بخشی از مقاله
اضطراب امتحان در دانش آموزان و راهکارهای غلبه بر آن
چکیده
ا ضطراب یکی از شایع ترین اختلالات نوروتیک ا ست که همه ان سان ها در شرایط مختلف آن را تجربه می کنند و دارای انواع و درجات مختلف ا ست که یکی از انواع آن ا ضطراب در زمان امتحان ا ست که دانش آموزان در زمان ارزیابی در پایان سال تح صیلی دچار آن می شوند.در تعریف اضطراب امتحان باید گفت: نوعی مشغولیت ذهنی است که دانش آموز درباره نتیجه امتحان و یا در ارزیابی خود به همراه دارد. اضطراب سازنده نوعی از اضطراب است که شخص را برای فعالیت درسی و برنامه ریزی منظم تر سوق می دهد و معمولاً شخص را فعال و توانمند می سازد تا بتواند نتیجه بهتری از مطالعه خویش به دست آورد.
اضطراب مشکل آفرین نوعی از اضطراب است که با دلهره و تشویش زیاد همراه بوده و با درگیری ذهنی و تصوری که مبنی بر موفق نبودن در امتحان است، وسواس مطالعه کردن مثل خواندن بیش از حد، بی توجهی به خواب و غذا همراه می شود.
کلمات کلیدی: اضطراب امتحان ، دانش آموزان
مقدمه
کودکان از ابتدای ورود به مدرسه و زمانی که کلاس اول را شروع می کنند، هیچ ترس و دلهره ای از امتحان و آزمون های کلاس ندارند و روز امتحان برای آنها هیچ تفاوتی با دیگر روزهای مدرسه ندارد، اما متأسفانه برای آنها هیچ تفاوتی با دیگر روزهای مدرسه ندارد.
اما متأسفانه والدین، مربیان، آموزگاران، هم کلاسی ها و دیگر اطرافیان هسند که کودکان را نسبت به امتحان آشفته و پریشان می کنند، تا حدی که در سال های بعدی تحصیلی دچار چنان اضطرابی می شوند که گاهی از درس و کلاس و مدرسه هم بیزار می گردند. داشتن کمی اضـــطراب در روزهای امتحان لازم و طبیعی اســـت، زیرا موجب حرکت، نشـــاط، پویائی و انگیزه دانش آموز برای یادگیری و درس خواندن می شود.
اضطراب یکی از شایعترین حالات روحی است که تقریبا در همه ی انسانها در طول زندگی و به درجات مختلف بروز می کند . اضطراب امتحان نیز با نزدیک شدن امتحانات در دانش آموزان نمایان می شود ، بطوریکه هر کسی در طول زندگی خود یکبار آن را تجربه می کند
. انسان دوست دارد در هنگام ارزیابی و نقادی رفتارهایش حداکثر امتیاز را کسب کند و به همین دلیل دچار اضطراب می شود هر چند موضوع امتحان را بارها و بارها تمرین کرده باشد . زمانیکه دانش آموزان به طور چشمگیری دچار اضطراب شوند چنین اضطرابی میتواند آثار زیستی و روانی را به همراه داشته باشد.
اما اگر این اضطراب و نگرانی از حد عادی خود تجاوز کند، باعث نا توانی و ضعف دانش آ موز، فراموش کاری های زودگذر، خطاهای ادراکی، حواس پرتی، درگیری های ذهنی، عدم تمرکز، هیجان بیش از اندازه و به دنبال آن کاهش عملکرد تحصیلی او می شود. اضطراب امتحان معمولاً بین سنین 10 11 سالگی، یعنی زمانی که دانش آموزان در مقطع ابتدائی درس می خوانند، آغاز می شود و چنانچه درصدد مقابله
و رویاروئی با آن برنیایند، با بالا رفتن مقطع تحصیلی آنان، افزایش می یابد.
اضــطراب امتحان ، حالت تشــویش ، نگرانی و هیجان ناخوشــایندی اســت که اغلب دانش آموزان درایام امتحانات مبتلا به آن می شــوند اضطراب امتحان ، اضطرابی است که با خود پنداره ضعیف دانش آموزان درباره توانایی های ذهنی اش شناخته می شود و موجب کاهش عملکرد او در روزهای پایانی قبل از امتحان می شــود البته میزان قابل قبولی از تنش و دلهره درزمان امتحان می تواند ســیســتم عصــبی خودکار انســان را فعال کند و موجب هوشــیاری بیشــتراو برای کســب موفقیت درامتحان شــود دلیل اصــلی اضــطراب امتحان بیش از حد همی شه کم کاری ، تنبلی و یا عدم ت سلط برمحتوای درس ها نی ست، بلکه گاهی دانش آموزان موفق ، با انگیزه و درس خوان نیز دچارآثار منفی اضطراب ناشی از امتحان می شوند.
نشانه های اضطراب سازنده
1ــــ دانش آموز علاوه بر نشان دادن حساسیت مناسب به درس، روند زندگی معمولی خویش را ادامه می دهد. مثل: خوردن، خوابیدن و حرف زدن با خانواده.
2ـ دانش آموز هنگام مطالعه نوعی از هیجان مثبت دارد.
3ـ بیشترین وقت خود را برای خواندن درس صرف می کند نه همه وقت خویش را. 4ـ با آرامش و اطمینان بیشتری مطالعه می کند.
5 ـ عوامل محیطی تاثیر کمتری بر او دارند.
6 ـ آنچه را که مطالعه می کند به راحتی می تواند در ذهنش نگه دارد و یا به حافظه بسپارد.
نشانه های اضطراب مشکل آفرین
1ـ بدون اطمینان درس می خواند.
2ـ در موقع خواندن درس، به نتیجه امتحان بیشتر فکر می کند تا به یادگیری.
3ــــ مشغولیت ذهنی بخش وسیعی از ذهن و سیستم روانی اش را در برمی گیرد و موجب می شود درباره موفقیت و عدم موفقیت خود، مطالبی را بر زبان آورد.
4 ـ احساس دلشوره و تشویش مداوم دارد. 5 ـ افکار و نگرش منفی دارد.
6 ـ اضطراب او با نشانه های روان تنی مثل درد در ناحیه معده، شکم و حالت تهوع همراه است.
7ـ اختلال در خوردن مثل پرخوری یا کم خوری.8 ـ اختلال در خواب، پرخوابی یا کم خوابی یا کرختی روزانه. 9ـ نداشتن تمایل برای خواندن کتاب و گاهی تلاش مضاعف برای بیشتر خواندن درس ها.
10ـ لجبازی و بهانه گیری های مختلف می کند. 11ـ گریه های طولانی و بی علت دارد.
علل وجود اضطراب امتحان
1ـ کمال گرایی یا ایده آل بودن (شخص دوست دارد همیشه جزو برترین ها باشد.) 2ـ نداشتن آمادگی قبلی (شخص به خاطر مطالعه ناکافی و یا برنامه ریزی منظم یا ضعف بنیه علمی دچار اضطراب می شود.) 3ـ ترس از دست دادن موقعیت خویش در خانواده
4 ـ فشار بیش از حد والدین (تذکرات مکرر والدین برای مطالعه بیشتر فرزند، او را دچار اضطراب می کند.) ـ5 والدین مضطرب (گاهی اوقات والدین مستقیماً چیزی درباره اضطراب امتحان نمی گویند، اما خودشان در زندگی مضطربند. فرزند اضطراب والدین را درونی کرده و روی مسئولیت اصلی خویش یعنی درس خواندن متمرکز می کند.) 6 ـ رقابت (دانش آموزی که در کلاس یا بین اقوام و دوستان خود، نوعی احساس رقابت با آنان دارد.)
7ـ رفتار معلم و مدرسه در جلسه امتحان (سختگیری و مقررات سخت و نامطلوب سر جلسه امتحان، این که معلم و ناظر امتحان با بیان مطالبی یا مقرراتی اضطراب را در دانش آموز ایجاد می کند.) 8 ـ مقایسه کردن (والدینی که فرزند خویش را با دیگران مقایسه می کنند و یا تاکید بر موفقیت دیگران و ضعف فرزند خویش دارند).
9ـ وعده نامناسب دادن (والدینی که پاداش یا امکان مناسبی را به شرط کسب نمرات برتر (بیست) به فرزند خویش می دهند، احساس از دست دادن پاداش در نظر گرفته شده نوعی اضطراب برانگیز است.)
راه حل های عملی برای کاهش اضطراب امتحان
1ـ مطالعه و مرور بیشتر و تقویت بنیه علمی ( مطالعه بیشتر دانش آموز موجب تقویت اعتماد به نفس در امر یادگیری و پاسخ دهی او در امتحان می شود.)
