بخشی از مقاله
چکیده
بهمنظور تعیین مناسبترین شکل کوادرات جهت مطالعهي رابطه بانک بذر با تراکم علفهاي هرز در چغندرقند، پژوهشی درسال 1388 در ایستگاه تحقیقاتی مهندس مطهري واقع در کمال شهر کرج انجام گرفت. نمونهبرداري از بانک بذر قبل از کاشت چغندرقند و از گیاهچه-هاي علفهرز طی سه مرحله در دوره رشد با دو نوع کوادرات مربع 50) در50سانتیمتر) و مستطیل 100)در 25 سانتیمتر) صورت گرفت. در هر کوادرات فراوانی بذر علفهرز و تراکم بوته آنها به تفکیک گونه شناسایی و ثبت شد. طبق نتایج بهدست آمده، بالاترین تراکم علفهاي هرز در بانک بذر در مزرعه چغندرقند مربوط به تاجخروس بود. رابطهي بانک بذر تاجخروس با گیاهچههاي سبز شده آن در دو کوادرات مربع و مستطیل نشان داد که با افزایش تعداد بذر گونهي تاجخروس در بانک بذر قبل از کاشت چغندرقند، تراکم بوته علفهرز تاجخروس طی دوره رشد چغندرقند به طور معنی داري افزایش یافت. ضریب همبستگی بین بانک بذر تاجخروس با تراکم بوته تاجخروسهاي سبز شده در اوایل فصل رشد در کوادراتهاي مستطیل و مربع معنیدار و به ترتیب معادل r2 = 0/70 و r2 = 0/54 بود. بنابراین جهت مطالعه بانک بذر و برآورد تراکم بوته علفهاي هرز از روي بانک بذر آنها در گیاهان ردیفی مثل چغندرقند، کوادرات مستطیل نسبت به مربع شکل ارجحیت داشته و قابل توصیه میباشد.
واژههاي کلیدي: بانک بذر، جمعیت علفهاي هرز، چغندرقند کوادرات مربع و مستطیل.
مقدمه
علفهاي هرز براي کسب نور، مواد غذایی، آب و فضا با گیاه چغندرقند رقابت نموده و به میزان 33-50 درصد باعث کاهش میزان محصول چغندرقندمی شوند. در دنیا حدود 250 گونه علفهرز مهم وجود دارد که 60 گونه آن در اکثر چغندرقند یافت میشوند و سلمه تره1 و تاجخروس2 مهمترین آنها هستند .(2) به طوريکه تا یک سوم هزینههاي تولید چغندرقند به کنترل علفهاي هرز آن نسبت داده شده است .(6)
1 Chenopodium album L.
2 Amaranthus retroflexus.L.
سومین همایش علوم علفهايهرز ایران، بهمنماه 15 1388
خاك همچون بانکی است که عملیات سپرده گذاري و برداشت بذور پیوسته در آن جریان دارد. در این بین با ورود پیوسته بذور به خاك تعدادي از آنها از طریق جوانهزنی، مرگ، فساد و شکار از محیط خاك خارج میشوند .(8)
رشد علفهاي هرز در بیشتر موارد، توزیع لکهاي دارند. لکهاي بودن1 علفهرز، تحت تأثیر برهمکنش بیولوژي علفهرز، شرایط محیطی و عملیات کشاورزي قرار دارد 5)،4، .(7 مطالعات انجام شده در زمینه چگونگی توزیع علفهاي هرز، نشان داده است که علفهاي هرز بهصورت مجتمع در یک یا چند نقطه متمرکز میباشند .(11) بنابراین جهت تعیین بانک بذر در خاك مخصوصا در زراعت گیاهان ردیفی اندازه و نوع کوادرات جهت مطعالعات بانک بذر از اهمییت خاصی برخوردار میباشد. لذا در این پژوهش دو نوع کوادرات مستطیل و مربع شکل با مساحت یکسان مورد آزمون قرار گرفت تا با مطالعه بانک بذر علفهاي هرز قبل از کاشت چغندرقند بتوان به پیش بینی میزان تراکم بوته علفهاي هرز در سطح مزرعه چغندرقند دست یافتگط۱ع.
مواد و روشها
این پژوهش در سال زراعی 1388 در مزرعه تحقیقاتی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه بذر چغندرقند واقع در کمال آباد کرج با طول جغرافیایی 51 درجه و 60 دقیقه شرقی و عرض 35 درجه و 59 دقیقه شمالی، ارتفاع 1300 متر از سطح دریا و بارندگی سالیانه 243 میلی متر انجام گرفت.
براي بررسی رابطه بانک بذر با تراکم بوته علفهاي هرز، پس از آماده سازي نهایی زمین، مزرعه به شبکههاي چهار در چهار متر تقسیم و طناب کشی شد. نقاط تقاطع شبکهها در روي پشتهها مشخص و با میخ علامت گذاري شده و تمام نمونه برداريها تا پایان فصل از این نقاط انجام گرفت. در هر نقطه از دو نوع کوادرات مستطیل (ابعاد 100 در 25 سانتیمتر) و کوادرات مربع شکل (به ابعاد 50 در 50 سانتی-متر) با مساحت یکسان استفاده شد. نمونه برداري از خاك جهت مطالعه بانک بذر قبل از کاشت چغندرقند انجام شد وتعیین تراکم بوته علفهاي هرز پس از سبز شدن چغندرقند در سه مرحله 5) خرداد، 14 تیر و 27 مرداد) انجام گرفت. در هر مرحله نمونه برداري، از 88 نقطه مزرعه نمونه برداري انجام شد. در محل هر میخ، کوادراتها در مرکز پشته کاشت چغندرقند قرار داده شد و از هر کوادرات پنج نمونه مرکب خاك از عمق صفر تا ده سانتیمتري 9)و(10 تهیه و از مخلوط آنها 150 گرم توزین و درون کیسههایی از جنس حریر جهت شستشو ریخته شد .(3) سپس بذور گونههاي مختلف تفکیک و توسط استریومیکروسکوپ مورد شناسایی قرار گرفت. در نهایت بهترین رابطه بین بانک بذرو تراکم بوته علفهرز با استفاده از نرم افزارهاي کامپیوتري برازش داده شد.
