مقاله ارائه مدلی برای حسابداری در جوامع اسلامی با استفاده از تکنیک دلفی

بخشی از مقاله

چکيده حسابداري محصول محيط است ، بنابراين در محيط هاي مختلف امکان تغيير در نحوه عمل حسابداري وجود دارد(کارمونا و ازامل ، ٢٠٠٦ ). از جمله عوامل مهم محيطي که نحوه عمل حسابداري را تحت تاثير قرار مي دهد، مذهب و اعتقادات ديني است (عسکري وجاکينگ ، ٢٠٠٤ ). هافتسد معتقد است مذهب در جوامع اسلامي نقش مهمي در عمليات حسابداري بازي مي کند(هافستد، ١٩٨٠)، سليمان بر نياز به مدل خاص حسابداري در جوامع اسلامي تاکيد دارد(سليمان ، ٢٠٠٣ ). لذا در اين تحقيق با استفاده از تکنيک دلفي يک مدل براي حسابداري در جوامع اسلامي پيشنهاد شده است ، در روش دلفي ٣ نوع پرسشنامه طراحي و از ٣٠ نفر از خبرگان مرتبط با موضوع نظرخواهي شده است ، يافته هاي تحقيق نشان مي دهد، مدل مناسب براي حسابداري در جوامع اسلامي بايد داراي ويژگي هائي نظير توجه به ذي نفعان و حقوق اقليت سهامدار، گسترش رفاه و عدالت اجتماعي، توجه به مسئوليت هاي اجتماعي و حفظ محيط زيست ، شفافيت و افشاي کامل اطلاعات ، ارتقا سطح پاسخگوئي به ويژه پاسخگوئي ديني، توزيع عادلانه ثروت ، سودمندي اطلاعات براي تصميم گيري باشد، نتايج آزمون t زوجي نيز نشان مي دهد بين خبرگان در مورد ويژگي هاي حسابداري مورد انتظار جامعه اسلامي اجماع است . واژگان کليدي: دلفي، جوامع اسلامي، گسترش رفاه و عدالت اجتماعي، توجه به مسئوليت هاي اجتماعي ١. مقدمه بررسي نقش ارزش هاي مذهبي بر سيستم حسابداري موضع جديدي در تحقيقات است ، گروهي از انديشمندان رشته حسابداري به دليل تفاوت هاي محيطي که بين جوامع اسلامي و غربي وجود دارد، معتقد به ارائه تعريفي از حسابداري هستند که مبتني بر ايدئولوژي اسلامي باشد، در اين زمينه شاهتا (١٩٨٢) استدلال مي کند، از آنجا که سيستم حسابداري يک زير سيستم مالي است بايد اهداف نظام مالي اسلامي را برآورده سازد. به طور کلي؛ موضوع حسابداري در جوامع اسلامي با موضوع حسابداري رايج تفاوت چنداني ندارد اما آنچه اين دو را از هم متمايز مي سازد، تفاوت در اهداف و روشي است که براي شناخت رويدادها و تحليل آن استفاده مي کنند. بنابراين در اين تحقيق با استفاده از تکنيک دلفي يک مدل براي حسابداري در جوامع اسلامي پيشنهاد شده است . ٢. بيان مسئله فعاليت اقتصادي نياز به اطلاعات دارد و حسابداري به عنوان يک سيستم مالي، اطلاعات لازم را براي تصميم گيري و پاسخگويي اقتصادي فراهم مي کند، اطلاعات ارائه شده توسط سيستم حسابداري بايد با اهداف نظام اقتصادي سازگار باشد اما تفاوت هاي که ميان جهان اسلام و دنياي غرب در حوزه اقتصاد و حتي حوزه هاي سياسي، اجتماعي و ايدئولوژيکي وجود دارد، باعث گرديده سيستم حسابداري در کشورهاي اسلامي همه توقعات و نيازهاي جامعه اسلامي و کاربران مسلمان را برآورده نسازد( تناني، ١٣٩١). اين تفاوت ها بر حسابداري به عنوان يک سيستم مالي اثر گذار است ، بنابراين اين مطالعه ، تلاشي اکتشافي در جهت نيل به يک سيستم حسابداري متناسب با اقتصاد اسلامي است . ٣. سوال پژوهش - ويژگي هاي سيستم حسابداري مورد انتظار جامعه اسلامي چيست ؟ ٤. مرور ادبيات و سوابق مربوطه در داخل کشور ايران تحقيقات محدودي در زمينه نقش مذهب بر حسابداري صورت گرفته است ، مسعود معدنچي(١٣٨٢) مقاله اي با عنوان "بررسي تازه اي بر مباني نظري استانداردهاي حساب داري و گزارش گري مالي در اسلام " را منتشر کرد، هدف از اين تحقيق وضع و تدوين مباني نظري حسابداري و گزارشگري اسلامي است . حجت اله صيدي(١٣٨٧) نيز مقاله اي با عنوان " ارائه مدلي براي گزارشگري مالي در بازار سرمايه اسلامي مطالعه موردي در ايران " را ارائه داد، بررسي هاي اين محقق نشان داد که ، در نظام اقتصادي اسلامي بر شفافيت گزارش هاي مالي،مسئوليت پاسخ گويي، محاسبه سود واقعي و توزيع عادلانه از اهميت بسياري برخوردار است . محمد حسين پور(١٣٨٣) نيز مقاله اي با عنوان "بررسي اهداف و ويژگي هاي حسابداري اسلامي در مقايسه با حسابداري مرسوم " را منتشر کرد، اين مقاله به اين سوال پاسخ مي دهد که آيا حسابداري مرسوم فعلي پاسخ گوي تامين نيازهاي گزارشگري مالي در کشورهاي اسلامي است يا اين که بايد حسابداري اسلامي مناسب شرايط کشورهاي اسلامي تدوين گردد. همگام با ايران در خارج از اين کشور نيز تحقيقات مختلفي در خصوص نقش ارزش هاي مذهبي بر حسابداري صورت گرفته است ، سال ١٩٨١ را مي توان مبدا آغاز تلاش انديشمندان و پژوهشگران در زمينه حسابداري موسسات مالي اسلامي دانست ، عبدالمجيد در اين سال يک سيستم تجربي براي روندهاي حسابداري بانک هاي اسلامي پيشنهاد کرد(عبدالمجميد، ١٩٨١). سازمان حسابرسي و حسابداري موسسات اقتصاد اسلامي (AAOLFI) در سال ١٩٩١ تاسيس شد و به وضع استانداردهاي حسابداري، حسابرسي و دولتي بانک هاي اسلامي، شرکت هاي سرمايه داري و شرکت هاي بيمه پرداخت (عزيز، ٢٠٠٧).