بخشی از مقاله
چکیده
اثربخشی سازمانی از مباحث مهم مورد توجه در ادبیات مطالعه سازمان است. هنگامی که یک سازمان تلاش می کند که به اهداف خود دست یابد، عدم ثبات درونی و تهدیدها در محیط خارجی ، دستیابی به اهداف را به تأخیر انداخته یا حتی فرایند آن را تخریب می سازد. مطالعات مختلفی در جهت بررسی تاثیر عوامل زمینه ای بر اثر بخشی سازمان صورت پذیرفته است ولی از آنجایی که ما در عصر دانش زندگی می کنیم و امروزه مدیریت دانش، به منشا دستیابی به مزیت رقابتی تبدیل شده است، برای دستیابی به چنین مزیتی، سازمان ها نیازمند شناسایی عوامل سازمانی تاثیر گذار بر مدیریت دانش هستند.
در حقیقت مدیریت محیطی که در آن خلق دانش، اشتراک، یادگیری، ارتقا، ساختاردهی و استفاده از دانش به منظور ایجاد منفعت و سود سازمان و مشتریان آن، مورد حمایت و تشویق قرار گیرد می تواند از طریق پیاده سازی مدیریت دانش صورت پذیرد . بعبارتی نقش مدیریت دانش به مثابه ابزاری برای رویارویی با این عوامل تخریب کننده مهمتر می شود. هدف اولیه این پژوهش، بررسی رابطه بین عوامل زمینه ای چون استراتژی، سبک رهبری، و و اثربخشی سازمانی با در نظر گرفتن تاثیر متغیر واسطه ای مدیریت دانش می باشد.
برای این منظور 224 پرسشنامه میان کارکنان 13منطقه شهرداری مشهد توزیع شد که این پرسشنامه شامل 64 گویه بوده است. برای بررسی پایایی پرسشنامه آلفای کرونباخ محاسبه شد که مقدار آن 0/913 بدست آمده است. برای بررسی فرضیه ها از آزمون کای مربع و رگرسیون خطی و ضریب همبستگی بهره گرفته شده است . نتایج این مطالعه حاکی از این است که بین همه عوامل زمینه ای با اثر بخشی سازمان رابطه معناداری وجود دارد. همچنین نتیجه گرفته شده است که بین عوامل زمینه ای با مدیریت دانش رابطه معنادار وجود دارد و مدیریت دانش نیز نقش میانجی در تاثیر رابطه عوامل زمینه ای با اثربخشی سازمان داشته است.
-1 مقدمه
از دیرباز یک بحث مهم در تئوری ها و مطالعات سازمانی ،بحث اثربخشی سازمانی بوده است و به عنوان موضوعی اصلی در تجزیه و تحلیل سازمانی در نظر گرفته می شود - گودمن و پنیس،. - 1999 دراین راستا بر شناسایی منابع و یا عواملی است که منجر به کسب مزیت رقابتی برای سازمان می شود تمرکز می شود.قبل از مطرح شدن بحث مدیریت دانش، اکثراً متغیرهای شناسایی شده شامل سبک رهبریاستراتژی و فرهنگ سازمانی هستند که مجموعاً با نام متغیرهای زمینه ای شناخته می شوند که به طور مستقیم یا غیر مستقیم مورد مطالعه قرار گرفته اند ، از طرفی با توجه به دانشی شدن سازمان ها و اهمیت مدیریت دانش نمی توان نقش مدیریت دانش را در اثربخشی سازمان نادیده گرفت ، از اواخر قرن بیستم انقلاب اجتماعی قوی ای آغاز شده است که اساس آن اطلاعات و دانش است - سرنا، . - 2012 دانش به سازمان ها کمک می کند که ماهیت تغییرات محیطی را پیش بینی و تصمیمات مناسب تری برای مواجهه با آن تغییرات اخذ کنند.
توانایی سازمان ها در گرفتن دانش،سازمان دهی و توزیع آن موجب بهبود کیفیت تصمیم گیری وکاراتر شدن فرایند ها می شود - لین و همکاران، . - 2012 دانش موجب پی ریزی اقدام ماهرانه برای سازمان ها می شود - لیندر و ولد، - 2011 ، از همین رو سازمان ها به صورت فزاینده ای روی سیستم ها مدیریت دانش سرمایه گذاری می کنند - لین و همکاران، . - 2012 چرا که معتقدند آن موجب مزیت رقابتی برای سازمان می شود - ادواردسون وهمکاران،. - 2011 مطالعات زیادی نقش مدیریت دانش را بر اثربخشی سازمان به طور مستقل بررسی کرده اند. بسیاری از سازمانها برای موفقیت خود،مدیریت دانش را پیاده می کنند ولی به سطح عملکرد مورد نیازشان نمی رسند، یک راه برای رفع این مشکل،پیوند دادن برنامه های مدیریت دانش با فاکتورهای زمینه ای است - اسمیت و همکاران،. - 2010 در این مطالعه هدف بررسی تاثیر فاکتورهای زمینه ای بر اثربخشی سازمان از مجرای مدیریت دانش است.
-2 چارچوب نظری تحقیق
-1-2 مدیریت دانش و اثربخشی سازمانی
به اعتقادگائو و همکاران، - - 2008 مفهوم مدیریت دانش بسیار پیچیده تر از ترکیب دو کلمه "مدیریت و دانش" است. اکثر تعاریف از مدیریت دانش شامل فعالیت هایی چون شناسایی ، کسب، خلق، ذخیره سازی ، اشتراک گذاری و استفاده از دانش توسط افراد و گروه ها در سازمان است - سان،2002؛یانگ سان، 2003؛ علوی و لیدنر، - 2001 به اعتقادگائو و همکاران، - - 2008 می توان مدیریت دانش را از دو بعد سخت افزاری و نرم افزاری مورد توجه قرار داد.
در بعد سخت افزاری تمرکز روی متدولوژی ،رویکردها و ابزارهای پیاده سازی مدیریت دانش است و در بعد نرم افزاری تمرکز بر روی نرم افزارهای مورد استفاده، اطلاعات و پایگاه های داده است .در این مقاله ما روی بعد سخت افزاری مدیریت دانش تمرکز می کنیم. سرنا - 2012 - ، مدیریت دانش را شامل استفاده از تکنولوژی به منظور در دسترس کردن دانش در تمام سازمان می داند به اعتقاد او مدیریت دانش شامل ادغام فرآیند های سیستماتیک به منظور انتخاب ،سازمان دهی و ارائه اطلاعات است به گونه ای که درک کارکنان و استفاده درست از دارائی های شرکت بهبود یابد. گلد و همکاران، - - 2001 مدیریت دانش راشامل چهار فرایند شامل کسب دانش1 ، به اشتراک گذاری دانش1و بهره برداری ازدانش 2وحفاظت از دانش3 می دانند.
این تعریف از مدیریت دانش در این مطالعه مبنا قرار گرفته است. کسب دانش دانش به فرآیند هایی اطلاق می شود که دانش جدید از منابع بیرونی های سازمان جذب می کند - گلدو همکاران،2001؛ سان،. - 2001 به اشتراک گذاری دانش شامل اقدامات و فرایند های می شود که دانش موجود را مفید و قابل استفاده می کند، بهره برداری ازدانش فرایندهایی است که استفاده واقعی از دانش را موجب می شود وحفاظت از دانش شامل همه اقداماتی می شود که سازمان برای حفاظت از دانش درونی خود و جلوگیری از استفاده های غیر قانونی و نامناسب طراحی کرده است این عنصر برای ثبات مزیت رقابتی حیاتی است - گلد و همکاران،. - 2001
اثربخشی درجه و میزانی است که یک سازمان وظایف اصلی خود را محقق می کند و یا به اهدافش نائل می شود.مفهوم اثربخشی رابطه ی نزدیکی با عملکرد سازمان دارد. در این مطالعه برای سنجش اثربخشی از معیارهای ارائه شده توسط لی و چوی - - 2003استفاده شده است که شامل موفقیت کلی،سهم بازار،سوداوری ، نرخ رشد و نواوری می باشد . مدیریت دانش اثر بخش به مانند قلب عملکرد سازمانی است .
- گری و دنستن،. - 2009یکپارچه سازی دانش داخلی و خارجی در سازمان و حفظ و ایجاد مدیریت دانش موثر اثرات مثبتی بر روی عملکرد دارد - لیوآو همکاران،. - 2005به اعتقادگلد و همکاران، - - 2006 قابلیت های مدیریت دانش شامل زیر ساخت های دانش و فرایند های دانش تاثیر مستقیم و مثبتی بر اثر بخشی سازمانی دارند. عملکرد به دو نوع محسوس و نامحسوس تقسیم می شود ، اشتراک دانش و ارتباط بین دانش های مشترک موجب دستیابی به هر دو نوع عملکرد می شود - لی و چوی،. - 2003 ادغام دانش موجب بهبود اثربخشی سازمان، کاهش حجم اشتباهات سازمانی و کاهش هزینه های گارانتی برای سازمان شود - تیوانا،. - 2004
-2-2 نقش میانجی مدیریت دانش
در اکثر مطالعات مدیریت دانش ، فرهنگ ،ساختار،استراتژی و یا سبک رهبری به عنوان یک متغیر مستقل که بر اثربخشی تاثیر دارد مورد بررسی قرار گرفته شده است.همچنین بیان شده است که دانش و اطلاعات محصول فاکتورهای زمینه ای سازمان هستند،به عبارتی نوع ساختار و و استراتژی سازمان و نوع سبک رهبری عواملی هستند که بر ماهیت و چگونگی ایجاد و کاربرد دانش تاثیر دارند، بنابراین می توان این فرضیات را مطرح کرد که مدیریت دانش در تاثیر عوامل زمینه ای براثربخشی سازمانی نقش میانجی داشته باشد. مطالعات خیلی کمی راجع به این رابطه، انجام شده است در مطالعه ای که توسط ژنگ و همکاران، - - 2010 انجام شده است نتیجه گیری شده مدیریت دانش در رابطه ی بین و اثربخشی تاثیر زیادی داشته است، درحالیکه در رابطه ی بین ساختار و استراتژی ، تاثیر نسبی داشته است .
