بخشی از مقاله
چکیده
هدف از پژوهش حاضر بررسی رابطه بین جهت گیری هدف با اضطراب امتحان در دانشآموزان مقطع متوسطه شهر مرودشت است. در این پژوهش از بین دانشآموزان متوسطه شهر مرودشت به روش نمونهگیری خوشهای چند مرحلهای به عنوان نمونه انتخاب شدند. به منظور گردآوری اطلاعات مورد از پرسشنامههای اضطراب امتحان و جهت گیری هدف استفاده شد. به منظور تعیین پایایی پرسشنامهها از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد که نتایج نشاندهنده پایایی مطلوب پرسشنامهها بود. یافتهها به طور کلی نشان دادند بین جهتگیری هدف و اضطراب امتحان رابطه وجود دارد. جهتگیری هدف اضطراب امتحان را پیشبینی میکند.
واژگان کلیدی : جهتگیری هدف، اضطراب امتحان، دانش اموزان
مقدمه
پژوهشگران اضطراب امتحان را نوعی اضطراب مربوط به موقعیت میدانند که با عملکرد یادگیری دانشآموز در مراکز آموزشی رابطهْ تنگاتنگ دارد و به عنوان صفتی نسبتاً پایدار و مرتبط با موقعیتهای تهدیدآمیز تعریف شده است - لارسون1وهمکاران، . - 2010سارا سون - 1986 - 2 اضطراب امتحان را نوعی اشتغال فکری معرفی کرد که به وسیله شک به خود در مورد توانایی تحصیلی و کم ارزش شمردن خود مشخص میشود.ساراسون به ماهیت اضطراب امتحان به عنوان عامل ایجادکنندهْ تداخلات شناختی در فرایند توجهی، افکار تحریف شده و نامرتبط با تکلیف اشاره دارد که سبب ایجاد اختلال در فرایند یادگیری، افت عملکرد تحصیلی و رویگردانی از مدرسه میشود - لارسون و همکاران، 2010، بیرجندی و عالمی، . - 2010
گیودا و لادلو3، - - 1989 اضطراب امتحان را نوعی واکنش ناخوشایند و هیجانی نسبت به موقعیتهای ارزیابی در مدرسه و کلاس درس تعریف کردهاند.اضطراب امتحان یکی از اضطرابهای موقعیتی است که با عملکرد و پیشرفت تحصیلی میلیونها دانشآموز و دانشجو در مراکز آموزشی رابطه تنگاتنگ دارد - هیل،. - 1984 4نظریهپردازان اضطراب امتحان را به عادتهای مطالعه نامناسب و ناکافی و نقایص توجهی - واین، - 1971 5 ، نقص در مهارتهای انجام امتحان به علاوه نقایص توجهی - بنجامین، مککیچی و لین، - 1987 6، اضطراب خصیصهای - اسپیلبرگر،7 - 1969، پایینبودن عزتنفس - مانی و مانی،1975 8، همبری، - 1988 9، الگوهای خشک و غیرقابل انعطاف در پرورش کودک و وضعیت اجتماعی- اقتصادی پایین - زیو و لاز10،1972، به نقل از گیودا و لادلو، - 1989 نسبت دادهاند - به نقل از ابوالقاسمی و همکاران، . - 1374
در حوزه آسیبشناسی اضطراب امتحان، عوامل بسیار زیادی چون عدم آمادگی کافی، تجربیات منفی قبلی، افکار منفی و عوامل خانوادگی، آموزشگاهی، شخصیتی به چشم میخورند - جمعهپور، 1387، ص - 13-18امروزه یکی از نظریههای معروف در پژوهشهای انگیزشی نظریهْ اهداف پیشرفت است - پینتریچ و شانک11،. - 2002این اهداف رفتارهای پیشرفت دانشآموزان را هدایت کرده و جهت میدهند. - لیننبرینک12و پینتریچ، - 2000 و بر رویکرد یادگیری و عملکرد دانشآموزان تاثیر میگذارند - هاراکیویکز13و همکاران، - 2000 جهتگیری هدف سازههای شخصی دانشآموزان است که بر واکنشهای شناختی، عاطفی و رفتاری آنها در زمینه یادگیری تاثیر میگذارد. دودا و نیکولز14،1992، دووک و لگت15،1988 - به نقل از بیرامی و همکاران، . - 1390
در تحقیقات اولیهای که در زمینه جهتگیری هدف پیشرفت انجام شده است دو نوع جهتگیری هدف مطرح شدهاند جهتگیری هدف یادگیری و عملکردی - دووک و لگت، 1988، الیوت16و دووک، . - 1988 سپس در تحقیقات جدیدتر الیوت و همکارانش - الیوت،1997، الیوت و چرچ17،1997، الیوت و هاراکیویکز، - 1996 اهداف عملکردی به دو هدف عملکرد گرایشی و عملکرد اجتنابی تقسیم شد و سه نوع هدف پیشرفت به وجود آمد. در آخرین تقسیمبندی که توسط الیوت و مک گریگور - 2001 - صورت گرفت چهار نوع جهتگیری هدف پیشرفت مطرح شدند که عبارتند از جهتگیری تسلط گرایشی18، جهتگیری تسلط اجتنابی19،جهتگیری عملکرد گرایشی20و جهتگیری عملکرد اجتنابی - 21پینتریچ و شانک،2002، ترجمه: مهرناز شهرآرای - .
در هدف تسلط گرایشی افراد به دنبال توسعه و بهبود شایستگیهای خویش در تکالیف مورد نظر هستند و هر شکست را موقعیتی برای درک بیشتر و توسعه شایستگی خود میدانند.در جهتگیری هدف تسلط اجتنابی افراد از نفهمیدن مطالب، شکست در یادگیری مواد درسی و یا فراموشی آنچه فرا گرفتهاند میترسند و تمام تلاش خود را میکنند تا از هر گونه خطا و اشتباهی اجتناب کنند.در هدف عملکرد گرایشی، شایستگی یعنی برتری نسبت به دیگران، در واقع فرد در پی کسب موفقیت است و یادگیری را برای نمایش قدرت و برتری خود نسبت به دیگران میخواهد. اینگونه افراد معمولأ تکالیفی را انتخاب میکنند که مطمئن هستند از عهده آن برمیآیند.در جهتگیری هدف عملکرد اجتنابی، شایستگی یعنی اجتناب از شکست، افرادی که از این نوع هدف پیروی میکنند همیشه ترس از شکست دارند و نگران این مسأله هستند که از جانب دیگران مورد سرزنش و تنبیه قرار گیرند - به نقل غلامینیا، . - 1388
به اعتقاد الیوت و دووک - 1988 - اهداف تسلط و عملکردی به شکل روشنی با عواطف ارتباط دارند. نتایج تحقیقات آنها بیانگر این میباشند که هدف تسلط با عواطف منفی کمتر در حالیکه هدف عملکردی با عواطف منفی از قبیل ترس، اضطراب، و نگرانی همراه میباشد. مطابق با دووک و لگت - 1988 - دانشآموزان با اهداف عملکردی، در برخورد با تکالیف دشوار به خاطر ترس از شکست احساس تهدید کرده مضطرب، نگران و افسرده میشوند. در مقابل دانشآموزان با اهداف تسلط، موقعیت تکلیف را تهدیدآمیز درک نکرده بلکه آن را فرصت یادگیری تلقی میکنند - به نقل از هاشمی و خیر، . - 1387با توجه به مقدمهای که در زمینه اضطراب امتحان و جهتگیری هدف بیان شد. سئوالی که در پژوهش حاضر مطرح میباشد این است که ابعاد جهتگیری هدف تا چه حد میتواند اضطراب امتحان را پیشبینی کند.
فرضیههای پژوهش
بین جهتگیری هدف و اضطراب امتحان رابطه وجود دارد. جهتگیری هدف اضطراب امتحان را پیشبینی میکند.
طرح پژوهش
این تحقیق توصیفی و از نوع همبستگی میباشد.
جامعه آماری
جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه دانشآموزان مقطع متوسطه شهر مرودشت میباشند
