بخشی از مقاله
چکیده
معماری بومی گیلان همواره نمونه بسیار مناسبی از هماهنگی با ساختار اقلیمی خود بشمار آمده است. اما امروزه این معماری علیرغم این ساختار توانمند، در حال فراموشی است. ساختمانهایی با سازه های فلزی یا بتنی، پوشش آجری و سقف های شیبدار با فرمهای به اصطلاح هنرمندانه با پیروی کورکورانه از معماری غیر بومی، جایگزین ویژگی های بومی بناها گردیده است و این تغییرات سبب بوجود آمدن مشکلات مختلف بخصوص در زمینه ی آسایش اقلیمی ساکنان، شده است. نوشتار حاضر چگونگی استفاده ساکنان و طراحان بومی و سنتی منطقه گیلان، از ویژگی های اقلیمی منطقه و بهره گیری از آنها جهت ایجاد شرایط آسایش را مورد بررسی قرار داده است. به این منظور، الگوها و روش های استفاده شده در معماری منطقه ی گیلان از طریق مشاهده و مطالعه در معماری سنتی، مورد مطالعه قرارگرفته شده است و در انتها با به کارگیری این الگوها، راهکارهای مناسبی برای ایجاد ساختارهای اقلیمی در معماری مسکونی معاصر این منطقه، ارائه شده است.
کلمات کلیدی: الگوهای اقلیمی، معماری بومی، گیلان.
1 ،* سنندج، دانشگاهکردستان، دانشکده نره و معماری
2 سنندج، دانشگاهکردستان، دانشکده نره و معماری
×
-1 مقدمه
ایران کشوری است با وسعت نسبتا زیاد که به دلیل استقرار آن در یک شرایط جغرافیایی خاص(دریای خزر در شمال و خلیج فارس و دریای عمان درجنوب وحضور دو رشته کوه البرز و زاگرس) شرایط بوجود آمدن پهنه های اقلیمی مختلف را ایجاد کرده است و شرایط اقلیمی خاصی را در مناطق مختلف آن حکم فرما کرده است. یکی از تقسیم بندی های صورت گرفته در مورد اقلیم ایران؛ پهنه بندی اقلیمی قبادیان می باشد که اقلیم ایران را به چهار دسته اصلی تقسیم می نماید: -1 اقلیم گرم و مرطوب -2 اقلیم معتدل و مرطوب -3 اقلیم گرم و خشک -4 اقلیم سرد و کوهستانی.(قبادیان،(34:1387 اقلیم معتدل و مرطوب یکی از این چهار اقلیم اصلی می باشد که به دلیل قرار گرفتن رشته کوه البرز در جبهه جنوبی دریای خزر و همچنین رطوبت ناشی از بخار آب دریای خزر میزان رطوبت در این منطقه افزایش یافته و باعث بوجود آمدن یک کمربند اقلیمی معتدل و مرطوب در جبهه شمالی رشته کوه البرز گردیده است. در قسمت غربی این منطقه به دلیل نزدیک شدن دامنه کوه به ساحل دریا شرایط ویژه ای ایجاد گردیده است که با عناصر اقلیمی منطقه معتدل و مرطوب تطابق بیشتری دارد. در این مقاله این ناحیه از اقلیم معتدل و مرطوب مورد توجه قرار گرفته است و به بررسی الگوهای معماری که مطابق با ویژگی های اقلیمی این منطقه بوده است، پرداخته شده است. بدین منظور الگوهای معماری متناسب با اقلیم این منطقه در دو مقیاس مورد بررسی قرار گرفته است: -1 الگوهای اقلیمی در مقیاس شهری -2 الگوهای اقلیمی در مقیاس تک بنا.
-2 الگوهای اقلیمی در مقیاس شهری
شهر و اقلیم، دو سیستم انسان ساخت و طبیعی می باشند، که تأثیرگذاری تنگاتنگی بر یکدیگر دارند. شناخت دقیق اقلیم در مقیاس کلان و خرد منجر به شناخت توانمندی ها و محدودیت های اقلیمی مؤثر در طراحی و بهره برداری مناسب از فضاهای شهری می گردد. از آنجا که استفاده از اصول طراحی اقلیمی در مقیاس شهری، شرایط آسایش را برای شهروندان در فضاهای شهری، فراهم می آورد. لذا در این جا الگوهای شهری متناسب با اقلیم منطقه گیلان مورد شناسایی قرار گرفته است.
-1-2 انحراف کوچه ها از باد مطلوب تابستان: یکی از ویژگی های اقلیم گیلان رطوبت بسیار بالای آن می باشد که مشکلاتی را برای ساکنان آن ایجاد نموده است. مطالعات صورت گرفته در بافت شهری ناحیه گیلان نشان می دهد که معابر شهری در این منطقه از محور حرکت نسیم دریا به خشکی(محور شمالی- جنوبی)، دارای مقداری انحراف هستند. این امر باعث کوران بهتر هوا و تخلیه رطوبت از سطح معابر شهر می گردد . لذا با توجه به مطالب فوق و مطالعات تکمیلی در این مورد، میزان 30-20 درجه انحراف از محور شمالی- جنوبی می تواند الگوی مناسبی جهت محور بندی معابر در شهرهای معاصر این منطقه باشد.(تصویر شماره (1
