بخشی از مقاله
بررسي عوامل موثر بر حفظ امنيت اجتماعي توريسم در منطقه ( مطالعه موردي گردشگران خارجي استان اصفهان )
چکيده
صنعت گردشگري به عنوان مسالمت آميز ترين جنبش خانواده بشري شناخته شده است و به عنوان مؤثرترين عامل در ايجاد تفاهم ميان ملتها و استوار ساختن صلح جهاني نقش اساسي ايفا مي کند. بطوريکه اقتصاددانان آن را "صادرات نامرئي " مي خوانند. اين مقاله بر مبناي پژوهشي است که طي آن تلاش شده است ، جهت حفظ ايـن تفـاهم ، ميزان احساس امنيت توريست توسط دو متغير نقش نيروي انتظامي و تبليغات در کشـور سنجيده شود که با راهبرد پيمايشي از ٥٠٩٦٨ گردشگر خـارجي کـه در سـال ١٣٨٨ از اصفهان ديدن کرده اند، نمونه ٣٨١ نفري انتخاب شده اسـت و بـا اسـتفاده از پرسشـنامه روند منظمي براي جمع آوري اطلاعات صورت گرفته است . نتايج نشان مي دهد که بـين نقش نيروي انتظامي و احساس امنيت اجتماعي در جامعه ميزبان رابطه معنا داري وجـود دارد. همچنين تبليغات و رسانه ها براحساس امنيت توريست تأثير مستقيم دارند و رابطه بين اين دو متغير مثبت و معنادار مي باشد.
کليد واژه : احساس امنيت ، توريست ، نيروي انتظامي، تبليغات .
١- مقدمه و طرح مساله
گردشگري با دوعملکرد خود، هم به عنوان يک صنعت در آمد زا و رونق دهند ه ي چرخ هاي اقتصادي کشور و هم در ارتباط بين ملل و اقوام در جهان نقش مهمـي را ايفـا مي کند. ار همه مهمتر اينکه جهانگردان قرار است براي ايران سفيراني باشند تا کشور ما و امنيت موجود در آن را همان طوري که هست در عرصـه بـين الملـل توصـيف کننـد .
کارشناسان گردشگري بر اين باورند که رابطه امنيت ملي و گردشگري بايد مـورد توجـه قرار گيرد . به طوري که تعريـف جديـدي از امنيـت ملـي در سـايه حضـور گردشـگران خارجي و شناخت واقعيت هاي داخلي و انتقال آن به خـارج يـک معيـار ضـروري و لازم است . به اين ترتيب امنيت داخلي و ملي شاخص ترين عامل گسترش گردشگري درهـر کشورمي باشد. به عبارتي، تا زماني کـه امنيـت نباشـد سـفري شـکل نخواهـد گرفـت و رضايتمندي گردشگران از يک مقصد براي انگيزه بازديد مجدد فراهم نخواهد شد . ايـن امر ضرورت بررسي امنيت به عنوان يکي از مولفه هاي مهم در توسعه پايـدار گردشـگري را نشان مي دهد . ازسوي ديگر، گردشگر مقوله اي چنـد وجهـي و چنـد بعـدي در نظـر گرفته مي شود که با نهاد ها و ساخت هاي مختلف اجتماعي در رابطه مي باشد . توسـعه اين صنعت نياز به گسترش دو مقوله سخت افزاري و نرم افزاري دارد کـه بخـش سـخت افزاري، تاسيسات و اماکن مورد نياز گردشگران ، جاده ها، فرودگاهها مـي باشـد و مقوله نرم افزاري وابسـته بـه عوامـل انسـاني، عوامـل ايجـاد امنيـت روانـي و اطمينـان خـاطر گردشگران است .١ پرداختن به مقوله نرم افزاري با توجه به شرايط دنياي کنوني اهميـت بسزايي دارد. بطوريکه اين پژوهش بررسي دو عنصـر اساسـي، نقـش نيـروي انتظـامي و تبليغات ، را در بخش نرم افزاري براي سنجش امنيت گردشگران داراي اهميت مي داند .
با توجه به اينکه سرزمين ايران با آثار تاريخي ، هنر و ميراثهاي فرهنگـي خـود بـه طـور قطعي براي جهانگردان عهد قديم بهترين مقصد محسوب مي شده است و اصفهان نيز بـا دارا بودن ارزش معماري و با صنعت قديمي به عنوان بهترين مقصد براي جهانگردان بـا هدف جهانگردي فرهنگي محسوب مي شود.٢ بررسـي ميـزان احسـاس امنيـت از جانـب گردشگران خارجي در اين منطقه ضروري به نظر مي رسد .
مطالعه حاضر سعي دارد با سنجش ميزان احسـاس امنيـت اجتمـاعي گردشـگران خارجي يکي از مناطق جذب توريست ، اصفهان ، نقش نيروي انتظـامي را کـه بـه عنـوان يکي از شاخص هاي امنيت ملي محسوب مي شود و با آن پيونـد ناگسسـتني دارد،مـورد بررسي قرار دهد و با دست يابي به اطلاعات تفکيکي گردشگران از مليت هـاي متفـاوت ، به دلايل کاهش يا افزايش امنيت در بين گردشگران دست پيدا کنـد و بـه ايـن پرسـش پاسخ دهد که آيا وجود پليس اجتماعي و گردشگران در ميزان احساس امنيت اجتمـاعي تاثير دارد؟
آيا تبليغات کشور مبني بر افزايش مقوله هاي سخت افزاري ودر مقابل نبـود آن در کشور در ميزان احساس امنيت گردشگران تاثير دارد ؟
٢- امنيت و عوامل آن
امنيت گاه به معناي حفظ جان و صيانت نفس در انديشه هاي هـابز و زمـاني ديگـر حفظ اموال و دارايي در انديشه هاي لاک مي باشد . بطورکلي در ايـن پـژوهش امنيـت ، مصنونيت از تعرض و تصرف اجباري و دور ماندن از مخـاطرات و تعرضـات بـه حقـوق و آزادي هاي مشروع مي باشد.١ که اين امر براي کسي که به عنوان گردشگري، مجموعـه فعاليتهايي در ايام فراغت انجام مي دهد ، البته نه در جهت کـار و امـور و ابسـته بـه آن بلکه به منظور استراحت ، بازيابي نيروي از دست رفته ، افزايش شناخت و آگاهي ، روابط انساني ...در مناطقي به غير از مسکن و ماواي هميشگي وي امري مهم تلقي مي شـود.٢ از نظر دان (١٩٩٧) گردشگران به دو دسته سرکش و خود بزرگ بين دسـته بنـدي مـي شمند . گردشگران خود بزرگ بين بيشتر بـه ارزش اجتمـاعي و اعتبـار مسـافرت تاکيـد دارند.١ و امنيت براي آنها عنصري ضروري است . وجود اين دسته از گردشگران منجر بـه رونق صنعت گردشگري مي شود. بنـابراين ، دو مفهـوم امنيـت و گردشـگري داراي يـک رابطه دوسويه با يکديگر مي باشند. به عبارتي، يک کشورامن ، صنعت گردشگري فعـال و درخشاني خواهد داشت و با سرمايه گذاري در بخش گردشـگري مـي توانـد بـراي افـراد زيادي اشتغال ايجاد کند . گردشگري با ظرفيت هاي خود و ميزان قابليـت در اشـتغال و درآمدزايي و افزايش راندمان اقتصادي مي تواند نقش موثري در توسعه اقتصـادي کشـور ايفا کند. در ايران به دو دليل شاهد کاهش احساس امنيت در ميان گردشگران خـارجي هستيم :
اولين عنصر کاهش ناامني به دليل سوء تبليغات و شايعه پراکني ها و فضا سازي غير واقعي از وضعيت امنيت کشور و دومين عنصر، کار آمدي فعاليتهـاي مخـرب و ناآگاهانـه مديريتي مي باشد که در واقع عنصر و عامل دوم ، مواد خام جهت توليد مورد اول ، يعني سوء تبليغات مي باشد. بنابراين ، براي حفظ آن بايد به دنبال ايجاد انديشه امنيـت روانـي در گردشگر باشيم . که اين امر با وجود پليس اجتماعي الزاماً به وقوع مي پيوندد؛ چرا که عنصر تبليغات را نيز تحت الشعاع قرار مي دهد.٢ بنابراين ، تبليغات در حوزه ايجاد امنيت يا نا امني گردشگران فعاليت دارد. همانند تبليغات سوء کشورهاي مخـالف بـراي تصـوير سازي نادرست از يک کشور ميزبان و يا تبليغات کشور ميزبان براي جـذب گردشـگران و تصوير سازي روشن از مسائل مربوط به افکار عمومي و مسائل اجتماعي و سياسي کشـور که اگر درست صورت نگيرد و اطلاعات ناقص يا اغراق آميـز در اختيـار گردشـگران قـرار دهد، حقيقتا عميقتر و خطرناک تر از هر وسيله ي تبليغـاتي ديگـر مـي باشـد. از سـوي ديگر، نظم به هر عمل الگويي يا قانونمندي در رفتار مردم گفته مـي شـود.١ کـه توسـط پليس ، يکي از سازمان هاي رسمي کنترل اجتمـاعي نهـاد حکومـت اسـت و در راسـتاي 2 پاسخ به يک نياز اساس يعني حفظ امنيت اجتماعي ايجاد شده ، صـورت مـي گيـرد. در جامعه شناسي اعتقاد بر اين است که گردشگران از ناهنجاريهاي نرمـال بـه خـاطر عـدم آشنايي با فرهنگ ، آداب و رسوم و قوانين محلي، بيش از سايرين رنج مي برند.٣ لذا براي تامين احساس امنيت و ايمني بيشتر و بهتر گردشگران و پيشگيري از وقـوع جـرم عليـه آنها نياز به پليش گردشگر در سطح مناطق جذب گردشگر مي باشد.
٣- مباني نظري
توجه به امنيت و احساس نياز به آن يکي از مواردي است که بارها از جوانب مختلف مورد تاکيد قرار گرفته است . تحقيق حاضر به دنبال دلايل احساس امنيـت گردشـگران و نقش نظم در برقراري احساس امنيـت اسـت . از ايـن رو نظريـه نيازهـاي مـازلو، تئـوري انگيزش و نظريه مبادله ، به عنوان چهارچوب نظري تحقيق ، انتخاب شده است .
در نظريه نيازهاي مازلو، تايلمن هدف گردش گر بـراي انجـام فعاليـت گردشـگري را برطرف شدن نيازهايش از نيرومند ترين تا ضعيف تـرين مـي دانـد، نيازهـاي جسـماني، ايمني، اجتماعي، احترام و نياز به خود يابي يا تحقق ذات که اين طبقه نيازها ( در سفر) افراد را قادر مي سازند تا به استعدادهاي خود فعليت ببخشد.١ بنـابراين ، جامعـه ميزبـان بايد بتواند نيازهاي گردشگر را برطرف نمايد، تا گردشگر به رضايتمندي دسـت يابـد. در غير اين صورت سطح رضايتمندي او پايين خواهد آمد.
نظريه انگيزشي که به نوعي زير مجموعه نظريه مازلو قرار دارد، تاکيد بر ارضا شـدن نيازهاي مهم انسان دارد. مطابق اين نظريه جامعه ميزبان مي بايست به دنبال شناسـايي نيازهاي گردشگران باشد؛ چرا که افراد داراي نيازها و انگيزه هـاي خاصـي مـي باشـند و رفتارهاي فرد، او را درجهت ارضاي آن نيازها هدايت مي کند.٣ که مهمتـرين آن امنيـت در جامعه ميزبان است که وجود آن انگيزه تکرار سفر را تقويت مي کند.
در ديدگاه مبادله آنچه اهميت پيدا مي کند مفهوم عدالت توزيعي است . مطابق ايـن نظريه ، عدم تقويت پاداش منجر به پرخاشگري مي شود. اين نظريه براساس آراي جـورج هومنز بنا شده است . براساس نظر وي مي توان اين گونه بيـان داشـت کـه ، گردشـگر در کنشي که انجام مي دهد؛ سعي در کسب پاداشي اسـت . بـه عبـارتي، بـدنبال پـر کـردن اوقات فراغت خود مي باشد. اگر در اين کنش به نوعي ناامني و يا نارضايتي دسـت پيـدا کند، عکس العمل وي عدم بازگشت مجدد به جامعه ي ميزبان و تبليغات سـوء در مـورد آن مي باشد. به نوعي" زماني که کنش شخصي پاداشي راکه اانتظار دارد دريافتت نکنـد يا کنش او منجر به تنبيهـي غيـره منتظـره شـود وي عصـباني خواهـد شـد و احتمـال بيشتري وجود دارد که رفتاري پرخاشگرانه از خود نشان دهد.
براساس تلفيقي از ديدگاه هاي نظري مي توان گفت ، در صورت عدم برطرف کردن و شناسايي نيازهاي گردشگران ( نظريه انگيزش ) سطح رضايتمندي گردشگر کـاهش پيـدا خواهد کرد ( نظريه مازلو) و کنشي که منجر به اشتغال و در آمدزايي براي کشور ميزبان و احساس امنيت و تبادل فرهنگي براي گردشگر است ، ( نظريه مبادله ) صورت نخواهـد گرفت .
٤- روش تحقيق
در اين پژوهش از روش پيمايشي اسـتفاده شـده اسـت و داده هـا بـه وسـيله توزيـع پرسشنامه انگليسي در بين ٣٨١ نفر از گردشگران خارجي (نمونه آماري) شـهر اصـفهان در سال ١٣٨٨جمع آوري شده است . شيوه ي نمونه گيري به علت عـدم وجـود فهرسـت اسامي و زمان ورود و خروج آنها در کشور و عدم امکانات از نمونه گيري تصادفي استفاده شده است .
٤-١- متغيرهاي مورد سنجش
اگرچه مي توان بطور مستقيم به سنجش امنيت گردشگران پرداخت ، اما با توجه به عنايت به مطالعاتي که آبراهام پيزام (١٩٨٢) و اريک کـوهن (١٩٨٥) در زمينـه امنيـت گردشگران انجام داده اند ، مي توان شاخص هايي را جهت بررسي اين امر دسته بنـدي کرد .
