بخشی از مقاله
بررسی نقش عوامل درونی و بیرونی در برنامه استراتژیک کمیته امداد خمینی (ره) در حوزه ستاد مرکزی
چکیده
مقالات و کتب وتئوریهای بسیاری در خصوص مدیریت استراتژیک تا کنون ارائه شده ،اما اینکه آیا
سازمانها در بر نامه های راهبردی بدرستی عوامل داخلی و خارجی را لحاظ مینماید با تمرکز بر برنامه
راهبردی کمیته امداد در سطح ستاد مرکزی آن سازمان در این مقاله مورد بررسی قرار گرفته و
استراتژیهای برتر احصاء شده از الگوی جامع برنامه ریزی استراتژیک با برنامه راهبردی کمیته امداد با
روشهای آماری مقایسه شده ورهنمون های نیز با تفسیر وضعیت موجود سازمان برای رسیدن به وضعیت
مطلوب با استفاد از ماتریس Spaceارائه شده است.
کلمات کلیدی: برنامه ریزی استراتژیک، ضعفها و قوتها، فرصتها و تهدیدها، کمیته امداد خمینی (ره)
.1 مقدمه
کمیته امداد امام خمینی (ره) نهادی انقلابی و از نوع موسسات غیر انتفاعی و عام المنعه و دارای شخصیت مستقل و استقلال مالی و استخدامی است که تحت نظارت عالیه مقام معظم رهبری (ولایت فقیه) قراردارد و طبق اساسنامه مربوطـه اداره مـی شود. مرکز اصلی امداد امام در تهران (دفتر مرکزی که کلیه برنامه های راهبردیی و کنترل ها از سوی این مرکز انجـام مـی شود.) بوده و در تمامی شهرسـتانها و اکثربخشـهای کشـور و در برخـی نقـاط خـارج از کشـور (لبنـان، سـوریه، آذربایجـان، تاجیکستان، عراق و کومور) دارای شعبه می باشد.
ارکان امداد امام عبارتند از: شورای مرکزی(نمایندگان ولی فقیه)، سرپرست امداد امام، حسابرسی و بازرسی (رکن نظارتی). براساس سالنامه آماری سال 1388 مرکز امار ایران تا پایان سال 1388، 6/16 میلیون تومان 8/4) درصد جمعیت کشور) مورد حمایت مستمر و سازمان یافته خدمات حمایتی کشور قرار داشته اند براساس سالنامه آماری 1389 کمیته امـداد تعـداد 4/31 میلیون تومان(1/86 میلیون خانوار) تحـت حمایـت کمیتـه امـداد قـرار داشـته و در پایـان سـال 1389 نیـز تعـداد 358/787 خانوار جدید با جمعیت 1/112/504 نفر متقاضی استفاده از خدمات حمایتی کمیته امداد بوده کـه تنهـا تعـداد
120/826 خانوار با جمعیت 353/973 نفر و به دلیل نیازمندی شدید مورد حمایت قرار گرفته اند و در پایان سـال 1389 نیز تنها 1969 خانوار به دلیل رسیدن به خود کفایی از تحت حمایت خارج شده اند.
اینکه چرا مطابق آنچه گفته شد در سال 1389 تنها 1969 خانوار به دلیل رسیدن به خودکفایی از تحت حمایت خارج شده اند؟
پروفسور رابرت کاپلان و دکتر دیوید نورتون در سال 1992 به منظور ایجـاد سیسـتم اثـربخش اجـرای اسـتراتژی و ایجـاد سیستم جامع مدیریت و بهبود عملکرد روش کـارت امتیـازی متـوازن را معرفـی نمودنـد و براسـاس آنچـه Greelman و (2008) Makhijani می گویند در مقاله کارت امتیازی متوزان سیستم جامع مدیریت و ارزیـابی اسـتراتژی توسـط دکتـر فرشید محمد نژاد تفسیر شده است ارزیابی و مدیریت عملکرد، منتج از برنامه های استراتژیک و برنامه های عملیاتی سازمان است و همچنین نقشه استراتژی است که اهداف استراتژیک سازمان را شناسایی می کند و در قالـب روابـط علـت و معلـولی ارایه می کند. این مقاله سعی براین دارد ضمن ارائه استراتژی راهبردی برتردر چارچوب روش برنامه ریزی جامع اسـتراتزیک که در کتاب اقای دکتر اعرابی آمده است و تفسیر وضعیت موجود سازمان، نقش عوامل داخلی و خارجی در برنامـه راهبـردی پنجساله پنجم کمیته ا مداد را بررسی و استراتژی های راهبردی برتر احیاء شده را نیز با برنامـه راهبـردی پنجسـاله کمیتـه امداد در حوزه دفتر مرکزی آن سازمان مقایسه نماید.
-2 سوابق و مرور ادبیات:
-2-1 برنامه پنجساله چهارم کمیته امداد سیاستهای کلی برنامه پنجساله چهارم((1384 -1388 با توجه به اهداف چشم انداز 20 ساله کمیته امداد امام (ره) و قانون برنامه پنج ساله کشور عبارت است از:
* امور حمایتی محرومین و زدودن فقر * امور توانمند سازی محرومین * امور مدیریتی و تحقیقاتی
* امور اعتماد سازی و جلب مشارکتهای مد.حی * امور ارتباطات و خدمات بین الملل
از نظر نویسنده این مقاله و با توجه به اتمام زمان برنامه ضعف های برنامه مذکور عبارتند از:
* عدم امکان ارزیابی عملکرد در حین اجرای برنامه و یا در انتهای برنامه
* عدم ایجاد و یا بستر مناسب به منظور هماهنگی واحد های مختلف سازمانی در این نیل به اهداف کلان پیش بینی شده
-2-2 برنامه راهبردی پنج ساله پنجم کمیته امداد
12 هدف کلان این برنامه عبارتند از:
* افزایش ضریب نفوذ خدمات حمایتی * تامین حداقل نیازهای اساسی خانوارهای نیازمند * ارتقـاء سـطح مطلوبیـت،
جامعیت و کفایت خدمات
* حفظ کرامت انسانی مددجویان و رشد ایمانی، معنوی و فرهنگی آنان * کاهش آسیب های اجتمـاعی در خانوارهـای
جامعه ی هدف
* توانمند سازی خانوارهای جامعه ی هدف * افزایش رضایت مندی خانوارهای خدمت گیرند * توسـعه مشـارکت هـای
مردمی
* گسترش ارتباطات و تعاملات بین المللی * بهبود نظام اطلاع رسانی و تعامل دوسویه با مردم * مـدیریت سـرمایه هـای انسانی
* ارتقای بهره وری سازمانی
2
-3 تعیین استراتژی های راهبردی به روش برنامه ریزی جامع استراتژیک:
دکتر علیرضا احمدی در کتاب نگرش جامع بر مدیریت استراتژیک مشخصات برنامه ریزی استراتژیک ها به شرح ذیـل بیـان می کند:
* سیستم باز است و همانطور که جامعه تغییر می کند سازمان نیز باید تغییر کند
* تمرکز روی فرایند برنامه ریزی، تعیین ماموریت، رسالت، تحلیل محـیط خـارجی و ظرفیـت سـازمانی و آمـوزش کارکنـان سازمانی است.
* برنامه ریزی توسط گوه کوچکی از برنامه ریزان و شرکت وسیع افراد ذینفع صورت می گیرد.
* تصمیم گیری براساس تمایلات و تحلیل روندهای جاری و مشخص صورت می گیرد.
* تغییرات برون سازمانی، ارزشهای سازمانی و اقدامات پیشگامانه است.
* سئوال می کند چه تصمیماتی براساس درک موقعیت پنج ساله آینده ولی متناسب با وضعیت حال اتخاذ می شود.
* استوار است بر تصمیم گیری خلاق و بصیرت آمیز، این که چگونه سازمان را براساس محیط در حال تغییـر آینـده هـدایت کرد و کدام فرایند سازمانی قادر به اتخاذ بهترین تصمیم و پیش بینی آینده است و می تواند براساس توافـق همگـانی عمـل کند.
* فرایند برنامه ریزی از بالا به پایین و در سطح فوقانی و مدیریت استراتژیک سازمان صورت می گیرد.
* با در نظر گرفتن بهترین و بدترین حالت سعی در برنامه ریزی واقع بینانه تری دارد.
* از آنجا که با دید کلی و یکپارچه به مسائل نگاه می کند. تغییر پذیری کمتری داشته، همـاهنگی و سـازگاری بیشـتری بـا برنامه جزی تر ایجاد می کند.
* برنامه ریزی و هدف گذاری کیفی و انعطاف پذیر است.
در ابتدا با توجه به مبانی تئوری بیانیه رسالت و چشم انداز تعیین و عوامل محیطی و درونی سازمان بـه روشـهای متعـددی از جمله:
ارائه پرسشنامه در بین دانشجویان رشته MBA، نظر سنجی کارشناسان و مـدیران دفتـر مرکـزی کمیتـه امـداد و بحـث و بررسی و تبدل نظر اعضاء گروه گرد اوری گردید، بطوریکه که پژوهش بتوانند بطور واضح و ملموس وضعیت موجود، باورها و ارزشهای سازمان را نمایان سازد(البته از مشکلات انجام پژوهش عدم همکاری برخـی کارشناسـان و مـدیران دفتـر مرکـزی کمیته امداد بدلیل فرض ایشان بر محرمانه بودن اطلاعات بوده است) در ادامه اعضاء گروه با هم اندیشی و روشهای مختلف من الجمله طوفان ذهنی و .... بر اساس مدلهای علمی حل مساله میزان اهمیت و وزن هریک از عوامل محیطی و درونـی را تعیین و جدول EFE و IFE تشکیل گردید.
پس از ترسیم ماتریس )Spaceنمودار (3-1 و تنظیم ماتریس TOWS اقدام و براین اساس استراتژی هـای کـه بتوانـد سازمان را از وضعیت موجود به وضعیت مطلوب رهنمون سازد و با تقویت قوتها و استفاده حداکثری از فرصتها منتج به حـذف یا کاهش ضعفها و اجتناب از تهدیدات را فراهم آورد طی بحثها متوالی در گروه توصیف و با واقعیتهای موجود سازمان تطبیق داده شد.
ماتریس )Spaceنمودار (3-1
در نهایت در ماتریس QSPM و براساس میزان جذابیت استراتژی های انتخاب شده ،الویت راهبردی سازمان تعریف گردید. جدول((3-1
براساس نمره جذابیت نسبی استراتژی های اولویت نهایی احصاء شده از ماتریس QSPM عبارتند از:
-1 استراتژی :S2 استراتژی تدوین برنامه عملیاتی جامع حمایتی خودکفایی برای هـر خـانواده تحـت حمایت :
استراتژی تدوین برنامه عملیاتی جامع خود کفایی حمایتی برای هر خانواده تحت حمایت، این هدف را دنبال می کند که برای هر خانوار مددجو یک برنامه زمان بندی همراه با احصاء نیازها تدوین گردد. با اجرای این استراتژی سازمان به سمت سازمانی هدف گرا، سیستماتیک، دارای اهداف مشترک، قابلیت برنامه کنترلی اسـتراتژیک درارای سـاز و کـار تنبیهـی و تشـویقی در وضعیت پیش بینی آینده گرا مطلوب، قابلیت توجه به شایستگی ها، امکـان توسـعه برنامـه هـای تحقیـق و پـژوهش، دارای مدلهای کارآمد پیش بینی، متکی بر روابط انسانی و فرصت سازی را فراهم خواهد کرد. فلذا طیف وسیعی از عوامل محیطی و داخلی سازمان را تحت تاثیر قرار داده و باعث حرکت سازمان از وضعیت موجود(تدافعی خفیف) را فـراهم خواهـد سـاخت. در نتیجه گستردگی این جذابیتها منتج به انتخاب استراتژی مذکور به عنوان اولوین راهبردی در ماتریس QSPM شده است.
