بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر با هدف تعیین رابطه بین اعتیاد به اینترنت و سازگاری اجتماعی با اضطراب امتحان دانش آموزان دختر پرداخته شد. روش پژوهش از نوع توصیفی همبستگی می باشد. جامعه آماری پژوهش، کلیه دانش آموزان دختر شهر رشت می باشد که در نیمسال دوم تحصیلی -1396 95 مشغول به تحصیل هستند. نمونه پژوهش شامل 180 نفر از دانش آموزان بودند که به روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند. ابزار اندازه گیری در این پژوهش پرسشنامه بود از سه پرسشنامه اعتیاد به اینترنت ، سازگاری اجتماعی ، اضطراب امتحان استفاده شد. داده های حاصل از پرسشنامه با استفاده از روش رگرسیون و همبستگی پیرسون تجزیه و تحلیل شد. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که بین اعتیاد به اینترنت و سازگاری اجتماعی با اضطراب امتحان رابطه وجود دارد. با توجه به نتایج اعتیاد به اینترنت و سازگاری اجتماعی به طور معکوس توانسته اند اضطراب امتحان دانش آموزان را پیش بینی کنند - - P<0/01لذا میتوان نتیجه گرفت که از طریق آموزش لازم دست اندرکاران جهت آموزش استفاده بهتراز اینترنت و وپیشگیری از اعتیاد به آن برنامه ریزی کنند.
کلمات کلیدی: اعتیاد به اینترنت - سازگاری اجتماعی - اضطراب امتحان
.1 مقدمه
سالهای نوجوانی مرحله مهم و برجسته رشد و تکامل اجتماعی و روانی فرد به شمار می رود. دراین دوره نیاز به تعادل هیجانی و عاطفی بخصوص تعادل بین عواطف و عقل، درک ارزش وجودی خویشتن، خودآگاهی با انتخاب هدفهای واقعی در زندگی، استقلال عاطفی ازخانواده، حفظ تعادل روانی و عاطفی خویشتن در مقابل عوامل فشارزای زندگی و محیطی و برقراری روابط سالم با دیگران، کسب مهارتهای اجتماعی لازم دردوست یابی، کنترل اضطراب، شناخت زندگی سالم و موثر و چگونگی برخورداری از آن مهمترین نیازهای نوجوان می باشد - شعاری نژاد،. - 1386 بنابراین کمک به نوجوان در رشد و گسترش مهارتهای اجتماعی مورد نیاز برای زندگی موثر، ایجاد یا افزایش اعتماد به نفس و ماهیت خودکنترلی در برخورد با مشکلات و حل آن و همچنین کمک به آنها در رشد و تکامل عواطف و مهارتهای اجتماعی لازم جهت سازگاری موفق با محیط اجتماعی و زندگی موثر و سازنده در جامعه ضروری به نظر می رسد - شعاری نژاد،. - 1386
سازگاری از رفتار مفید و موثر آدمی در تطبیق با محیط فیزیکی و روانی، به گونه ای است که تنها با تغییرات محیطی همرنگی نکرده و به پیروی ناهشیار از آن کفایت نکند و خود نیز بتواند بر محیط تاثیر گذاشته و آن را به گونه ای مناسب تغییر دهد - بارلو ،1992 ؛ به نقل از زارع مقدم،. - 1385 اینترنت به عنوان ترکیبی از منابع و فناوری است که انتظار می رود به عنوان زیرساختها و تسهیلاتی برای خدمت کردن در نظر گرفته شود.وابستگی گسترده به اینترنت برای فعالیتهایی متنوع و روزمره شامل ارتباطات ، همکاری های شغلی ، معاملات تجاری ، سرگرمی و آموزش وجود دارد و استفاده غیر مسئولانه از این منبع ارتباطی تهدیدی بزرگ برای جامعه محسوب می شود.انقلاب الکترونیک، انفجار اطلاعات و انقلاب رایانه ای تفاوت های کمی و کیفی بسیاری در جهان نسبت به دو دهه ی پیش با خود به همراه آورده است.
اینترنت قبل از آنکه در دسترس عموم قرار گیرد - قبل از سال - 1990 بیشتر به عنوان وسیله ای برای مکاتبات محرمانه برای دستیابی به روابط مطرح بود. سپس به صورت وسیعی رشد کرد و تبدیل به وسیله ای ضروری در زندگی ما گردید - یونگ، . - 1998ایوان گلدبرگ ، روان پزشکی از دانشگاه کلمبیا، اولین بار اختلال اعتیاد به اینترنت را در جولای 1995 مطرح کرد و واژه اعتیاد به اینترنت را ابداع و معیارهای تشخیصی آن را ثبت کرد - گونزالز ،. - 2008 در سالهای اخیر مطالعات شیوع اعتیاد به اینترنت را بین % 0/3 تا %22 گزارش کرده اند. همچنین اعتیاد به اینترنت با فوبی اجتماعی و اختلال کمبود توجه همراه با بیش فعالی ، اختلال دو قطبی، مشکلات در روابط بین فردی، اختلال اضطرابی و تکانه ای، خودکشی و پرخاشگری، افسردگی، برانگیختگی بالا در ارتباط بوده است. از طرفی برخی مطالعات با بررسی مشخصات دمو گرافیک به عنوان متغیر های پیش بینی کننده اعتیاد به اینترنت، شانس جنسیت، سن ، بیکاری و تاهل را موثر دانسته اند.
متغیر دیگری که برخی مطالعات در ارتیاط با اعتیاد به اینترنت بررسی نموده اند، ویژگیهای شخصیتی کاربران می باشد که خصوصیاتی مانند کمرویی، تکانشی بودن، تنهایی، اضطراب، افسردگی، صفات روان نژندی - اضطراب، خشم و کینه، خلق افسرده، شرم، تکانشی بودن، آسیب پذیری در برابر استرس - خشونت و پرخاشگری، سبک شخصیتی درون گرایی، احترام به خود پایین، احساسات نا پایدار و خیال پردازی، دنبال تازگی بودن، اجتناب از آسیب و کاهش وابستگی به پاداش، برون گرایی و باز بودن تاثیر گذار است. در سال های اخیر توجه زیادی به اعتیاد اینترنتی صورت گرفته است.از آنجا که این ویژگی ها زیربنای نظام رفتاری افراد را تشکیل می دهند،پرداختن به این مقوله می تواند جنبه های خاصی از عملکرد افراد را روشن سازد.از آنجا که سازگاری در سطوح متعدد زندگی اجتماعی تاثیر خود را نشان میدهد، رویکردهای نظری سعی در تبیین ابعاد سازگاری بر حسب عوامل مداخله کننده دارند. بنابراین پژوهش حاضر باهدف بررسی رابطه بین اعتیاد به اینترنت و سازگاری اجتماعی با اضطراب امتحان دانش آموزان دختر انجام گرفته تاگوشه ای از نقاط مبهم این سازه مهم روانشناختی رانشان دهد. سوال پژوهش :آیا بین اعتیاد به اینترنت و سازگاری اجتماعی با اضطراب امتحان دانش آموزان دختر متوسطه رابطه وجود دارد؟
.2 روش پژوهش
مطالعه حاضر از نوع توصیفی- مقطعی با طرح همبستگی می باشد که با هدف بررسی رابطه خودکنترلی و عملکرد خانواده با سازگاری اجتماعی انجام گرفت. متغیرهای اصلی مورد مطالعه در این پژوهش شامل: خودکنترلی، عملکرد خانواده، سازگاری اجتماعی می باشد.جامعه آماری پژوهش حاضر را کلیه دانش آموزان دختر مقطع متوسطه شهرستان رشت در سال تحصیلی 95-96 تشکیل می دهد. - حدود 4500 نفر - . روش نمونه گیری در این پژوهش روش نمونه گیری تصادفی خوشهای بوده است که با رعایت تناسب جمعیت نسبت به هم،افراد نمونه انتخاب شدند.برای تعیین نمونه ابتدا در خوشه اول از بین نواحی آموزش پرورش،ناحیه - - 1
به صورت تصادفی انتخاب شد. در خوشه دوم به صورت تصادفی دوره اول متوسطه انتخاب شد در خوشه سوم از بین مدارس دوره دوم متوسطه ناحیه یک رشت - 61 مدرسه - ده مدرسه به صورت خوشه ای انتخاب شد و در خوشه آخر از میان ده مدرسه 180 دانش آموز دختر به عنوان نمونه به صورت تصادفی انتخاب شدند. از آنجایی که ضریب همبستگی به شدت تحت تاثیر حجم نمونه قرار می گیرد به طوری که ضرایب ضعیف همبستگی در نمونه های با حجم بزرگتر معنادار می شود. از این رو تعداد 180 نفر از دانش آموزان با توجه به فرمول کوکران در پژوهش حاضر مشخص شد.
.3 ابزارهای اندازه گیری
پرسشنامه سازگاری دانش آموزان دبیرستانی سینها و سینگ - AISS - این پرسشنامه در صدد است تا دانش آموزان دبیرستانی - گروه سنی 14 تا 18 ساله - با سازگاری خوب را از دانش آموزانی با سازگاری ضعیف در سه حوزه عاطفی، اجتماعی و آموزشی جدا سازد. فرم نهایی این پرسشنامه 60 سوال می باشد - برای هر حوزه 20 سوال - . حوزه های مورد بررسی عبارتند از:
-1 سازگاری عاطفی: نمره بالا نشان دهنده بی ثباتی عاطفی و نمره پایین، نشانگر ثبات عاطفی است.
-2 سازگار ی اجتماعی: نمره بالا بیانگر سلطه پذیری و عقب ماندگی و نمرات پایین نشان دهنده پرخاشگری است.
-3 سازگاری آموزشی: نمرات بالا نشان دهنده وضعیت درسی و تحصیلی ضعیف و نمرات پایین مخصوص علاقه مندی به تحصیل و مدرسه است. درپژوهش حاضر فقط از 20سؤال حوزه سازگاری اجتماعی استفاده شده است به دلیل اینکه حوزه های دیگر موردنیاز این تحقیق نبوده است .
روش نمره گذاری پرسشنامه
پرسشنامه به صورت دستی قابل نمره گذاری است. برای پاسخ هایی که نشانگر سازگاری است، نمره صفر داده می شود و در غیر این صورت، 1 منظور می شود. جدول پایین پاسخ کلیدی را که نشانگر فقدان سازگاری است، نشان می دهد. پرسشنامه سازگاری با هدف مشاوره دانش آموزان دبیرستانی گروه سنی 14 تا 18 سال طراحی شده است. نمره کل پرسشنامه بیانگر سازگاری اجتماعی فرد است . پرسشنامه اعتیاد به اینترنت :توسط کیمبرلی یانگ - - 2000 ساخته شده و از معتبرترین پرسشنامه ها در زمینه اعتیاد اینترنتی است. این پرسشنامه در 20 آیتم طراحی شده، خوداجرا بوده وبه روش لیکرت نمره گذاری میشود. نمرات به دست آمده برای هر فرد،وی را در سه گروه طبقه بندی می کند،- کاربر عادی اینترنت- کاربری که در اثر استفاده زیاد دچار مشکلاتی شده است-کاربر معتاد که استفاده بیش از حد وی را وابسته کرده و نیاز به درمان دارد. پرسشنامه جنبه های مختلف اعتیاد به اینترنت رامی سنجد و به تعیین اینکه آیا استفاده بیش از حد از اینترنت برجنبه های مختلف زندگی فرد تاثیر دارد یا نه میپردازد. درمطالعه یانگ و همکاران - - 2000، اعتبار درونی پرسشنامه بالاتر از0/92 ذکرشده و اعتبار به روش بازآزمایی نیز معنی دار گزارش شده است
پرسشنامه اضطراب امتحان - ابوالقاسمیو همکاران، . - 1375مشتمل بر 25 ماده است که آزمودنی بر اساس یک مقیاس چهار گزینهای - هرگز0=، به ندرت1=، گاهی اوقات2= و اغلب اوقات - 3= به آن پاسخ میگوید. حداقل نمره در این آزمون صفر و حداکثر 75 است. هر چه فرد نمره بالاتری کسب کند، نشاندهنده اضطراب بیشتری است. برای ارزیابی اعتبار TAI، این مقیاس به طور همزمان با پرسشنامه اضطراب - نجاریان, عطاری و مکوندی، - 1375 و مقیاس عزت نفس - کوپر اسمیت، - 1967 به دانشآموزان نمونه پژوهش جهت اعتباریابی داده شد. مقیاس 20 مادهای پرسشنامه اضطراب به وسیله روش تحلیل عوامل ساخته شده است و از مشخصات روانسنجی قابل قبول و رضایتبخشی برخوردار است. ضرایب همبستگی بین نمرههای کل آزمودنیها در مقیاس اضطراب عمومییا TAI برای کل نمونه، آزمودنیهای دختر و آزمودنیهای پسر به ترتیب r = 0/67 و - P = 0/001 - r =0/72 است. همچنین به منظور سنجش اعتبار TAI از مقیاس عزت نفس کوپر اسمیت استفاده شد که 58 ماده دارد و از اعتبار و روایی رضایتبخشی برخوردار است - نیسی، . - 1358 ضرایب همبستگی
