسی، محیطی امن، سالم و پایدار و جذاب براي همه افراد فراهم کند و به نیاز تمامی اقشار اجتماعی پاسخ مناسب بدهند و پاسخگوي حداقل نیازها باشند(شریعتی، .(10 :1384 امروزه با توجه به بحث مهاجرت به شهرها بویژه
٥٢٥
ھما ش م ی ی زی و ا ؛ چا ش و ر یا
30 و 31 فروردین - 1391 دانشگاه سیستان و بلوچستان
National Congress on Border Cities and Security; Challenges and Strategies – CBCS 2012
کلانشهرها و به وجود آمدن اختلاط قومی_مذهبی و مزید بر آن مسئله بیکاري و وجود فضاهاي جرم خیز در شهر و پیامد آنهاآسیب ها، انحرافات و ناهنجاریهاي اجتماعی بحث امنیت و احساس ناامنی شهروندان به دغدغه بزرگی تبدیل شده است.
همانطور که گفته شد موضوع ناامنی بویژه در مرزها، ناشی از آسیب هاي مختلف اجتماعی و اقتصادي و سیاسی درون خود جامعه شهري است اما در جوامع جهان سوم بحث چند ساله اخیر است که در عمل کمتر به آن توجه شده است و اگر اندك توجهی در طرح ها برنامه ریزي هاي شهري به مسائل مختلف و شاخص هاي تاثیر گذار امنیت مرزها پرداخته شده، مختص مرزهاي حاشیه ساز بوده و در برنامه ریزي شهرهاي کوچک کمتر به این موضوع پرداخته شده و این خود باعث افزایش آسیب هاي اجتماعی و ... شده است.
در این بین با توجه به گستردگی شهرنشینی و رواج ناامنی در مرزها مطالعه موضوع امنیت، عوامل زمینه ساز آن و راهکارهاي تقویت امنیت در مرزها ضرورت می یابد و این موضوع در شهرهاي کوچک که بخشی از ناامنیشان مربوط به عوامل خارجی می باشد ضروري تر می نماید.
این نوشتار بر آن است تا با هدف بررسی میزان انواع مختلف امنیت در مرزها، با توجه به نگاه بومیان واقع شده در مرزها، توسعه پایدار نواحی مرز را رقم بزند.
ادبیات پژوهش یا مفاهیم نظري:
اصطلاحات مرزي:
تعریف مرز و سرحد:
- آخرین حد قلمرو زمینی ، هوائی و دریایی و تحت الارضی هر کشور را مرز آن کشور می گویند .
- مرز مهمترین عامل تشخیص و جدائی سرزمین یک کشور از کشور همسایه است .
- خطوط مرزي خطوطی اعتباري و قراردادي است که بمنظور تحدید حدود یک کشور روي زمین و اسناد مرزي مشخص می شود.
مفهوم سرحد در گذشته و در دوران باستان به منظور تعیین قلمرو به کار میرفته، سرحد بیانگر فضایی واسطه میان دو قلمرو میباشد که با عرض کم و طول نسبتا زیاد به صورت نواري ممتد کشیده شده است و دو ناحیه متفاوت را از یکدیگر جدا و متمایز میسازد. پس ماهیتی عمدتا طبیعی و ارگانیک دارد. (حیدري، (2:1383 شاید بتوان علت وجودي سرحد در گذشته را کمی جمعیت، یا خالی از سکنه بودن بسیاري از نواحی دانست. اما مرز مفهومی می باشد. اما از آن جا که این دو واژه اغلب به جاي یکدیگر به کار گرفته میشوند، لازم است در ابتدا به تعریف دقیق هر یک بپردازیم:
مرزها: خطوط اعتباري و قراردادي هستند که به منظور تحدید حدود یک واحد سیاسی بر روي زمین مشخص میشوند به عبارت بهتر مرزهاي سیاسی خطوطی قراردادي هستند که نشان دهنده قدرت حکومت مرکزي است و اکثرا ساخته و پرداخته جنگ هستند. (عزتی،(1386
سرحد: منطقه تماس دو موجودیت سیاسی/ اقتصادي مستقل و جدا از هم است که میتواند با اطمینان جلوهگاه محدوده خارجی قدرت و نفوذ یک حکومت عنوان گیرد. پدیده سرزمینی که گستردهاش از پهناي یک خط مرزي فراتر میرود و حالت منطقه سرحدي به خود میگیرد. (عزتی، (1386
ژان گاتمن معتقد است: سرحد، نزد برخی از ملتها خطی بود در فضا که باید حراست و نگهداري میشد. مفهوم فرانسوي
»سرحد طبیعی« شاید بهترین تجلی کننده این برخورد باشد. نزد دیگر ملت ها سرحد یک مطق پیرامونی بود که تحولات اجتماعی اقتصادي شکلدهنده یک ملت را سبب میشد و براي زندگی بهتر آن ملت را کمک میکرد. (گاتمن، (34 :1964
٥٢٦
ھما ش م ی ی زی و ا ؛ چا ش و ر یا
30 و 31 فروردین - 1391 دانشگاه سیستان و بلوچستان
National Congress on Border Cities and Security; Challenges and Strategies – CBCS 2012
مرزهاي دریایی:
خط مبداء: خطی است که از آن مناطق دریایی کشور ساحلی اندازه گیري می شود . خط مبداء مناطق دریایی کشور ج .ا.ا (خلیج فارس ودریاي عمان) با استفاده از روش خطوط مستقیم (به استثناء نقاط 14 و (15 که از اتصال 25 نقطه در جزیره هاي نزدیک به ساحل و دماغه ها ترسیم گردیده بوجود آمده است.
آبهاي داخلی: این منطقه شامل خورها ، خلیج ها و برخی شبه خلیج ها است که پیش از خط مبداء قراردارند و جزء آبهاي داخلی هرکشورمحسوب می شوند دولت ساحلی بر بستر دریا ، آب و فضاي هوائی فراز آن حاکمیت کامل دارد.
دریاي سرزمینی : 12 مایل از آبهاي داخلی به سمت آبهاي آزاد که در این محدوده دولت بر روي آب ، بستر دریا ، زیر بستر وفضاي بالاي آن حاکمیت کامل دارد و از این نظر تفاوتی بین این منطقه و آبهاي داخلی نیست ولی از نظر کشتیرانی حقوق دولت ساحلی با محدودیت روبروست چون کشتیهاي دولتهاي بیگانه میتوانند با استفاده از حق ((عبور بی ضرر)) از دریاي سرزمینی عبور کنند .
منطقه نظارت : در ماوراء و مجاور دریاي سرزمینی به عرض 12 مایل یک دولت می تواند به منظور جلوگیري از تخلفات گمرکی ، مالی و مهاجرتی و یا مقررات بهداشتی نظارت داشته باشد .
منطقه انحصاري اقتصادي : طبق کنوانسیون سوم حقوق دریاها منطقه اي است در ماوراء آبهاي داخلی که عرض این منطقه نباید از 200 مایل دریائی از خط مبداء تجاوز کند .
