بخشی از مقاله
چکیده
موضوع معماری بومی از قرن 18 میلادی - سال 1960، میلادی - به صورت جدی مورد توجه قرار گرفته و تاکنون نیز این علاقه و توجه ادامه داشته است. دراین بین، بحث مورد توجهیکه به چشم میخورد - طبق جوامع امروزی و نیازهای امروزی در دنیای جذب توریسم - چنین می باشد که چگونه یک فرد گردشگر را به سمت و سوی پتانسیل های محیط کشانده و با معرفی آن منطقه یک جاذبه توریستی فراهم آورده و اقتصاد و فرهنگ و ... را ارتقاع ببخشیم.
در جوامع گزشته معماری بومی هر منطقه نمودی از سیستمی با امکانات آن زمان بوده که بحث پایداری انرژی و آسایش انسان ها را مطابق با اقلیم فراهم کرده، پس حال می خواهیم با شناخت محیط طبیعی ، توجه به دانش امروزی و درنظر گرفتن اصالت فرهنگی و تاریخی یک شهر و منطقه و همینطور عواملی مانند منابع زیست محیطی بومی آن منطقه - آب شیرین و پوشش گیاهی جانوری - مجموعه ایی را طراحی کنیم که سعی شود تا با حفظ اصالت بومی منطقه ، شرایط زیست محیطی آن منطقه را حفظ کرده و همچنین بتواند بر شخص مراجعه کننده تاثیر حضور خود را در یک محیط کاملا بومی و محلی را بگذارد این در صورتی است که باید طراحی ما طراحی فضایی امروزی با امکانات و طراحی نو و مدرن باشد و به این ترتیب محیطی را با حس طبیعی و همگام با فرهنگ وتاریخ معماری منطقه و همین طور سازگار و معرف محیط بومی منطقه طراحی کنیم.
-1 مقدمه
تعریف گردشگری بدین شرح است که از باب سازمان جهانگردی، گردشگری عبارت است از مجموعه فعالیتهای افراد که به مکانهایی خارج از محل زندگی و کار خود به قصد تفریح و استراحت و انجام امور دیگر مسافرت میکنند و بیش از یک سال متوالی در آن مکانها نمیمانند - بهرامیراد، . - 1395 در زبان فارسی »سیاح« به کسانی گفته میشد که با هدف و منظور مشخصی دست به سفر میزنند،افرادی مانند ناصرخسرو، سعدی و ... در این زمره بودند. آثار یافت شده در سیلک و تپه حصار و برخی از نقاط دیگر باستانی فلات ایران حاکی از این نکته هستند که از دیرباز اقوام ساکن در فلات ایران دارای رفت و آمد بودند و بی شک خصوصیاتی در این ارتباطها بین تمدنهای مخلف منقل شده است - همان - . دوره صوفیه را می توان یکی از درخشانترین ادوار توسعه سیاحت در ایران دانست.
این دوران را میتوان سرآغاز توجه جهانگردان خارجی به ایران دانست. امنیت در راها برقرار شد و شاه عباس دستور داد 999 کاروانسرا بسازند. اولین مهمان سرا به سبک امروزی در قزوین برای پذیرایی از سفرای خارجی و اولین هتل پایتخت در سال 1261 خورشیدی ساخته شد. از بررسی کاروانسراهای ایران چنین بر می آید که اساس معماری و فضاهای موجود در آنها، در کنار پگونگی ارتباط و ساماندهی بخشها در کنار هم مانند سایر بناها تابع شیوه، سنت و فرهنگ رایج زمان بوده است - بهرامی راد، . - 1395 »آنچه فرهنگ معماری گذشته به صورت یک سنت در خود داشته است امروزه تنها به صورت پیکری بی جان پیش روی ماست؛ و طبیعتا جوامع امروز، در پی کشف و استفاده از ارزشهای گذشته، ناگزیر به جستجو و کنکاش در شناخت ارزشهای نا آشنا و فراموش شده در خود است« - ربوبی،1384،. - 58
با توجه به گفته فوق می توان دریافت که اصل هماهنگی حال و گزشته در معماری یک اصل مهم بوده و این همان نقض معماری مدرنیسم می باشد که جدایی انسان را از افکار بسته و مدولار - مشکل ناسازگاری محیط با معماری - جهانی را نوید داد. پس باید برای ساختن محیط زندگی و آسایش مناسب روحی و کالبدی دست به یک آشتی و صلح پایداری بین گذشته - فرهنگ، آداب و رسوم ، تاریخ اصالت مردم و شهرسازی منطقه - و امروز فراهم سازیم. شناخت محیط و معماری تنها با درک فعالیت های انسان در دنیای پیرامونش امکان پذیر است. اگر بپذیریم که معماری بازتاب کالبدی زندگی بشری است، زندگی با تمام ابعاد نیازها، باورها، اعتقادات و به طور کلی ارزشها باید دریابیم که معماری امروز و فردای ما نمی تواند بی رابطه با معماری گذشته و فرهنگمان باشد.
پدیده معماری بومی به عنوان مقولهای در زیبایی شناسی و عرفان، در خلوص اندیشه و احترام به طبیعت، موضوعی بسیار با اهمیت می باشد. معماری بومی با آنکه در طول تاریخ، دستخوش پدیدههای دگرگون کننده بوده است ولی توانسته هویت ویژه خود را حفظ کند و نمایانگر آداب و رسوم، روحیه و احساسات، اندیشه و عقیده، ذوق و سلیقه و هنر آن محیط باشد - دادخواه،1384،. - 98 از آنجا که معماری یکی از مهمترین عوامل شکل دهنده محیط و فضاها است، باید ابعادی جامع و در عین حال طبیعی داشته باشد.
بر همین اساس معماری، در هر زمینه ای، باید بتواند در نوع خود پاسخگوی نیازهای زمانی و مکانی و نیز فرهنگی باشد . معماری بومی با رویکرد به مباحث فرهنگی، قوم شناسی، اقلیم شناسی و ... به زمینه، به عنوان مکان معماری و به ویژگی های تاریخی، به زمان نگاه می کند. به انسان و طبیعت احترام می گذارد و از دل اقلیم بر می آید و ارزش هایی که در دوران معماری مدرن به دست فراموشی سپرده شده است را احیا می کند - غلامعلی زاده،. - 1395 گردشگری در کرمانشاه به دلیل جاذبه های طبیعی - جنگل های بکر و دست نخورده منطقه سراب قنبر و طبیعت وحشی کوهستان های رشته کوهاگرسز و قله بلند قامت پِرُو - ، علل خصوص تاریخی و شهری - بازارها و کتیبه و نقش برجسته های ساسانی - جنبه ها و سلیقه های گوناگونی را شامل میشود.
اندیشیدن به احداث فضای اقامتی میتواند به عنوان اصل اول در مواجه با توریست و گردشگر داخلی و خارجی باشد و با توجه به پتانسیل های طبیعی و دست نخورده اطراف شهر و شهرستان های کرمانشاه میتوان از به وجود آوردن مکانهای تفریحی با حفظ محیط زیست دست به اقدام زد و این منطقه و مناطق را پرورش داد و حفظ کرد. پس میتوان گفت معماری به عنوان یک اصل به تبادل رابطه انسان و محیط طبیعی و پتانسیل های گردشگری دست زده و این آشتی را برقرار ساخته. مطالعات ما به صورت کتابخانهای و به صورت مطالعات میدانی بوده پس با توجه به گفته های فوق ما ابتدا به شناخت دقیق اقلیم منطقه پرداخته و بعد به پژوهشی در فرهنگ و آداب و رسوم آنها پرداخته و نحوه پراکندگی شهری منطقه کرمانشاه را بررسی میکنیم تا به یک کل واحد در مورد شناخت معماری بومی منطقه دست پیدا کنیم. و سپس راهکارهای طراحی برای آن منطقه را پیشنهاد میدهیم.
-2 معماری بومی
گفتگو در باره معماری بومی، سابقه چندانی ندارد، شاید بیش از نیم قرن نیست که به صورت، نوشتاری در این باب به محصولاتی قابل توجه دسترسی پیدا کرده و می توانیم به اتکای یافته های دیگران و آگاهی هایی که در این باره برای عموم فراهم آمد به تعریف پیچیدگیها و مشخصه های آن بپردازیم - غلامعلی زاده، - 1395 امروزه معماری بومی به عنوان ظرفی و میراثی از گذشتگان تلقی می شود، میراث مردمانی که آموزش معماری ندیده بودند و به آفرینش معماری می پرداختند- از را ه بکار بردن عناصر معماری- ساختمان خاص برخی از شیوه های زندگی مردم را به عنوان برخی اندیشه های رایج در فضای زندگی جمعی در آثار خود متظاهر می کردند که آنان را به مکان یا به زیستگاهشان، تعلق می بخشید و به تولید یگانگی میان خود آنان یا به زیستگاهشان می انجامید.
پس با این گفتار ریشه معماری بومی را در عناصری مانند فرهنگ و تاریخ و آداب و رسوم یک منطقه میتوانیم نتیجه ببینیم. پس به نقل از محمد مهریار - در کتاب خود در سال - 1362 می توان معماری بومی را، هموار کردن طبیعت برای پاسخگویی به نیازهای مکانی دانست که با انتخاب و استفاده از مقررات هر سرزمین پدید آمده است. بنا بر تعریفی که پاول الیور از معماری بومی دارد:" معماری بومی، آن گونه از معماری است که از درون جوامع رشد می کند و طی زمان خود را با شرایط اجتماعی و اقلیمی و فناوری سازگار می سازد و تکامل می یابد و با ارزش ها، اقتصاد و شیوه های زندگی فرهنگهایی که مولد آن ها هستند سازگار می باشند و یا به طور خلاصه معماری بومی، معماری مردم و معماری توسط مردم و نه برای مردم است". - نورمحمدی، - 1388
در این تعریف یکی از شاخصه های معماری بومی که مشارکت مردم در ساخت این گونه از معماری است، قابل ملاحظه میباشد و همجنین توجه به ارزش ها و همسازی آن با طبع طبیعت است. در جایی دیگر راپاپورت نیز این گونه معماری بومی را تعریف می کند:"این نوع مسکن بومی تجلی آنی ارزش های در حال تغییر و نیز تصویر خانه و جهان بینی و شیوه ی زندگی است و حاصل مجموعه ای از موقعیت هاست - راپاپورت،. - 1388 و یا از دید وی معماری بومی، به جای تسرط بر طبیعت سعی در ایجاد تعادل با آن را دارد و این عامل را عامل برتری آن بر معماری های صاحب سبک در زمینه آنچه که به بررسی روابط میان محیط ساخته شده انسان و طبیعت می گردد،می داند. - همان -
