مقاله استراتژی تغییر و تحول در مدیریت نگهداری و تعمیرات سازمانها

بخشی از مقاله

استراتژی تغییر و تحول در مدیریت نگهداری و تعمیرات سازمانها

چکیده :

وجود فن آوری های مختلف و پیچیده تولیدی در سازمانها باعث به وجود آمدن تقاضاهای گوناگون از افراد در سازمانها میشود و باید از طریق یک ساختار مناسب این تقاضا ها را تامین کرد . تقاضا از مدیریت نگهداری و تعمیرات در سازمانها شامل فعالیت هایی می شود که روند تولید و خدمات را تضمین میکند و اطمینانی از انجام صحیح وظایف دستگاه ها و ماشین آلات مـی دهـد .

مدیریت نت را میتوان عرضه کننده خدمات نگهداری و تعمیرات و سازمان را متقاضـی فعالیتهـا و خـدمات دانسـت . هـر قـدر پیچیدگی فن آوری Technical Complexity افزایش یابد عرضه دانش فنی پشتیبان فن آوری نیـز دارای شـرایط خـاص و ویژه ای میشود . [1]

گاهی عرضه کنندگان دانش فنی با توجه به فن آوری به کار رفته در سازمان شدیدا انحصار طلب مـی شـود و ایـن باعـث ایجـاد نوعی قدرت تخصص و مخالفت و تعارض آن با قدرت سازمانی خواهد شد و این موضوع یکـی از چـالش هـای مـدیران صـنعت خصوصا مدیران نگهداری و تعمیرات سازمان هاست این مقاله ضمن بررسی شرایط مختلف ایجاد انحصار در فعالیت های نت به روشهای مقابله با استفاده از تکنیک حل مساله و بررسی اجزای اصلی فن آوری برای ایجاد مدیریت نت پشتیبان می پردازد .

واژه های کلیدی :

فن آوری تولید – فن آوری نگهداری و تعمیرات - مدیریت فنی – نت

مقدمه :

تعریف فن آوری تولیدو فن آوری نگهداری و تعمیرات

فن آوری در یک واحد صنعتی مجموعه ای از ابزارهای فیزیکی و توانایی های فکری و مهارتی انسان است که منجـر بـه ایجـاد محصول یا ارائه خدمات میشود .

طبقه بندی فن آوری در حالت کلی به صورت زیردر می آید :

-1فن آوری تولید -2 فن آوری مونتاژ -3 فن آوری نگهداری و تعمیرات

-4 فن آوری کپی سازی -5 فن آوری طراحی و ساخت -6 فن آوری تحقیقات پایه فن آوری در فرایند تولید شامل ماشین آلات . شیوه ها و رویه ها و روشهای انجام کار میشود و درجه ای که فرایند تولید خودکار یا مکانیزه باشد میزان پیچیدگی آن را نشان می دهد.[1]

از بین فن آوری های بالا فن آوری نگهداری و تعمیرات ارتباط مستقیمی با فن آوری تولید دارد و پشتیبان فن آوری تولید محسوب میشود . با پیچیده تر شدن فن آوری ازنظر درجه مکانیزاسیون و همچنین ابعاد ساختاری صنعت فـن آوری نـت نیز پیچیده تر خواهد شد .

همچنین در تقسیم بندی دیگری با در نظر گرفتن منبع ایجاد فن آوری سه حالت امکانپذیر است. -1 فنĤوری وارداتی -2

.فن آوری بومی و سنتی و -3ترکیبی از فن آوری وارداتی و بومی .

هنگامی که سازمان قصد انتخاب و انتقال فن آوری را دارد میبایست فنĤوری رااز جهات مختلف مورد ارزشیابی قرار دهد .

"هر شرکت یا سازمانی که بخواهد در بخش تولید از فن آوری پیشرفته تولید روز استفاده کند میبایست سیستم پشتیبان

تولید را نیز داشته باشد و یا بطور کامل تهیه کند .با نگاه سیستمی به سازمان میتوان گفت استفاده از سیستم تولید پیچیده بدون در نظرگرفتن فن آوری نت سیستم منسجم و پایداری ایجاد نمی کند و نمیتواند موثر واقع شود و نتایج نفس گیری را به دنبال خواهد داشت و خروجی سیستم هزینه ها را نیز کاهش نمیدهد . [2]

سه عامل -1استراتژی -2ساختار و -3فن آوری باید سازگار باشند . به ویژه هنگامی که شرایط یا اوضاع به صورت رقابتی تغییر کند .سازمانی که نتواند از فن آوری مناسب استفاده کند و یا نتواند بین استراتژی و ساختار سازمانی هماهنگی لازم را برقرار کند نمی تواند در این رقابت پیروز میدان باشد . [1]

استراتژی ها مزایای رقابتی سازمان را در دوره های بلند مدت تعیین می نمایند . اجـرای اسـتراتژی ایجـاب مـی کنـد کـه سازمان هدف های سالانه را در نظر بگیرد و جهت دستیابی به اهداف با توجه به فن آوری مورد استفاده سازمان نسبت بـه ایجاد یک ساختار اثر بخش سازمانی اقدام نماید . صرف نظر از نوع فنĤوری تولیـدی بـه کـار رفتـه در سـازمانها سـاختار فعالیتهای مورد انتظار از فن آوری نگهداری و تعمیرات در سازمانها که مسئولیت آن با مدیریت نت میباشد به شرح زیـر می باشد:

فعالیتهای نگهداری تعمیرات اصلاحی Corrective Maintenance CM

فعالیتها تعمیر و نگهداری اصلاحی بصورت اضطراری ، شفابخش و بصورت برنامه ریزی نشده است ، تشخیص و کشف عیب و مجزا کردن آنها بیشتر زمان نگهداری را به خود اختصاص می دهد

فعالیتهای نگهداری تعمیرات پیشگیرانه Preventive Maintenance PM

این نوع فعالیت جهت کاهش شکست های احتمالی به کار می رودوبنابر نوع فنĤوری بکار رفته در تولید حجم و زمان فعالیت های آن نیز تغییر می کند .مباحث قابلیت اطمینان سیستم های تولید سری و موازی و سایر شاخص های مشابه به عنوان شاخص های تصمیم گیری در این فعالیت بکار میرود .

فعالیتهای نگهداری تعمیرات بهبود Improvement Maintenance IM

عبارت از تلاش ها و کوشش هائی که نیاز به تعمیر و نگهداری را کاهش و یا حذف نمایند ، می شود . افزایش قابلیت اطمینان و تاکید بر شکست هایی که نیازمند تعمیر و نگهداری است . این فرصتی جهت انجام پیش عمل در مقابل عکس العمل است .

فعالیتهای پروژه ای این بخش از فعالیتها شامل دو قسمت :

• پروژه هایی که طراحی و اجرای آن با استفاده از فن آوری نت داخلی به انجام می رسد ( شامل پروژه های ساخت ، اصلاح وضعیت و .... )

• پروژه هایی که واحد فنی مسئولیت مدیریت پیمانکاران را برعهده دارد

وابستگی سازمانی وارتباط آن با مدیریت نگهداری و تعمیرات در سازمانها :

از لحاظ نگرش سیستمی برای هر سازمان نوعی وابستگی درون سازمانی تعریف میشود . " مقصود از وابسـتگی درون سـازمانی

میزان یا حدودی است که دوایر سازمانی ( از نظر منابع یا مواد اولیه ) به یکدیگر وابسته اند . اگر میزان وابستگی پـایین باشـد دوایر یا واحد های سازمانی میتوانند بدون داشتن رابطه یا مشاوره یا مبادله به کار خود ادامه دهند ". [2]
مدیریت نت در سازمانها در تقسیم بندی دو گانه _1 سازمانهای تولیدی -2 سازمانهای خدماتی . به یک واحد خدماتی نزدیک

ترهستند . همانطور که میدانیم یک سازمان خدماتی با اطلاعات و محصولات نامشهود سر و کار دارد بنابراین هنگامی که با فـن آوری های پیچیده تر روبرو میشویم وابستگی سازمان و واحد های دیگر به مدیریت فنی شـدید تـر میشـود . وابسـتگی دوایـر سازمانی به یکدیگر از عوامل اصلی ایجاد قدرت واحدهاست . منشا و سرچشمه قدرت این است که یـک نفـر یـا یـک دایـره از سازمان چیزی داشته باشد که دیگران خواستار آن باشند . به طورمثال در اینگونه سازمانها هنگـامی کـه دسـتگاهها خودکـار و مکانیزه باشند کارگران خط تولید مهارت زیادی ندارند و شرکت برای تشویق افراد به تولید بیشتر دستمزد آنان را بـر حسـب میزان تولید میپردازد از سوی دیگر دایره نگهداری به کارگران بسیار ماهر نیاز دارد این کارگران مسئولیت نگهداری و تعمیر ماشین آلات خودکار و دستگاههای مکانیزه را بر عهده دارند . این وظیفه ای سنگین و مشکل است . انها تجربـه چنـدین سـاله دارند و نگهداری ماشین آلات به صورت نوعی هنر در آمده است . دانشی که برای درست کردن این دستکاهها لازم است تنهـا در مغز و حافظه کارکنان دایره نگهداری و تعمیرات وجود دارد [4].

این وابستگی درون سازمانی به صورت قدرت تخصص بروز میکند . گاهی وابستگی به حدی شدید است که تقابل شدیدی بین قدرت تخصص و قدرت سازمانی (قدرت پست و مقام مدیر ارشد ) ایجاد میشود و در بعضی مواقع این قدرت تخصص است که پیروز میشود .

حال سئوال اینجاست . سازمانهایی کـه بـا ایـن مشـکل تقابـل و وابسـتگی روبـرو هسـتند چکونـه میتواننـد از طریـق تکنیکهـای سیستماتیک با آن برخورد کنند .چکونه میتوان قدرت تصمیم گیری را از تخصص به سازمان باز کرداند .

بر طبق روشهای برخورد بامشکل ابتدا میبایست نسبت به تعریف مشکل . و سپس تبدیل آن به مساله و نهایتا ارائه راهکار اقدام نمود .

در روبرو شدن با مشکل و تعریفی که از آن شد با استفاده از تکنیک حل مساله و پس از تجزیـه و تحلیـل مشـکل بـه مسـائلی میرسیم که در صورت پاسخگویی منجر به حل مشکل خواهد شد این مسائل عبارتند از :

-1" فرایند مدیریت نکهداری و تعمیرات به چه نحوی باشد تا فرایند تولید را سهل و ساده سازد "

-2" هنگامی که پیچیدگی فنی یا تکنیکی Technical Complexity در فرایند تولید زیاد باشد نحوه برخورد و ایجـاد یـک سیستم مطمئن در مدیریت نت چیست ؟ "

سومین کنفرانس نگهداری و تعمیرات

جهت یافتن را ه حل میتوان یکی از از تکنیک های مربوطه را بکار گرفت که مهمترین آنها عبارتند از --1 تجزیه و تحلیل بـه علل محتمل -2 تجزیه و تحلیل به آثار محتمل و -3 تجزیه و تحلیل به مصادیق و -4 تجزیه و تحلیل به ابعاد .

انحصار در فعالیتهای نگهداری تعمیرات و تقابل قدرت سازمانی و قدرت تخصص :

در بسیاری از سازمانهای ایران با نوعی انحصار در تعمیرات و نگهداری دستگاهها روبرو هستیم و این انحصار به نوع فن آوری تولیدی بستگی شدید دارد بخصوص در ایران به دلیل اینکه فن آوری وارداتی است وابستگی شدیدتر است . هر چه وابستگی

شدیدتر باشد سازمان برای دستیابی به اهداف استراتژیک خود به عملکرد انحصارگر فن آوری نت بیشتر وابسته است .

در واقع وجود فن آوری های مختلف تولیدی با پیچیدگی های مختلف موجـب بـه وجـود آمـدن تقاضـاهای مختلـف از افـراد در سازمان میشود و میبایست از طریق یک ساختار مناسب این تقاضا ها را تامین کرد . معمولا این کونه تقاضا ها ازمدیریت نـت در سازمانها طلب میشود و وظیفه اصلی آنان را میتوان تضمین روند تولید و خدمات و حصول اطمینان از انجام وظـایف دسـتگاهها و ماشین آلات یا همان فن آوری تولید میشود ."فن آوری نگهداری و تعمیرات نوعی خدمت محسوب میشود حالت انتزاعی داردو

اغلب هسته اصلی آن به صورت نوعی اطلاعات . دانش و یا آکاهی است . این بدان معناست که در واحد های فنی نیروی انسانی هسته اصلی سازمان را تشکیل میدهد بنابراین لزوم توجه به توسعه منابع انسانی در واحدهای نگهداری و تعمیرات ضـروری بـه نظر میرسد.

به طور مثال در بسیاری از سازمانها وابستگی شدیدی بین دایره نگهداری و تعمیرات و سیستم تولید به وجود می آید. وابستگی بین دو دایره تولید و نگهداری از آن جهت به وجود می آید که دستگاهها ی خط خـراب میشـود و در نتیجـه واحـد نگهـداری و

تعمیرات در فرایند تولید ( به عنوان اصلی ترین هدف و استراتژی سازمانهای تولیدی) جنبه محوری پیدا میکنند .

هنگامی که مدیران در این موقعیت قرار میگیرند با یک تصمیم گیری سازمانی روبرو هستند . و سئوال اصلی اینست که چگونه میتوان با کاهش وابستگی نسبت به ادامه حیات سازمان و جلوگیری از فروپاشی آن اقدام کرد.

جواب را میبایست از طریق فرایند شناسایی و حل مسائل به دست آورد . فرایند شناسایی و حل مسئله شامل دو مرحله اصـلی است . مرحله اول شناسایی مساله است و از این نقطه آغاز میشود که مدیریت درباره اوضاع سازمانی و جایگـاه مـدیریت فنـی سازمان و میزان سیستماتیک بودن آن بررسی می کند و باید مشخص شود که آیا عملکرد فن آوری نت رضایت بخش است یا خیر و در صورت منفی بودن جواب سپس نسبت به تجزیه و تحلیل مساله و یافتن علت کاستی ها در بخشهای مختلف پی برد.

جهت یافتن راه حل پیشنهادی برای مساله عنوان شده توجه به ابعاد ساختاری فن آوری تولید راهگشا خواهد بود . در ذیل ابعاد مختلف فن آوری نگهداری و تعمیرات آورده شده است :

جدول شماره -1 ابعاد مختلف بکارگیری فن آوری در بخش تولید
ابعاد مختلف بکارگیری فن آوری در بخش تولید
سخت افزاری نرم افزاری مغز افزاری
شامل کلیه تجهیزات سخت افزاری و شامل سیستمهای کنترل فن آوری شامل سیستم های پشتیبان و فن آوری
ماشین آلات و تکنیک بکار رفته در آن ومیزان اتوماسیون استفاده شده در نگهداری و تعمیرات و افرادی که جهت
میشود سخت افزار امور نت ماشین آلات مورد نیاز است
میشود .

دریک مورد پژوهی انجام گرفته توسط اینجانب در یکی از سازمانهای صنعتی که از فن آوری پیچیده و وارداتی 1990 استفاده میکرد جدول تجزیه وتحلیل علل ناکامی در برقراری یک سیستم قابل اطمینان با محوریت قرار دادن مطالب فوق به دست آمد که نتایج آن در ادامه آورده شده است .

جدول شماره -2 (علل عمده ناکامی گروهی و سیستماتیک در مدیریت های فنی(نت ) در یک سازمان با فن آوری پیشرفته و فن آوری وارداتی – مورد پژوهی انجام گرفته در یکی از سازمانهای با فن آوری پیچیده)

نهایتا در مورد پژوهی انجام شده در این سازمان که دارای ( فن آوری پیچیده – فن آوری وارداتی بوددو عامل