بخشی از مقاله
ارزیابی استقرار سیستم مدیریت ایمنی وبهداشت حرفه ای OHSAS18001 در شرکت مدیریت تولید برق منتظر قائم
چکیده
تحقیق حاضر به منظور " ارزیابی استقرار سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت حرفه ای " OHSAS18001 در شرکت مدیریت تولید برق منتظرقائم که یکی از نیروگاه های قدیمی صنعت برق کشور است، با روش میدانی و با استفاده از ابزار پرسشنامه وسپس تجزیه وتحلیل آماری داده های استخراج شده از پرسشنامههای تکمیل شده توسط پرسش شوندگان ، به وسیله برنامه نرم افزاری "SPSS" صورت گرفته است .
مساله اصلی این پژوهش ، تعیین معیار های ارزیابی و بررسی نتایج و آثار حاصل از استقرارسیستم مدیریت ایمنی و بهداشت حرفه ای در شرکت مورد مطالعه می باشد که این معیارها با استفاده از نظرات مدیران وکارشناسان خبره وبهره گیری از تجربیات وادبیات موضوع به شرح ذیل استخراج شده اند :
- کاهش حوادث
- افزایش ایمنی محیط کار وکم کردن اضطراب محیط کار - شناسایی بیماری های حاصل از محیط کار
- حفظ سلامت کارکنان - افزایش رضایت کارکنان
- شناسایی وکنترل بیماری های پنهان کارکنان - کاهش تنش های محیط کار
- افزایش بهداشت عمومی وتلاش جهت پاکیزه نگهداشتن محیط کار
این پژوهش دارای چهار فرضیه می باشد که با استفاده از پرسشنامه وسپس تجزیه و تحلیل آماری داده ها و با استفاده از" آزمون فرضیه مقایسه زوجها " آزمون شده اند که در نهایت با تحلیل آماری پرسشنامه های توزیع شده در بین نمونه های انتخاب شده از جامعه آماری شامل کلیه کارکنان شاغل در شرکت مدیریت تولید برق منتظرقائم می باشند و نتایج زیرحاصل گردیده است :
-1 استقرار سیستم OHSAS 18001 باعث کم شدن حوادث انسانی می شود.
-2 استقرار سیستمOHSAS 18001 باعث رضایت بیشتر پرسنل می شود
-3استقرار سیستم OHSAS 18001 در کاهش تنش های محیط کارموثر نمی باشد.
-4 استقرار سیستم 18001 OHSAS در کارآیی افراد ودر نتیجه در کارایی شرکت موثر میباشد.
واژگان کلیدی: سیستممدیریتایمنی و بهداشتحرفهایOHSAS18001 ، ارزیابی سیستم ، مدیریت تولید برق ، حادثه ، بهداشت و ایمنی شغلی
-1 مقدمه
با پیشرفت تکنولوژی و گستردگی صنایع ، عوارض ، مشکلات و دگرگونی هایی در زندگی انسانها بوجود آمد. ازآن جائیکه ایمنی وامنیت خاطرخواسته همه آدمها بوده ومی باشد بشر پیوسته در تلاش و تکاپو درجهت بهبود بخشیدن به این امر بوده است وهمیشه سعی نموده تا با ایجاد تغییرات وتمهیدات لازم در به کنترل درآوردن حوادث وخطرات ناشی از محیط های کاری ویا حتی حوادث طبیعی بتواند زندگی بدون خطر ویا کم خطر را سامان بخشد.با شتاب گرفتن پیشرفت های صنعتی وایجاد مستمر کارخانجات و صنایع گوناگون که به طور طبیعی ،این گونه صنایع آلودگی های خاص خود را نیزبرای بشر هدیه می آورند بناچار انسانها را وادار ساخته است تا به فکر راهکارها و روش هائی باشند تا حد ممکن بتواند از خطرات و مضرات بوجود آمده بکاهند وبر این اساس است که بنیان فکری ایجاد و اجرای سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت حرفه ای OHSAS18001 گذاشته شده است وبا تدوین رویه ها و دستورالعمل های مختلف و اجرای آنها توانسته است در دستیابی به هدف " به کنترل در آوردن خطرهای احتمالی " قدم اساسی را بردارد.
ایمنی
ایده ایمنی از همان سالهای اولیه زندگی آدمها در روی زمین شکل گرفته است چرا که انسانهای اولیه با خطرات گوناگونی روبرو بودند و از آنها میترسیدند از جمله وجود حیوانات وحشی و خطرات و عوامل طبیعی که بشر در آن زمان از علل وقوع آنها اطلاعی نداشت و لذا همیشه از آنها میترسید و در مقابل آنها واکنش دفاعی نشان میداد و همواره برای مقابله با آنها سعی در انجام احتیاطات و تدابیر دفاعی داشت . برای تامین این نیازهای ایمنی در جهت شناسایی علل وقوع آنها اقدام مینمود و یابا اختراع وسایل جدیدی در جهت دستیابی به ایمنی بیشتر اقدام مینمود .
اکنون با پیشرفتهای قرن بیست ویکم و گسترش سیستم های حساس وپیچیده بوجود آمده دیگر نمیتوان منتظر وقوع حوادث باشیم تا پس از وقوع با ارزیابی و تجزیه و تحلیل آنها از نقاط ضعف و قدرت خود آگاه شویم و به راههای جلوگیری از آنها پی ببریم بلکه باید روشهایی برای ارزیابی ایمنی ابداع نماییم تا قادر باشیم که پتانسیلهای وقوع خطر را شناسایی نمائیم یعنی به صورت علمی با مساله ایمنی مواجه شویم .
حوادث ناشی از کار
ایمنی وبهداشت حرفه ای ابزاری است در دست مدیریت که به کمک آن می تواند از طریق پیشگیری یا کاهش حوادث ناشی از کار به هدف افزایش تولید وکاهش هزینه های آن نایل آید.امنیت محیط کاریکی از مسائل مهم صنایع برای حفظ جان انسانها وحراست از سرمایه گذاری ها ست. به همان گونه که علم وصنعت در جهان امروز توسعه یافته و بشر با بهره گیری از آن راه پیشرفت را پیموده است، حوادث ناشی از کار وبه کارگیری تکنولوژی پیشرفته، به مراتب زیان بارتر از دوره های قبل از ترقی علم وصنعت وتکنولوژی جدید می باشد.وچنانچه برای پیشگیری ورفع آن حوادث اقدامی به عمل نیاید وچاره ای اندیشیده نشود عواقب دردناکی را درپی خواهد داشت که جبران آن بدون شک بسیار دشوار حتی درپاره ای از موارد امکان ناپذیر خواهد بود .
همه ساله میلیونها حادثه ناشی از کار در دنیا اتفاق میافتد . بعضی از این حوادث باعث مرگ و برخی موجب ازکارافتادگی کلی ویاجزئی میگردند . حوادثی که موجب ازکارافتادگی موقت میگردند باعث میشود که فرد مصدوم ماهها رنج و درد را تحمل نماید و خانواده او نیز دچار اضطراب و ناراحتی شدید شود و در حوادثی که منجر به مرگ و یا ازکارافتادگی دائمی
میگردد اثر جبرانناپذیری در زندگی خانوادگی خواهد داشت . در اثر حوادث ناشی از کار علاوه بر رنج و عذاب افراد درگیر با آن موجب ضایعات و هزینههای اقتصادی میگردند که کل جامعه از آن خسارتهای فراوان میبیند و بدین جهت است که جلوگیری از این گونه حوادث یک وظیفه اساسی است و در صورتیکه به آن بیتوجهی گردد اوضاع از آن چیزی که تصور میشود وخیم تر میگردد . چرا که حوادث ناشی از کار عظیم ترین مشقتهای انسانی و غرامتهای انسانی را به وجود میآورد . خطرات ناشی از برق ، کار با ماشین آلات صنعتی ،عوامل فیزیکی وشیمیایی زیان آور محیط کار ، کار در کارگاه های گوناگون وسروکارداشتن باآلودگی ها وآسیب های مختلف ،حریق وروشهای مبارزه با آن،از جمله موارد آسیب ها و خطرات محیط های کاری هستند که می شود با چاره جویی وپیش بینی حوادث وپیشگیری از بیماری های ناشی از کار در سالم سازی محیط های کار ،به ویژه محیط های صنعتی وتولیدی مؤثر باشیم . راهکاروزیر ساخت این مساله هم آگاهی کامل داشتن از استانداردهای ایمنی از قبیل طراحی وساخت دستگاهها،جلوگیری از آلودگی های زیست محیطی مثل آلودگی های آب وهوا وطبیعت ، آب آشامیدنی وبهداشتی ،تصفیه فاضلاب های صنعتی ،نظارت بر عملیات اجرایی صنعتی ،طراحی سیستمهای ایمنی و آتش نشانی و..… وهمچنین شناخت مواد شیمیایی خطرناک از قبیل : اسیدها ،باز ها ونمک ها ،فلزات سنگین ،سموم فرار وغیرفرار آلی و معدنی، روشهای نگهداری ،دفع ضایعات ومقابله با آنها بسیار حائز اهمیت است ونیز آگاهی کامل نسبت به بیماری های خطر ناک وضایعات بر اثر کار در محیط های مختلف و.… می تواند در ایجاد یک محیط کار سالم وپیشگیری از آسیب ها و ضایعات در محیط های کاری مؤثر و مفید باشد .
هزینه حوادث
درباره هزینههای حوادث ناشی از کار باید گفت که آیا امکان برآورد آنها وجود دارد ؟ اگر امکان پذیرباشد فواید محاسبات پیشگیری در چیست ؟ درحقیقت باید پرسید که ارزش زندگی یک انسان چقدر است ؟ ازنقطه نظر اقتصادی رابطه بین حادثه و پیشگیری لازم است . همه میدانند که خسارت و غرامتهای حوادث مستلزم هزینه میباشد و پیشگیری از آنها نیز هزینههایی را در بردارد و اگر این هزینهها محاسبه وبصورت مکتوب ارائه گردندکارفرمایان با رضایتکامل هزینههای پیشگیری را متقبل خواهند شد .
-2 اهداف تحقیق :
- شناخت فاصله معنی دار میزان حوادث ، میزان رضایت کارکنان، تنش ها وکارایی افراد قبل وبعد از استقرار سیستم مدیریت ایمنی وبهداشت حرفه ایOHSAS18001
- ارائه پیشنهادها و راهکارهایی که بر اساس نتایج حاصله از تجزیه وتحلیل عوامل در جهت به صفر رسانیدن حوادث وشاخص ها ومؤلفه ها ی منفی
-3 آشنایی با شرکت مدیریت تولید برق منتظر قائم
شرکت مدیریت تولید برق منتظر قائم ( نیروگاه منتظر قائم ) که وظیفه تولید برق را به عهده دارد . مجموعه نیروگاهی شهید منتظر قائم در کیلومتر 7 جاده کرج – ملارد قرار دارد که شامل واحدهای تولید نیروی برق ذیل میباشد :
- چهار واحد بخارهرکدام به ظرفیت 156 /25 مگاوات - شش واحد گازی هرکدام به ظرفیت 116 / 4 مگاوات
- سه واحد سیکل ترکیبی هرکدام به ظرفیت 100 مگاوات
-4 روش تحقیق
این تحقیق بر مبنای کاربرد عملی در زمینه استقرار استاندارد سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت حرفهای OHSAS 18001 در شرکت مدیریت تولید برق منتظرقائم را مدنظر قرار میدهد به عبارت دیگر در تحقیقات کاربردی تلاش در جهت روشن نمودن مطالبی است که در فرضیهها تعریف شده است . موضوع مطرح شده در این تحقیق با توجه به بررسی و تجزیه وتحلیل فرم های پرسشنامه ها و بررسی آمار حوادث گذشته و حال ، کاربردی میباشد بنا براین از نظر ماهیت و اهداف از نوع کاربردی میباشد بنا به دلائل زیر :
.1 اندازهگیری شدت نور در محیط کار که در صورت کمبود یامغایرت بامیزان مجاز باید در جهت رفع مغایرت اقدام گردد .
2. اندازهگیری میزان ومقدار شدت صدا درمحیط کار افراد که در صورت بیش از مقدار مجازبودن آن باید باکمکردن و یا ایزوله نمودن افراد و یا با استفاده از وسایل ایمنی فردی کنترل گردد .
3. اندازهگیری شدت میدانمغناطیسی ودرصورت بالاترازمیزان مجازبودن آن باید با استفاده از روشهایی برای جلوگیری ازصدمه خوردن افراد اقدام نمود .
4. اندازهگیری لرزش و ارتعاش در محیط کار و محل اقامت افراد وبه کار بردن راههایی در جهت کمتر کردن اثرآن روی افراد
5. با انجام معاینات دورهای روندسلامتی کارکنان تحت کنترل بوده و امکان جلوگیری از بیماریهای شغلی احتمالی بوجود آید .
6. با شناسائی ریسکهای احتمالی درمحیط کاربتوان برای هرکدام راهکاری بهمنظورازبین بردن ویاکمکردن اثر ریسک انتخاب نمود همچنین این تحقیق بنا به دلایل زیر از نظر روش جمعآوری دادهها برای آزمون فرضیهها یا پاسخ به سؤالها از نظر توصیفی میباشد .
1. بررسی وضعیت و شرایط ارتباط بین متغیرهای مستقل و وابسته در دنیای واقعی است .
2. محدوده زمانی این بررسی وتحقیق در حال حاضر است .
3. اثرات آن را میتوان جمعآوری ، دستهبندی ، تحلیل وتفسیروتوصیف نمود .
-5 فرضیههای تحقیق
1. استقرارسیستمOHSAS18001 باعثکمشدنحوادثانسانی می شود.
2. استقرارسیستمOHSAS18001 باعثرضایتبیشترکارکنان می شود.
3. استقرارسیستمOHSAS18001 درکاهش تنشهای محیط کار مؤثرمی باشد.
4. استقرارسیستمOHSAS18001 درکارآئیافرادودرنتیجه در کارآییشرکت مؤثرمی باشد.
-6 جامعه آماری و نمونه آماری
دامنه شمول گواهینامه سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت حرفه ای OHSAS18001 برای شرکت مدیریت تولید برق منتظر قائم می باشد،لذا جامعه آماری این تحقیق کلیه کارکنان شاغل نیروگاه منتظر قائم هستند. که اکثریت آنها دیپلم و فوق دیپلم و تعدادی زیر دیپلم هستند و حدود 16درصد کارکنان هم کارشناس وکارشناس ارشد میباشند که از بین آنها اقدام به نمونهگیری شده است.
بنابراین با توجه به تعداد جامعه آماری در این تحقیق، نمونه آماری شامل %16 اعضای جامعه آماری پیش بینی شده است. اندازه کل جامعه 495 نفر می باشد.
در این تحقیق از روش میدانی جهت گردآوری اطلاعات استفاده شده است. در پژوهش های میدانی رایج ترین تکنیک
