بخشی از مقاله
اختلال نوشتاری دانش آموزان وراهکارهای عملی درمان آن
چکیده:
هدف اصلی این مقاله مطالعه و بررسی اختلال یادگیری نوشتاری دانش آموزا ن وعلل پیدایش آن و ارایه راهکارهای عملی مناسب به والدین دانش آموزان ، معلمان و دانش آموزان برای رفع مشکل اختلا ل نوشتاری می باشد .یکی از موارد شایع اختلال آموزشی یادگیری، اختلال در نوشتن (رشدی) است که به طور متنوع به کلینیکهای کاردرمانی مراجعه دارند.
اختلال نوشتن یک اختلال مهارت تعریف می شود که در دوران کودکی ظاهر میشود. این کودکانمعمولاً وارونه نویسی میکنند یا بسیار بد خط مینویسند. برخی از محققان عقیده دارند که بدنویسی این کودکانمعمولاً به دلیل عدم هماهنگی آنان است . مشکلات نوشتن دربین کودکان با صدمات مغزی ، کودکان با آسیبهای خفیف مغزی و کودکان با نارساییهای ویژه در یادگیری اکثرا" دیده می شود اصطلاح دیس گرافی برای کودکانی که علی رغم هوش طبیعی بسیار بد می نویسند به کار می رود این کودکان معمولا"آینه نویسی یا وارونه نویسی می کنند یا بسیار بد خط می نویسند . به گفته گیرود (2001 ) این کودکان با وجود داشتن هوش طبیعی و امکانات آموزشی و عاطفی مناسب، در عملکرد تحصیلی نسبت به همسن و سالان خود دچار تاخیر هستند و عوامل متعددی را مانند عوامل زیست شناختی و جسمانی، عوامل ِژنتیکی و عوامل محیطی در ایجاد این اختلال موثر میداند .
اختلال زبان نوشتاری بعد از کلاس اول مشخص میشود. نیازهای محدود و نسبی نوشتاری دانش آموز کلاس اولی به ندرت ممکن است به اندیشه یا کاربرد دستور زبان وابسته باشد. بنابراین، والدین و معلمان ممکن است ظهور اختلال بیان نوشتاری را به صورت مشخص در کلاس سوم یا چهارم گزارش کنند. در واقع، کلاس سوم و چهارم زمانی است که به علت ماهیت برنامههای درسی مدرسه مشکلات نوشتن ظاهر میشود. در فاصله سالهای کلاس سوم تا ششم رشد افکار مربوط به نوشتن و استفاده از دستور زبان بسیار افزایش مییابد و بیشتر مشکلات نوشتن در همین سالها بروز میکنند.
دانش آموزان مبتلا به اختلال نوشتاری معمولا" با سه نوع مشکل مواجه هستند :
1- مشکلات نوشتن غیر فعال ( رونویسی ) : دانش آموزانی که در به دست گرفتن مداد ، مخصوصا" در کلاس اول مشکل دارند قادر نیستند از عضلات کوچک دست وانگشت برای نوشتن استفاده کنند آنها ممکن است هنگام نوشتن فشار بیش از حدی به مداد وارد کنند یا اینکه مداد را خیلی شل در دست بگیرند .
-2مشکلات نوشتن نیمه فعال ( املا ) : دانش آموزان مبتلا به اختلال در املا در پیوند دادن آواهای زبانی با نماینده ی حرفی آنها دچار مشکل جدی هستند آنها نمی توانند به خوبی آواهایی را که از زبان معلم می شنوند به صورت حروف وکلمه های مربوطه بنویسند .
– 3مشکلات نوشتن فعال ( انشا ) : بسیاری از دانش آ موزان مبتلا به اختلال یاد گیری از به کار گیری شکل نوشتاری زبان به عنوان یک ابزار ارتباطی موثر ناتوانند برخی از آنها قادر نیستند نظرها و پیامهای خود را به زبان نوشتاری برگردانند و برخی دیگر هنگام نوشتن خطاهای دستوری زیادی مرتکب می شوند . در این بررسی جهت رفع اختلا ل نوشتاری دانش آموزان راهکارهای مناسب ومطلوبی به والدین دانش آموزان دارای اختلا ل نوشتاری ، معلمان این دانش آموزان وخودانش آموزان دارای اختلال نوشتاری ارایه گردیده است تا با به کار بردن این راهبردها بتوانند همانند دانش آموزان عادی به فعالیت یادگیری بپردازند
از نیمه قرن بیستم (دهه (1960 پژوهش و مطالعه درباره کودکانی آغاز شده است که حالت و کردار آنان برای بسیاری از پدران، مادران، معلمان و مددکاران حیران کننده است این گروه، علی رغم داشتن هوش طبیعی، بدون بهرهگیری از آموزشهای ویژه قادر به ادامه تحصیل نیستند، یا برخی دیگر ممکن است یک روز مطلب را به خوبی فراگیرند و روز دیگر تمام آن را فراموش کنند. عده ای دیگر در پارهای از کارها بر بسیاری از همگنان خود پیشی میگیرند و در قسمتی دیگر مانند کودکان کوچکتر از خود عمل میکنند. بسیاری از این کودکان تنها در یادگیری یک درس خاص دچار مشکل هستند، اما برخی از آنان در یادگیری چند موضوع درسی مشکل دارند. مشکل یادگیری این کودکانمعمولاً با افزایش سن آنان شدیدتر میشود .
یکی از موارد شایع اختلال یادگیری، اختلال در نوشتن (رشدی) است که به طور متنوع به کلینیکهای کاردرمانی مراجعه دارند. اختلال نوشتن یک اختلال مهارت آموزشی تعریف میشود که در دوران کودکی ظاهر میشود. این کودکانمعمولاً وارونهنویسی میکنند یا بسیار بد خط مینویسند. برخی از محققان عقیده دارند که بدنویسی این کودکانمعمولاً به دلیل عدم هماهنگی آنان است .
به گفته گیرود (2001)1 این کودکان با وجود داشتن هوش طبیعی و امکانات آموزشی و عاطفی مناسب، در عملکرد تحصیلی نسبت به هم سن و سالان خود دچار تاخیر هستند و عوامل متعددی را مانند عوامل زیست شناختی و جسمانی، عواملِژنتیکی و عوامل محیطی در ایجاد این اختلال موثر می داند .
تشخیص اختلال نوشتن محض (دیسگرافی) زمانی گذاشته می شود که اختلال به طور قابل ملاحظه ای در پیشرفت تحصیلی یا فعالیت روزمره زندگی تداخل نموده است. 3 تا 10 درصد کودکان در سنین مدرسه اختلال نوشتن دارند. کودکان مبتلا به اختلال نوشتن پس از ورود به دبستان خیلی زود مشکلاتی در هجی کردن کلمات نشان می دهند. با بالا رفتن سن و رفتن به کلاسهای بالاتر، جملات کتبی و شفاهی چنین کودکانی آشکارا ابتدایی تر، عجیب تر و نسبت به سطح مورد انتظار پایین تر به نظر می رسد و حاوی تعداد زیادی اشتباهات دستوری است. آنها ضعف در ساختن پاراگراف ها داشته، پاراگراف ها آشفته و فاقد توالی و تداوم مناسب است و با افزایش تعداد و انتزاعی تر شدن مخزن لغت آنها توانایی هایشان برای هجی کردن درست کاهش می یابد. خصوصیات فرعی مشتمل بر بی میلی در رفتن به مدرسه و انجام تکالیف کتبی، عملکرد تحصیلی ضعیف در سایر زمینه هامثلاً( ریاضیات)، بی علاقگی کلی به مدرسه، فرار از مدرسه و اختلال رفتاری است. بنابراین بهتر است که این اختلال در سنین پایین تر تشخیص داده شود تا بتوان از طریق آموزشهای لازم به اصلاح آن پرداخت.
اگر اختلال نوشتن به موقع تشخیص داده نشده و درمان نشود، می تواند با ادامه اختلال، دستیابی شخص به سطوح بالاتر شغلی را با مشکل مواجه کند. افراد بالغ مبتلا به اختلال نوشتن، در انطباق اجتماعی (در زمینه مهارتهای نوشتن) دچار بی کفایتی می شوند و این احساس مستمر بی کفایتی، حس جدایی، بیگانگی و درماندگی ونهایتاً افسردگی مزمن را در فرد ایجاد می کند. این افراداکثراً مشاغلی را انتخاب می کنند که به حداقل مهارت های نوشتن احتیاج دارند و ممکن است ندرتاً به موفقیت های حرفه ای دست یابند که از نظر اجتماعی مطلوب و یا مستلزم نگارش بیانی سطح بالا است . با توجه به درمان مشکل و نه چندان موفقیت آمیز این نوع اختلال یادگیری (دیسگرافیا) علاقه محققان به بررسی علل، شیوع، نوع جامعه آماری و مسائل مرتبط با آن بسیار است.
برایننیکس(1977)2 مهارت حرکتی در کودکان مبتلا به اختلال یادگیری و کودکان عادی را مورد بررسی قرار داد. دانش آموزان مبتلا به اختلال یادگیری در حرکات ظریف و درشت به صورت معناداری بدتر عمل میکردند .
اوهر(1989) 3 اختلال نوشتن دوران کودکی را مورد بررسی قرار داد. یک سابقه خانوادگی در کودکان مبتلا به اختلال نوشتن رشدی نسبت به بچههای با اختلال نوشتن اکتسابی وجود داشت .
رد (2002) 1 بیان می کند که کودکان مبتلا به اختلال یادگیری چون در یادگیری مشکل دارند، تمایلی جهت یادگیری مهارت های حرکتی جدید ندارند که همین مورد باعث ایجاد مشکلات حرکتی درشت و ظریف می شود و از طرف دیگر این کودکان در برنامه ریزی حرکتی، ترتیب بندی حرکتی و انعطاف پذیری پاسخ حرکتی دچار مشکل هستند که باعث میشود در عملکرد حرکتی ضعف داشته باشند. با توجه به ارجاعنسبتاً به موقع این کودکان (توسط روانشناسان، نورولوژیستها، ارتوپدها) به بخش های کاردرمانی جهت ارزیابی و درمان، مناسب است که با ارزیابیهای صحیح و به موقع این نوع کودکان به تشخیص صحیح نوع اختلال یادگیری کمک نمود. از طرفی مطالعه ی مقالات و نیز اشاره صریح ( رد ،(2002 و تجربیات کلینیکی این گروه محقق نشان داده شده است که مهارتهای حرکتی این کودکان باید در حین ارزیابی و درمان مورد توجه قرار گیرند، و اما پژوهشی که همه ی جوانب مسائل حسی حرکتی این گروه کودکان را مورد بررسی قرار داده باشد، در دسترس نمی باشد. این مسئله ما را بر آن داشت که تمام جوانب ابزار نوشتن (حس، حرکت، قدرت، مهارت دست نویسی) این گونه بیماران را مورد بررسی قرار دهیم تا به توان پیش بینی های احتمالی در جهت ابزارهای مناسب درمانی یعنی تعیین ارزیابیهای دقیق به منظور سرعت بخشیدن به درمان و یا حداقل جلوگیری از بدتر شدن این اختلال پرداخت .
- 1 اختلال نوشتاری
نوشتن یک فرایند عصبی پیچیده است که به هماهنگی مکانیسم های چند گانه مغز مربوط می شود . نوشتن تحریک و ادغام زنجیره ی منابع اطلاعاتی چند گانه ، حافظه ، مهارتهای حرکتی ، زبان وشناخت است . اختلال نوشتن یک ناتوانی یادگریری ویژه است که اکتساب زبان نوشتاری و استفاده از زبان نوشتاری برای بیان افکار و اندیشه ها را تحت تاثیر قرار می دهد . اختلال نوشتن شرایطی است که نوشتن حروف با دست آسیب می بیند به طوری که در نوشتن با دست و گاهی اوقات هجی کردن ناتوانی ایجاد می کند (گی2 ، ( 2006 .کودکان دارای اختلال نوشتاری در زمینه های زیر مشکل دارند : خوش خطی و انسجام در نوشتن ، صحت و دقت حروف وکلمات نوشتاری ، همخوانی وهماهنگی در هجی کردن و نظم وسازماندهی مناسب در نوشتن (دویل 3، . (1995
اختلال نوشتن عبارت است از مهارتهای نوشتن پایین تر از حد انتظار با توجه به سن شخص، بهره هوشی، و آموزش متناسب با سن که با آزمونهای استاندارد شده انفرادی اندازه گیری میشوند. این اختلال برعملکرد تحصیلی فرد و فعالیتهای زندگی روزمره که مستلزم مهارتهای نوشتن است، تأثیر میگذارد. (حسن رفیعی و فرزین رضایی، .( 1383 خصوصیت اختلال بیان نوشتاری عبارت است از: مهارتهای نگارشی بسیار پایین تر از حد مورد انتظار با توجه به سن شخص، ظرفیت هوشی و آموزشی او که با آزمونهای استاندارد شده سنجیده میشود. این اختلال در عملکرد تحصیلی فرد و امور روزمره مستلزم نوشتن تداخل میکند. اجزاء ناتوانی نوشتن عبارتند از : هجی کردن ضعیف، اشتباه در دستور و نقطه گذاری و دست خط بد. اشتباهات هجی کردن اغلب خطاهای آوایی هستند. (حسن رفیعی و فرزین رضایی، .( 1383 ویژگی اصلی بیان نوشتاری توانایی پایین سازمان دهی و ارایهی اطلاعات به شکل نوشتاری در مقایسه با توانایی قویتر در سازماندهی و ارایهی اطلاعات به شکل شفاهی کلامی (مانند گویههای کلامی در آزمون هوش) است. در صورتی که مشکل فقط به صورت املا نویسی باشد و بیان افکار به صورت نوشتاری مشکلی نداشته باشد، احتمال وجود نارسایی در پردازش واج شناختی به عنوان یکی از ویژگیهای اختلال واندنخ بیشتر است. اگرچه افرادی که اختلال بیان نوشتاری دارند معمولاً ضعف املا نیز دارند ولی در دستور زبان، اصول نگارش و موضوع برای نوشتن نیز ممکن است مشکل داشته باشند. نوشتههای آنها بسیار ساده و کوتاه است و به علت داشتن مشکلات دستور زبان و خطاهای اصول نگارش نمیتوان مطلب را به خوبی دنبال کرد. ضعف در مهارتهای نوشتن چند دلیل دارد. در برخی از موارد، نارساییهای موجود در یکپارچه سازی دیداری ادراکی و هماهنگی حرکتی عامل بروز مشکل هستند.
