بخشی از مقاله
مقدمه
توده گرانیتوئیدي چشمه بید با طیف ترکیبی دیوریت، کوارتزدیوریت، گرانودیوریـت، مونزوگرانیـت و سیینوگرانیت در جنوب شـرقی زاهـدان، بـین طولهـاي جغرافیـاییَ53ْ60 الـیَ17ْ61 و عرضـهاي جغرافیاییَ00ْ29 الیَ18ْ29 واقع شده است(شکل.(1 این توده، بخشی از نوار گرانیتوئیدي زاهـدان ـ سراوان است که با طول 250 و عرض 20ـ2 کیلومتر از شمال غرب زاهدان تا شمال شرق سراوان در کمپلکس نه((Neh رخنمون دارد(شکل.(2
اگرچــه ایــن تــوده توســط برخــی از محقــیقن(کمــپ و گــریفیس،1982؛ تیــرول و همکــاران،1983؛
حسینی،1381؛ تیواي،1381؛ صادقیان،(1383 مورد مطالعه قرار گرفته اسـت امـا بـه دلیـل پیچیـدگیهاي زمین شناسی منطقه به نظر می رسد مسائل اصلی آن هنوز بخوبی روشن نشده است. به منظور بررسـی دقیقتر این توده و پس از مطالعات صحرایی و پتروگرافی تعداد 10نمونه از سنگهاي مختلف آن انتخاب و در آزمایشگاه ژئوشیمی معتبر Actlab کانـادا آنـالیز گردیـده و توسـط نـرم افزارهـاي پترولـوژیکی پردازش شدهاند. نتایج بدست آمده با مطالعات دیگر محققین جهان در خصوص این نوع سنگها مقایسه گردیده است. همچنین 3 عدد از نمونهها نیز در آزمایشگاه ژئوشیمی ایزوتوپی دانشگاه کـارلتون کانـادا براي تعیین نسبتهاي ایزوتوپی و تعیین سن به روش Rb-Sr آنالیز شدهاند.
بحث
مطالعات صحرایی، پتروگرافـی و ژئوشـیمیایی نشـان مـی دهنـد کـه ایـن تـوده داراي طیـف ترکیبـی کوارتزدیوریت، گرانودیوریت، مونزوگرانیت و سیینوگرانیت می باشـد. دیوریتهـا بصـورت تـودههـایی کوچک و غالباً شناور در گرانیتهاي اصلی دیده میشوند. آنها مافیکترین و قدیمیترین عضو مجموعـه گرانیتوئیدي مـورد مطالعـه بـوده، داراي بافـت گرانـولار و کـانیشناسـی سـاده متشـکل از هورنبلنـد، پلاژیوکلاز، بیوتیت و مقادیر کمی کوارتز، اسـفن و آپاتیـت هسـتند. بیوتیتهـا عمـدتاً بـر اثـر عملکـرد متاسوماتیسم پتاسیک بر هورنبلندها بوجود آمدهاند. این متاسوماتیسم ناشی از گرانیتزایی پوسـته اي و شناوري دیوریتها در گرانیتهاي پوسته اي در هنگام صعود دیاپیري اسـت. در ایـن منطقـه دایکهـایی بـا ترکیب آندزیت تا داسیت نیز دیده میشوند که داراي همان ترکیب شیمیایی دیوریتها و کوارتزدیوریتهـا بوده و بنظر میرسد که ماگماتیسم پیش رس و معادلهاي نیمه عمیق آنها باشند که در فلیشـهاي ائوسـن میزبان نفوذ کردهاند. بررسی پتروگرافی این دایکها نشان میدهد که آنها نیز داراي ترکیب کـانیشناسـی بسیار ساده (هورنبلند، پلاژیو کلاز، بیوتیت، کوارتز و مقـادیر کمـی کـانی اوپـک) هماننـد دیوریتهـا و کوارتزدیوریتها هستند.
589
پتروگرافی، ژئوشیمی و پتروژنز تودة گرانیتوئیدي چشمهبید، جنوبشرق زاهدان
شکل-1 موقعیت توده گرانیتوئیدي چشمه بید در نوار گرانیتوئیدي زاهدان- سراوان(صادقیان،.(1383
شکل-2 نقشه زمینشناسی نشاندهندة موقعیت کمپلکس نه(تیرول و همکاران،.(1983
توده اصلی گرانیت زاهدان از گرانودیوریت، مونزوگرانیت و سینوگرانیت تشکیل شده و داراي آنکلاوهاي فراوان شیستی و مگاآنکلاوها تا آنکلاوهاي ریز دانه دیوریتی و دایکهاي آندزیتی ـ داسیتی میباشد. این توده داراي مرز تدریجی، گنیسی و آناتکتیک با دگرگونههاي میزبان(فلیشهاي دگرگونه
590
