بخشی از مقاله
چکیده
پیشرفتهاي علمی ابزاري براي تغییر شیوه و سبک زندگی است که انسان را به فلاح و رستگاري هدایت میکند. ایران در سالهاي پس از انقلاب اسلامی پیشرفتهاي شگرفی در علوم تجربی داشته اما این پیشرفتها در علوم انسانی نظیر حسابداري ناچیز و در مواردي رو به عقب بوده است. حسابداري رایج در ایران ترجمه تحتاللفظی اصول و ارزشهاي دنیاي غرب است و با جهانبینی اسلامی فاصله و در برخی موارد زاویه دارد.
سیستم حسابداري رایج به دلیل دور شدن از ارزش هاي اسلامی و تأکید بیش از اندازه بر سود و مادیات رفتارهایی نظیر مصرفگرایی، چشم و همچشمی و ماديگرایی را در جامعه نشر داده و مروج سبک زندگی جوامع لیبرالی در جامعه است. بنابراین نیاز به یک سیستم حسابداري متناسب با جامعه اسلامی که انسان را به سبک زندگی اسلامی رهنمون سازد بیش از هر زمان دیگري احساس میشود؛ سیستمی که برخاسته از جهانبینی الهی بوده و ریشه در احکام دینی داشته باشد؛ در چنین حالتی حسابداري مروج آموزههاي اسلامی نظیر توجه به منافع عمومی، سود متناسب با تلاش بوده و در جامعه اسلامی مشروعیت خواهد داشت.
به همین دلیل و به لحاظ اهمیت این موضوع، در این تحقیق ضمن انجام مطالعات نظري با استفاده از روش دلفی و کسب نظر از 15 فرد صاحبنظر، نارساییهاي نظام حسابداري رایج شناسایی و مدلی براي حسابداري متناسب با سبک زندگی اسلامی ارائه شده است.
واژگان کلیدي: سبک زندگی اسلامی، اقتصاد اسلامی، حسابداري، دلفی
مقدمه
»زمانی فرا میرسد که مردم به جاي امر به خوبی و نهی از بديها، امر به بدي و نهی از خوبی کنند)«پیامبر
اسلام).
در جامعه امروز، ضد ارزشهایی نظیر مصرفگرایی، چشم و همچشمی و توجه به ظواهر و مادیات نقاب دلفریب مدرنیته به چهره زده و در جامعه ارزش شدهاند. به موازات این تغییر، آموزههاي اسلامی نظیر ساده زیستی و میانه روي در زندگی شبه مدرن جامعه شیعی ایران به حاشیه رانده شده و سیستمها و ایدئولوژيهاي
مونتاژي در متن قرار گرفته است.
-
همایش ملی نقش سبک زندگی در اقتصاد مقاومتی
2
سادهزیستی و میانهروي یا مصرفگرایی و چشم و همچشمی همه منشأ اقتصادي دارند. ضدارزشهاي
دنیاي مدرن کنونی ریشه در دور شدن اقتصاد جامعه از مکتب اقصادي اسلام دارد. در این میان نقش حسابداري نیز در شکل و فرم دهی یک سیستم اقتصادي برجسته و اساسی است.
فعالیت اقتصادي نیازمند اطلاعات مالی و اقتصادي براي تصمیمگیري است و حسابداري باید اطلاعات لازم
براي تصمیمگیري و پاسخگویی اقتصادي را فراهم کند. بنابراین اهداف و خصوصیات حسابداري به عنوان ابزار
ارائه اطلاعات در محیط اقتصادي باید با مصالح اقتصادي مکتب اقتصادي اسلام سازگار باشد.
لذا میتوان نتیجه گرفت اقتصاد اسلامی و سیستمهاي زیرمجموعه آن نظیر حسابداري پیشنیاز لازم براي تحقق سبک زندگی اسلامی در جامعه است.
در واقع، اسلام عناصر مکملی را ارائه میدهد که میتواند به تکامل سیستم حسابداري کمک کند. رشته
حسابداري نسبت به عملکرد مؤلّفههایی نظیر رفاه و عدالت اجتماعی، مسئولیتهاي اجتماعی، توجه به
ذينفعان، توزیع عادلادنه ثروت و شفافیت و پاسخگویی در سیستم حسابداري رایج با چالش روبهروست.
حسابداري رایج اهداف، ویژگیها، ارزشها و هنجارهاي مدرنیته را منعکس مینماید؛ محصول مدرنیته بوده و مبتنی بر ارزشهاي غربی است.
پس با وجود چنین هنجارها و ارزشهایی که از جهانبینی غربی نشأت گرفته نیاز به سیستم حسابداري
متناسب با جامعه اسلامی ضروري است.
سیستم حسابداري باید متأثر از اقتصاد اسلامی بوده و نه تنها رنگ و لعاب اسلامی داشته باشد بلکه محتوا و خروجی آن مبتنی بر آموزههاي اسلامی باشد تا از توانایی لازم براي تغییر سبک زندگی جامعه برخوردار گردد.
جان کلام اینکه پیادهسازي و اجراي حسابداري متناسب با جامعه اسلامی، اولین گام براي تغییر سبک
زندگی و اسلامیسازي جامعه است.
بیان مسأله (سبک زندگی اسلامی در گرو بازگشت به مکتب اقتصادي اسلام)
شیوه زندگی یا »سبک زندگی« از جمله مفاهیم علوم اجتماعی و علم جامعهشناسی و مردمشناسی است.
سبک زندگی معنایی است که از به هم تنیدگی و پیوند عوامل متعددي که در شیوههاي زندگی تأثیر میگذارند
به وجود آمده است.
سبک زندگی منعکس کننده گرایشها، تمایلات، رفتارها، عقاید و ارزشهاي یک فرد یا جامعه است و
مجموعهاي از طرز تلقیها، عادتها، نگرشها، سلیقه ها، معیارهاي اخلاقی و سطح اقتصادي، در کنار یکدیگر
طرز زندگی کردن فرد یا گروهی را میسازند.
سبک زندگی از نوع دینی و اسلامی و یا غربی و غیردینی اش تعریفی دارد و واجد اسباب و ملزوماتی
براي تحقق یافتن است.
همایش ملی نقش سبک زندگی در اقتصاد مقاومتی
3
سبک زندگی براي تحقق شیوه زندگی اسلامی در جامعهاي با شرایطی متفاوت از اصول این الگوي
زندگی و همچنین براي تغییر اوضاع فرهنگی و اقتصادي، لازم و بلکه ضروري به نظر میرسد. به عبارت دقیقتر با اقتصاد سرمایه داري، سبک زندگی، اسلامی نمیشود. لذا براي تحقق سبک زندگی اسلامی باید به
مکتب اقتصاد اسلام رجوع کرد.
مکتب اقتصادي اسلام برگرفته از آموزههاي غنی است که سبک و راه و رسم زندگی اسلامی را در جامعه
نشر میدهد که براي نمونه به برخی از آنان اشاره میشود:
اسراف باعث فقر و میانهروى موجب بینیازى میشود (امام صادق(ع)، وسائل الشیعه، ج15، ص258، ح.(8
هر کس میانهروى کند، خداوند بینیازش سازد (پیامبر اسلام(ص)، کافی، ج 4، ص 95، ح.(1
خوشترین زندگی، زندگی با قناعت است (امام علی(ع)، غررالحکم، ح.(2918
