بخشی از مقاله
بررسی و ارزیابی فقهی و حقوقی گردشگران خارجی در کشوراسلامی ایران
×چکیده
توسعه گردشگری از بعد اقتصادی و جنبه های فرهنگی، واجد ارزش بسیاری است گردشگری یکی از بخش های اقتصادی جهان است که با سرعت در حال رشد است. در جهان امروز که جهان ارتباطات نام گرفته، صنعت گردشگری جایگاه ویژه خود را داراست. بهره برداری صحیح و سالم از این صنعت در کشور اسلامی ایران باید با الهام از قرآن و فقه و ارزش های اسلامی همراه باشد و شرط موفقیت آن این است که زمینه های جذب گردشگری را فراهم آوریم. و در چهارچوب قوانین مذهبی و آداب و رسوم ملی، این صنعت مهم و سودآور را فعال و پویا سازیم. گردشگران خارجی نیز در کشور همانند دیگر افراد از حقوقی برخوردارند و هرگونه تعرض به حقوق آنان ممنوع است. البنه هیچ قانون و شریعتی همه حقوقی را که برای تبعه خود به رسمیت می شناسد برای گردشگران خارجی به رسمیت نمی شناسد. حقوق گردشگری به مسایلی چون قلمرو جغرافیای، وظایف دولت در مقابل گردشگران، امنیت گردشگران، نگهداری از وسایل و لوازم گردشگران، شرایط ورود و اقامت و خروج گردشگران، حفظ کرامت انسانی گردشگران و ... می پردازد. در شرایط کنونی جهان معاصر که بین دولت ها و ملت ها قراردادهای دو یا چند جانبه منعقد شده است و روابط بر اساس حقوق بین المللی است. در کشورهای اسلامی برای گردشگران مسلمان و غیرمسلمان از دیدگاه اسلام حقوقی مشخص شده است. مقاله حاضر ضمن تحلیل خاستگاه گردشگری، جایگاه حقوقی آن در نظام جمهوری اسلامی ایران را بیان می کند. روش این پژوهش مبتنی بر روش توصیفی- تحلیلی با مطالعات اسنادی و کتابخانه ای است. نتایج نشان می دهد کشور ایران با توجه به مسائل سیاسی و فرهنگی در پذیرش گردشگران خارجی محدودیت خاصی را اعمال می کند و قوانین کشور با مشکل در رابطه با قوانین گردشگری مواجه است و نیازمند تدوین قوانین پویا برای آسایش گردشگران و تعریف کدها اخلاقی برای گردشگران با توجه به شرایط فرهنگی کشور است.
واژگان کلیدی: حقوق گردشگری، فقه، گردشگری، کشور اسلامی ایران
1
-1 مقدمه
گردشگری از مهم ترین فعالیت های اقتصادی در دنیاست. در سال های اخیر بازار بین المللی گردشگری شاهد رشد سریع بوده است، به نحوی که بر طبق پیش بینی رسمی سازمان جهانی جهانگردی تا سال 2020 سفرهای بین المللی گردشگری تا حدود سه برابر رشد 8/6) بیلیون نفر)، به ارزش تقریبی 2 تریلیون دلار در هر سال خواهد رسید (افضلی فر، فرجی، شعبانی فرد، :1389 .(121 با شروع انقلاب صنعتی که شهرنشینی از مهم ترین آن بود. نیاز به مسافرت و گذران اوقات فراغت افزایش یافت، این رویداد به دنبال خود مشکلات عدیده ای را برای شهرنشینان به وجود آورد (کارگر، .(40 :1386
در ایران گردشگری دارای قدمت چند هزار سال است، به نحوی که از زمان هخامنشیان مسافران زیادی (با انگیزه تجاری) به ویژه از اروپا (یونان و دیگر کشورها) وارد ایران می شدند. به دنبال گسترش مسافرت به ایران، موضوع جلب جهانگردی خارجی و نیز ایجاد سازمانی برای تمرکز امور مربوط به سیاحان مطروح شد. با این هدف در سال 1314 خورشیدی برای اولین بار در وزارت داخله (کشور) اداره ا به نام اداره جلب سیاحان خارجی و تبلیغات تأسیس گردید و انجام امور مربوط به جهانگردی کشور را به عهده گرفت. تأسیس این نهاد در وزارت کشور با این هدف شکل گرفت تا امکاناتی را برای توسعه و گسترش این صنعت فراهم آورد. این اقدام نخستین گام در جهت تدوین قوانین گردشگری بود (مهدوی، .(2 :1392
مقررات حقوقی یکی از علل و عوامل اساسی در توسعه صنعت گردشگری است (کارگر، .(50 :1386 این رویه کشورها را وا داشته است تا با اتخاذ محدودیت ها و راه حل هایی آن در جهت پایدار هدایت کند. بنابراین تدوین قوانین و مقررات در جهت حمایت از گردشگران و ایجاد امنیت برای آنها امری ضروری است، زیرا ورود گردشگران خارجی به هر کشور و رونق گردشگری خارجی تا حد زیادی با قوانین و مقرراتی از حقوق آنها حمایت کند، مرتبط است. ضرورت اصلی طرح چنین موضوعی نیاز مبرم به احیای گردشگری، آن هم نه تنها برای اهداف اقتصادی بلکه برای بازیابی عظمت ایران در عرصه بین المللی است. حال با کمی تأمل در این زمینه می توان دریافت که ورود گردشگر به هر کشور در کنار دارا بودن جاذبه های گردشگری (چه طبیعی و چه انسانی) نیازمند پیش شرط هایی است که یکی از مهم ترین آنها در نظر گرفتن حقوق گردشگر است. امنیت و آزادی اصولی هستند که در کنار شرایط جاذب کشورها نقش اصلی را در این حیطه دارند. در این اصل که فقه اسلامی در زمینه تضمین امنیت شخصی منحصر به فرد است شکی نیست (افضلی، فرجی، شعبانی فرد، .(122 : 1389
-2 روش پژوهش
روش این پژوهش مبتنی بر روش توصیفی- تحلیلی و مطالعات اسنادی و کتابخانه ای است. برای موضوع از تکنیک تحلیل محتوا استفاده شده است و برگزیده ای از قوانین و مقررات مورد تحلیل قرار گرفته است. در این پژوهش برای بررسی اسناد، قوانین، دستورالعمل ها و رویه های اعمال شده از روی اسنادی استفاده شده است. مبانی علمی این پژوهش مبتنی بر مفاهیم علم حقوق با تکیه بر مبانی گردشگری است.
-3 مبانی نظری
2
-1-3 مفهوم نظام گردشگری
گردشگری معادل واژه توریسم2 می باشد که از آن تعاریف متعددی ارائه شده است (الوانی و دهدشتی شاهرخ،.(18 :1373 اسمیت متعقد است که دست اندرکاران جهانگردی باید تعاریف متفاوت و انبوه ارائه شده از جهانگردی را پذیرفته، ضمن درک دلایل وجود چنین اختلاف نظرهایی، آن را ارج نهند(اعرابی و ایزدی، .(18 :1378 بک انیتاش و گوئدلنر3 معتقدند، جهانگردی عبارتست از پدیده ها و روابط حاصل از تعامل جهانگردان، عرضه کنندگان و فروشندگان محصول جهانگردی، دولتها و جوامع میزبان در فرآیند جذب و پذیرایی از این جهانگردان و سایر دیدار کنندگان (مایکل هال و جنکینز،.(18: 1378
سازمان جهانی جهانگردی در مارس 1993 تعریف زیر را از گردشگری ارائه نموده است :
"مجموعه فعالیت های که افرادی که به مکان هایی خارج از محل زندگی و کار خود به قصد تفریح و استراحت و انجام امور دیگر مسافرت می کنند و بیش از یک سال متوالی در آن مکان ها نمی مانند"(اعرابی و ایزدی، .(19 :1379
-2-3تعریف و مفهوم گردشگر
گردشگر معادل واژه انگلیسی توریست4 می باشد و منظور از آن هر فردی است که فعالیت گردشگری انجام می دهد.
الوانی می نویسد، جهانگرد کسی است که دو شرط درباره او مصداق داشته باشد :
الف)از محل اقامت خود برای مدتی کمتر از یک سال دور باشد؛
ب)در محل جدید کسب در امد نکند (الوانی و دهدشتی،(18 :1373
از نظر جان لی5 ، جهانگرد(گردشگر)، یک مسافر داوطلب و موقت است که ، به امید لذت بردن از یک تجربه متنوع و تازه طی یک سفر دو سره ی نسبتا طولانی و غیر تکراری، به مسافرت می پردازد (افتخاری و صالحی امینی، .(5: 1378
-4تاریخچه گردشگری
به روایت تاریخ انسان از دیرباز بر اساس نیازهای مادی و روحی خود و به پیروی از حس کنجکاوی خود مداوم پهنه خاک را عرصه رفت و آمد خود قرار داده است به طوری که به یقین می توان گفت گردشگری و جهانگردی از همان سپیده دم تاریخ زندگی بشر آغاز شده است (حاجی زاد و همکاران، .(6 :1392
-1-4 تاریخچه گردشگری در اسلام
آری در اسلام جهانگردی وجود دارد و به آن اهمیت زیادی داده شده است اما نه همانند توریست های هوسران و هوسباز امروز بلکه برای تحقیق و بررسی آثار و سرنوشت پیشینیان و مشاهده آثار عظمت خداوند در نقاط مختلف جهان. این همان چیزی است که قرآن آن را "سیروا فی الارض" گذارده و طی آیات متعددی به آن دستور داده است (محلاتی، .(32 :1380 اسلام حقوق تمامی کسانی را که در کشور اسلامی حضور دارند، اعم از هموطنان و کسانی که با مجوز دولت اسلامی به کشور وارد شده اند، را به رسمیت شناخته و رعایت آن حقوق را بر همگان لازم دانسته است. جهانگردان نیز از جمله افرادی هستند که با اجازه ی دولت به
3
کشور می آیند و بنا بر اصول بنیادین اسلام که از جمله آنها کرامت انسانی، وفای به عقود، دعوت و ... است، دولت و تمامی مسلمان موظف اند حقوق چنین افرادی رابه رسمیت بشناسند. مهم ترین این حقوق را می توان حق امنیت، ورود و عبور و مرور در کشور، برخورداری از عدالت اجتماعی، احترام و رعایت منزلت اجتماعی فرد، تأمین حداقل حقوق انسانی و حق خروج دانست (موحد، .(43 :1386
گردشگری در اسلام از همان آغاز با هجرت شروع شد است و همواره در طول تاریخ اسلام ادامه داشته است اگر چه در ابتدا برای آزاد شدن از دست کفار و دشمنان صورت گرفت اما بیشتر هدف آن تقویت اسلام و گسترش دین نو ظهور بوده است، اولین مسافرتی که در اسلام روی داد حدود 85 هزار نفر از جوانان تازه مسلمان مکه بودند که با دستور پیامبر اسلام به مقصد حبشه مسافرت کردند (روزنامه همشهری، .( 3 :1376 با دقت در سفرهایی که به جای مانده به این نتیجه می رسیم که از آنچه از قرن سوم تا قرن هفتم وجود دارد، سیاحت مسلمانان است به کشورهای خاورمیانه و خاور دور، مانند: ژاپن و آفریقا و اروپا. جهانگردان مسلمان گزارش سفر خویش را در کتاب های جغرافیایی و یا در تحقیقات تاریخی و عقیدتی ارائه داده اند. و در این دوران خبری از رفت و آمد سیاحان اروپایی و مردمان غرب مسیحی نیست. و گویا آنان هیچ گونه ای علاقه ای به گردشگری نداشته اند. گاه گاهی به یک جهانگرد و تاجر یهودی غربی در بلاد شرق بر می خوریم. از قرن هشتم به بعد، بویژه در قرن دهم می بینیم که جریان گردشگری به طور دقیق به عکس جریان یافته است (ابهری، .(64 :1389
-2-4 تاریخچه گردشگری در ایران
-1-2-4گردشگری در ایران پیش از اسلام
آثار باستانی مکشوفه در جای جای نقاط ایران با هم شباهت هایی دارد که نشان دهنده وجود ارتباط میان بخش های مجزا از یکدیگر بود از این رو باید قبول کرد که هزاران سال قبل از میلاد مسیح اقوام ایرانی اقدام به مسافرت به نقاط مختلف ایران می کردند که به نوعی مهم ترین مسافرت آنان را باید مهاجرت اقوام آریایی از اروپا به ایران دانست (کلانتری، .(17-15 :1376
تألیف سفرنامه ها به زبان های مختلف حاکی از اهمیت جهانگردی است. در ایران قدیم به مسافران و جهانگردان احترام خاصی می گذاشتند. راهی شاهی به طول 2500 کیلومتر و احداث کاروانسراها و چاپارخانه های بین راه و پل ها ا مهم ترین اقدامات هخامنشیان بود که جهانگردی را آسان می کرئ. هرودوت - جهانگرد و مورخ مشهور یونانی- از آن راه عبور کرده است (یعقوبی، .(14 :1376
ایران پیش از اسلام یکی از ده کانون مهم گردشگری در دنیا به شمار می آمد و بر اساس شواهد و مدارک تاریخی اولین آثار مدونیت در کشورمان به دست آمده است که تاریخ دانان قدمت آن را بیش از پنج هزار سال قبل از تولد مسیح اعلام می کنند و در کتب تاریخی هم نقل شده است که هجرت اقوام آریایی از فلات قاره ایران قبل از هزار دوم ظهور مسیحیت است (رادمان، .(13 :1386
جهانگردی و سیر سیاحت از دیرباز در ایران باستان رونق داشته، آمد و شد خاورشناسان، وجود کاروانسراها، چاپارخانه های قدیمی و راه های ارتباطی گسترده دلیل این مدعاست. در دوره هخامنشیان بر اساس گسترش قلمرو حکومت ایران، شبکه ارتباطی کشور نیز وسعت یافت و بناهای عام المنفعه دیگری مانند: کاروانسراها، آب انبارها و غیره متداول شد و برای مسافران، راه شاهی احداث و برای نگهداری و اداره دو هزار و پانصد کیلومتر راه و رسیدن نامه ها، دیوانی ویژه به نام دیوان برید تأسیس شد (یاوری، .(34 :1386
4
در زمان سلوکیان جاده های بزرگ سه قاره آسیا و آفریقا و اروپا از طریق ایران به هم متصل شد. در عهد اشکانیان جاده ها و وسایل حمل ونقل منظم شد. به طوری که مهم ترین شاهراه بازرگانی قدیم، یعنی جاده ابریشم، در این زمان به وجود آمد. در این عصر تسهیلاتی در اختیار مسافرین قرار می گرفت و کاروانیان را با نقشه راهنما از مسیرها آگاه می ساختند. در زمان ساسانیان هم امنیت بر راه های کاروان رو حاکم بود (مرسلوند، .(46 :1376
-1-2-4 گردشگری در ایران پس از اسلام
پس از سقوط امپراطوری ساسانی توسط ساسانی توسط مسلمانان دوره جدیدی در تاریخ ایران ایجاد شده بود و مردم از ظلم و بی عدالتی حاکمان ساسانی به ستوه آمده بودند و با اطمینان و خلوص نیت اسلام را قبول کرده بودند. آغاز دوران اسلام در ایران با نوعی رکود همراه بود، اما ب سپری شدن تقریبا دو قرن تجارت و سفر رونق گرفت و سیر و سیاحت در زمان سلجوقیان به سایر نقاط ایران و کشورهای اسلامی آسان و راحت بود زیرا هرکسی آماده برای کمک کردن به دیگران بوده و حس مهمان نوازی شرقی و توصیه های دینی مبنی بر احترام و کمک به مسافر و همچنین عوامل دیگری همجون ساختین اماکن و ابنیه برای و موقوفات برای پذیرایی از مسافران سیر و سیاحت را در آن زمان گسترش داد (موحد، .(52 :1386
پس از ورود اعراب به ایران، به دلیل تغییرات شگرف و غیرقابل پیش بینی که در حکومت ایجاد شده بود به راه ها و پل ها توجه نمی شد. اما این دوره کوتاه بود، به طوری که در دوره سلجوقیان راه های جدید کاروانی احداث گردید. پس از فروکش کردن حملات مغول و جانشینان آنها و باز شدن جاده های تجاری آسیا، زائران و کاروان ها به حرکت در آمدند؛ زمان صفویه یکی از درخشان ترین دوران ساحت در ایران به حساب می آید، مهمترین عوامل آن توسعه امنیت، راه های ارتباطی مناسب و تأسیسات اقامتی متعدد بود که موجب جلب سیاحان به ایران می شد؛ پس از عصر صفوی تا دیر زمانی به سیاحت و تجارت چندانی توجهی نمی شد اما در دوره قاجاریه به سبب ارتباط بیشتر با کشورهای غربی، مسافران خارجی را ایران را در پیش گرفتند. از اقدامات انجام شده در این دوره، طرح آبادانی و تأسیس چاپارخانه را می توان نام برد که به همت امیرکبیر انجام پذیرفت (ملکی، :1389 .(8
در سال 1314 ش. برای اولین بار در وزارت داخله (کشور) اداره به نام (اداره جلب سیاحان خارجی و تبلیغات) تأسیس گردید و انجام امور مربوط به جهانگردی کشور بر عهده آن اداره محول گردید. این اداره موظف بود وسایل و موجبات جلب سیاحان خارجی را در حقیقت ارتباط بین اداره مزبور با کلیه موسسات و کلوپ های سیاحتی بین المللی و تهیه و تنظیم مقرراتی که باعث تسهیل مسافرت خارجی ها به ایران می شد، فراهم آورد. از دیگر وظایف این اداره تأسیس کلوپ سیاحتی و اتومبیل رانی در ایران و مربوط ساختن آن به کلوپ های سایر دول بود (مرسلوند، .(31 :1376
از سال1315 ش. موسسه مهمانخانه ها با بهره برداری از چند مهمانخانه (مهمان خانه دربند، مهمانخانه گچسر، مهمانخانه چالوس، مهمانخانه قدیمی رامسر، و غیره) فعلیت هتلداری خود را آغاز نمود. در سال 1319 ش. نخستین آژانس جهانگردی ایران در تهران تأسیس شد. در سال 1320 ش. (اداره جلب سیاحان خارجی و تبلیغات) جای خود را به شورای عالی جهانگردی داد که هفته ای یکبار در وزارت کشور تشکیل می شد و امور اداری آن را اداره سیاسی کشور انجام می داد (ابراهیمی، .(51 :1390
در سال 1333 ش. بار دیگر جلب سیاحان و سیر و سیاحت با توجه به جنبه های اقتصادی و تحکیم مبانی حسن تفاهم میان افراد کشورهای مختلف مورد توجه دولت وقت واقع شد و اداره امور جهانگردی در وزارت کشور متمرکز گردید؛ در سال 1340 ش. شورای عالی جهانگردی مرکب از 12 نفر از نمایندگان وزاتخانه ها و مؤسسات دولتی و سه نفر از اشخاص مطلع و بصیر
5
در امر جهانگردی به موجب تصویب نامه هیئت وزیران وقت تشکیل شد که وظیفه آن تعیین خط مشی و برنامه هایی اجرایی اداره امور جهانگردی وزارت کشور بود و اصولاً بر امور به جهانگردی کشور در سطح عالی نظارت داشت؛ طی تصویب نامه ای که در تاریخ 17 فروردین 1342 ش. به تصویب هیئت وزیران وقت رسید سازمانی به نام (سازمان جلب سیاحان) تأسیس گردید که هدف از تشکیل آن معرفی بیشتر کشور ایران و تشویق جهانگردان خارجی و ایرانگرددان به بازدید از آثار باستانی، تاریخی و مناظر طبیعی ایران و به طور کلی تمرکز و هماهنگی کامل امور مرتبط به جهانگردی کشور در یک سازمان متشکل و واحد بود، بدین منظور که این تمرکز موجب تحصیل ارز خارجی بیشتر، توسعه و ترویج صنایع ملی و کمک به صاحبان حرفه های مختلف گردد و بر روی هم
موجبات تقویت و تحکیم مبانی اقتصادی عمومی مملکت را فراهم نماید (یاوری، .(26 :1386
در سوم تیرماه 1353 ش. با توجه به گسترش و نیز منظور هماهنگ شدن سیاست جهانگردی و اطلاعاتی کشور در داخل و خارج از مرزهای ایران، به موجب قانون، سازمان جلب سیاحان و وزارت اطلاعات در یکدیگر ادغام شدند و وزارتخانه جدیدی به نام وزارت اطلاعات و جهانگردی به وجود آمد. وزارت اطلاعات و جهانگردی در سال 1357 ش. پس از پیروزی انقلاب اسلامی، به وزارت ارشاد ملی و سپس به وزارت ارشاد اسلامی تغییر نام داد و حوزه معاونت جهانگردی این وزارتخانه، سرپرستی امور جهانگردی کشور را بر عهده گرفت. با تشکیل وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، معاونت سیاحتی و زیارتی این وزارتخانه، دفتر ایرانگردی و جهانگردی را به منظور برنامه ریزی صنعت توریسم، آموزش دست اندرکاران جهانگردی، درجه بندی، نظارت و نرخ تأسیسات، برقراری ارتباط بین المللی با نهادها و ارگان های جهانگردی تشکیل داد. این دفتر بعد از مدتی برای مصوبه 21 آبان 1358 شورای انقلاب اسلامی
به نام سازمان مراکز ایرانگردی و جهانگردی تغییر نام داد که عملاً از ادغام چهار شرکت دولتی به اسامی: شرکت سهامی تأسیسات جهانگردی، شرکت سهامی گشت های ایران، شرکت سهامی مرکز خانه های ایران، و شرکت سهامی مراکز جهانگردی برای ورزش های زمستانی، به وجود آمد و با خط مشی تازه و هدف های مشخصی به منظور مدیریت و بهره برداری از 144 واحد پذیرایی، مهمانسراها، هتل و تأسیسات توریستی سراسر کشور و ارائه خدمات جهانگردی شروع به کار کرد (موحد، .(28 :1386
در سال 1365 وزارت فرهنگ و هنر با وزارت ارشاد اسلامی ادغام شد، و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تشکیل گردید. در سال 1370 به منظور توسعه صنعت جهانگردی کشور، ضمن تجدید نظر در تشکیلات حوزه معاونت سیاحتی و زیارتی، امور ایرانگردی و جهانگردی، بر عهده واحدهای تابعه آن: دفتر برنامه ریزی و امور فنی، اداره کل نظارت بر خدمات سیاحتی و زیارتی، مرکز تحقیقات و مطالعات ایرانگردی و جهانگردی، مرکز آموزش جهانگردی گذاشته شد. در اجرای سیاست های دولت جمهوری اسلامی ایران به منظور توسعه فعالیت های اقتصادی و کسب درآمدهای ارزی از منابع غیر نفتی با توجه به توان بالای کشور در زمینه جلب جهانگردان خارجی با بازنگری در اهداف و وظایف حوزه معاونت امور سیاحتی و زیارتی و سازمان مراکز ایرانگردی و جهانگردی، این دو بخش در سال 1376 در یکدیگر ادغام شد و در حال حاضر امور ایرانگردی و جهانگردی کشور زیر نظر سازمان ایرانگردی و جهانگردی، به عنوان یکی از سازمان های تابع وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، اداره می شود که طرح ارتقای جایگاه آن در دست بررسی است (یوسفی پور،.(61 :1386
-5 امتیازات در نظر گرفته شده در ارتباط با ایجاد بسترهای مناسب گردشگری بعد از انقلاب:
- تأمین وسایل لازم برای مسافرت های فردی و جمعی گردشگران ایرانی و خارجی در داخل کشور، اعم از زمینی، هوایی، دریایی و تأمین خدمات گردشگری.
- موظف شدن شهرداری ها و سازمان زمین و سازمان جنگل ها و مراتع کشور و سایر سازمان های ذی ربط به منظور در اختیار گذاشتن زمین مورد نیاز تأسیسات ایران گردی و گردشگری (این بند در ارتباط با ماده 6، کد جهانی گردشگری که به مسئولیت ها و تعهدات دست اندرکاران در امر گردشگری تأکید دارد، است).
6
- صدور هر گونه مجوز برای تأسیس و ایجاد دفاتر خدمات مسافرتی و تأسیسات ایران گردی و گردشگری (شمیری، :1385 .(206
- دریافت هزینه های مربوط به سوخت، آب، برق و عوارض، مالیات و وام بانکی و غیره بر اساس تعرفه های بخش صنایع.
- بازگرداندن هتل ها و مراکز تأسیسات سیاحتی تصرف شده از سوی مراجع مختلف، به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، جهت بهره برداری و تأمین نیازمندی های گردشگران در مهلت مقرر قانونی.
- مکلف شدن سفارتخانه ها و نمایندگان سیاسی دولت جمهوری اسلامی ایران در خارج از کشور، به فراهم کردن تسهیلات و انجام خدمات صدور رویداد سیاحتی، برای اتباع کشورهای جهان که با ایران مناسبت سیاسی دارند حداکثر در مدت 10 روز (شمیری، .(206 :1385
- موظف شدن کلیه مأموران ناظر بر ورود و خروج اتباع بیگانه مانند مأموران گذرنامه، گمرک، فرودگاه، راه آهن، بنادر مستقر در مبادی ورودی و خروجی مرزها و شهرها برای ایجاد تسهیلات لازم جهت گردشگران.
- موظف شدن سازمان هواپیمایی کشوری، سازمان بنادر و کشتی رانی و سازمان پایانه ها و گمرک و راه آهن، برای در اختیار گذاشتن محل مناسب، برای استقرار دفاتر اطلاعات و گردشگری در مبادی ورودی و خروجی، داخل شهرها.
- تعبیه صندوق نگهداری کالاهای قابل ورود و یا قابل ورود گردشگران در انبار موقت مرزها.
- موظف شدن بانک های کشور برای سرمایه گذاری بخش خصوصی و دولتی، برای توسعه ایران گردی و گردشگری با سود و نرخ صنعتی (این بند در ارتباط با ماده 5، کد جهانی اخلاق گردشگری را فعالیتی سودمند معرفی می کند، است).
-6 حقوق گردشگری
اصل چهاردهم قانون اساسی که برگرفته از سوره الممتحنه در قرآن کریم است؛ دولت جمهوری اسلامی ایران را مکلف به رعایت قسط و عدل و اخلاق حسنه با افراد غیرمسلمان و رعایت حقوق انسانی اتباع بیگانه نموده است. مادامی که آنها علیه اسلام و جمهوری اسلامی ایران توطئه و اقدام ننمایند. مواد 5 تا 9 و 961 تا 991 قانون مدنی و موادی از قانون آیین دادرسی مدنی در خصوص اخذ تأمین از اتباع بیگانه، حدود و ثغور حقوق اتباع بیگانه را پیش بینی کرده است. علاوه بر مقررات قانون آیین دادرسی مدنی و مقررات دو یا چند جانبه بین المللی که طبق ماده 9 قانون مدنی لازم الاجرا هستند؛ بطور کلی و یا با لحاظ شرط رفتار متقابل و شرط دول کامله حدود حقوق اشخاص بیگانه را تعیین می نمایند.
گردشگران دو دسته حقوقدارند: حقوق خصوصی و حقوق عمومی. اما در این مورد سوالاتی در ذهن به وجود می آید:
(1 یک گردشگر که از یک کشور دیگر وارد کشور ما می شود از چه حق و حقوقی برخوردار است؟
2( یک گردشگر در مدت زمانی که در کشور ما اقامت دارد و اقدام به گشت و گذار در کشور می کند آیا همانند یک شهروند ایرانی مورد حمایت قانون می باشد؟
(3 یک گردشگر چه تکالیفی و وظایفی را در کشور دارد؟
به نظر می آید می شود از حقوقی برای او سخن گفت که موجب آسایش خاطر و امنیت او باشد برای یک مسافر مهمترین چیز جان و مال اوست دولت میزبان باید در این امر اصلا کوتاهی ننماید. بنابراین مهمترین حقوق گردشگران را می شود در موارد ذیل فهرست کرد:
