بخشی از مقاله
بررسی نقش ورزش بر فرسودگی شغلی کارمندان نیروی انتظامی استان کردستان
چکیده
هدف؛ یا توجه به این که یکی از نتایج تنیدگی شغلی زیاد و مداوم، فرسودگی شغلی است و تحقیقات نیز نشان میدهد ورزش میتواند بر کاهش فشارهای روانی مؤثر باشذه این مطالعه در صدد مقایسه فرسودگی شغلی کارمندان ورزثبکار و غیر ورزشکار نیروی انتظامی استان کردستان به منظور یررسمی نقش ورزش بر فرسودگی شغلی است. . روش شناسی : تحقیق از نوع توصیفی - علی استان کردستان تشکیل می دهد که از بین آن ها تعداد ۱۲۰ ورزشکار و ۱۲۰ غیر ورزشکار به عنوان نمونه نهایی انتخاب شدند. برای تعیین میزان فرسودگی شغلی از پر بشنامه ۲۲ سؤالی ۷ گزینه ای ماسلاچ جکسون و برای آزمون فرضیه های تحقیق از آزمون تنی استیودنت انتقاده شد.
پس از وقوع به شمار می آید. جامعه آماری تحقیق را کلیه کارکنان نیروی انتظامی یافته ها: مهمترین یافته این تحقیق کم تر بودن میزان خستگی عاطفی ( اصلی ترین مؤلفه فرسودگی ثاغلی) کارمندان ورزشکار نسبت به همتایان غیر ورزشکار خود است.
بحث و نتیجه گیری : ورزش و فعالیتهای بدنی می تواند ظرفیت افراد را در مقابله با برخی از فشار های روانی در محیط کار
افزایش دهد.
واژههای کلیدی: ورزش، فرسودگی شغلی، نیروی انتظامی، کارمندان ورزشکار، کارمندان غیر ورزشکار
مقدمه:
در دهه های اخیر توجه به استرس های شغلی و مطالعه روی این این مقوله گسترش زیادی یافته است. زیرا همه افراد درجاتی از فشار عصبی یا استرس را در محیط کار احساس می کنند و این واقعیت امری ملموس و انکارناپذیر در سازمان های مدرن امروزی است (وایت من، ۱۹۹۹). یکی از نتایج استرس های طولانی مدت در محیط کار، فرودگی شغلی است (طلایی و همکاران، ۱۳۸۷). واژه فرسودگی شغلی نخستین بار توسط فرید نیرگر در اواخر دهه ۱۹۶۰، زمانی که وی علائم خستگی را در کارکنان خود مشاهده کرده تعریف شد، او این پدیده را سندرم تحلیل قوای جسمانی - روانی نامید. فرسودگی شغلی با فشار، گم گشتگی نقش و ضعف عملکرد شغلی همراه است و علت آن در دو جنبه فردی و سازمانی مطرح می ثود. اغلب مطالعات طولی که اخیرا دربارهٔ فرسودگی شغلی انجام شدهاند، از تحلیل های بسیار پیچیده ای برای تشخیص اینکه چگونه تغییرات عوامل فشارزای محیط کار می توانند تغییرات در فرسودگی شغلی را پیش بینی کنند، استفاده نمودهاند. نظر عمومی این است که بهترین و آرمانگر اترین افراد دچار فرسودگی شغلی می شوند؛ یعنی افراد دچار فرسودگی شغلی، افرادی هستند که برای رسیدن به آرمان ها و معیارهای کاری خود، بیش از حد تلاش می نمایند. اما وقتی مشاهده می کنند فداکاری ها و تلاش هایشان برای رسیدن به اهداف، کافی نبوده است دچار فرسودگی و حتی دچار بدبینی می ثوند. نظر دیگر این است که فرسودگی شغلی نتیجهٔ نهایی در معرض فشارهای شغلی مزمن و طولانی مدت قرار گرفتن است. در نتیجه، فرسودگی شغلی بایستی بیشتر در بین افرادی اتقاق بیافتد که مدت بیشتری در یک شغل اشتغال داشته اند تا افرادی که به تازگی شغلی را انتخاب نمودهاند. برخی محققان در پی یافتن رابطهٔ بین ویژگی های شخصیتی با نشانگان فرسودگی شغلی بودهاند. مطالعات این گروه نشان داده است افرادی که از لحاظ عاطفی دچار فرسودگی شغلی می شونده اغلب کمال گرا و یه طور افراطی درگیر کار و شغلشان هستند و از طرفی، اهداف غیرواقع بینانه برای خود ترسیم می کنند( مارتینز"، ۲۰۰۴). رایجترین تعریف از فرودگی شغلی را ماسلاچ و جکسون " ارائه نمودند: فرودگی شغلی سندرمی روان شناختی شامل خستگی عاطفی با مسخ شخصیت، و کاهش موفقیت فردی" می باشد. خستگی عاطقی به از بین رفتن منابع هیجانی یا تخلیه توان روحی اطلاق می شود. است که دریافت کنندگان خدمت از دوی فرد محسوب میشوند در انجام وظیفه شخصی و و ارزیابی منفی از خود در رابطه با انجام کار تلقی ها نشان میدهند نوع شغلی، شرایط نامناسبب کاری، تعارض در نقش، فشار کاری بیش از حد، فقدان حمایت اجتماعی، فرصت های کم برای ارتقاء، تغییرات سازمانی و رقابت شدید از عوامل مؤثر در فرسودگی به شمار می آیند (ستوده اصلی و همکاران، ۱۳۸۵). اثرات فرسودگی شغلی به صورت علائم جسمانی (افسردرد، ناراحتی های گوارشی)، علائم روانی ( افسردگی، خشم) و علائم رفتاری (افت کاری، غیبت) ظاهر می ثوند (روسلا، ۱۹۸۷). یکی از اثرات ورزش، مقابله با فشارها و استرس ها است، تحقیقات بی شماری در باره شیوه های کاهش فشار روانی به کمک ورزش صورت گرفته که اکثر آنها نشان می دهند ورزش و فعالیتهای بدنی می تواند موجبی کاهش فشارهای روانی شود (ابراهیم، ۱۳۷۸). براندن در تحقیقی تحت عنوان اثر ورزش یر سلامت بیماران اعلام کرد: ورزشی کمک مهمی در به وجود آوردن احساس تندرستی و هم چنین افزایش تحمل فشارهای روانی زندگی دارد، وی در تحقیق دیگری تمرینات هوازی را در کاهش آثار فشارهای روانی شدید و مزمن مفید دانست (براندن ، ۱۹۹۱). در مطالعه ای دیگر مشخص شد حتی یک جلسه ورزش های هوازی و بی هوازی می تواند اثرات مثبتی بر خستگی و عصبانیت داشته باشد (پیرس ، ۲۰۰۴).
ساتر" نشان داد افراد ورزشکار نسبت به افراد غیر ورزشکار کم تر تحت تأثیر فشارهای روانی قرار می گیرند (گرونینگ ساتر، ۱۹۹۲). لوتلر گزارش داد تمرینات بدنی با تخلیه انرژی به افراد آرامش داده و باعث کاهش فشارهای روانی می شود (لوتلر، ۲۰۰۸). آکادمی تربیت بدنی آمریکا (۱۹۸۴) بر این نظر است که فعالیت جسمانی در تخلیه فشارهای روانی موثر است و افرادی که از نظر جسمانی آماده ترند بهتر از افراد کم تحرک قادرند خود را با فشارهای روانی سازگار کنند. رضوی (۱۳۸۱) در تحقیقی فشارهای روانی کارمندان زن شاغل در ادارات دولتی شهر تهران را مورد بررسی قرار داد و یه این نتیجه رسید که فشارهای روانی کارمندان ورزشکار به طور معنی داری کمتر از کارمندان غیر ورزشکار است (رضوی، ۱۳۸۱). باقرزاده و همکاران در پژوهشی بسا عنوان مقایسه استرس های کارکنان ورزشکار و غیر ورزشکار دریافتند ورزش باعث کاهش فشارهای عصبی در محیط کار می شود (باقرزاده، ۱۳۸۴). یافته های تحقیق صانعی و همکارانش (۱۳۸۰) نیز حاکی از ارتباط معنی دار بین افزایش آمادگی جسمانی و کاهش خستگی عاطفی اعضای هیأت علمی دانشگاهها است (صانعی، ۱۳۸۰). مفلحی و همکارانش (۱۳۸۷) رابطه معنی داری را بین افزایش فعالیت بدنی اعضای هیأت علمی و کاهش تحلیل رفتگی آنها مشاهده کرد (مقلحی، ۱۳۸۷). علاوه بر این هنر بخش و همکارانش (۱۳۸۸) در تحقیق خود با عنوان مقایسه فرودگی شغلی معلمان ورزشکار و غیر ورزشکار اعلام کردند مسلمان ورزشکار در هر سه مؤلفه فرسودگی شغلی یعنی خستگی عاطفی، مسخ شخصیت و فقدان موفقیت فردی نسبت به کارمندان غیر ورزشکار دارای ثرایط مناسبیتری هستند (هنر بخش و همکاران، خمخ۱۳). از آنجایی که اکثر پژوهشهای فته در زمینه ورزش و فرسودگی شغلی روی معلمان و پربستاران که دارای شرایط شغلی ویژهای هستند، انجام معلمان و پرستاران) گرفت. به همین منظور د میزان فرسودگی شغلی دو گروه از کارمندان نیروی انتظامی استان کردستان (ورزشکار و غیر ورزشکار) مورد مقای
روش تحقیق
این مطالعه، یک نوع تحقیق توصیفی مقطعی است. جامعه آماری تحقیق را کلیه کارمندان نیروی انتظامی استان کردستان تشکیل می دهد، بر اساس جدول مورگان باید ۲۴۰ نفر به عنوان نمونه انتخاب می شدند. برای این منظور ابتدا ده اداره به صورت تصادفی انتخاب، سپس با مراجعه به آن ادارات تعداد ۲۴۰ کارمند (۱۲۰ ورزشکار و ۱۲۰ غیر ورزشکار) پس از همتا سازی از نظر وضعیت سن، تاهل، وضعیت استخدامی، تحصیلات، میزان در آمد و سابقه استخدامی برگزیده شدند. برای جمع آوری اطلاعات از دو پرسشنامه استفاده شد: پرسشنامه اول مربوط به اطلاعات جمعیت شناختی شامل سن وضعیت تاهل، تعداد فرزند، وضعیت استخدامی، مدرک تحصیلی، بابقه کار و میزان درآمد و پرسشنامه دوم، پرسشنامه ماسلاچ (MBI) بود. این پرسشنامه از ۲۲ گزاره و سه خرده مقیاس تشکیل شده است، خرده مقیاسر عبارتند از:
الف- خستگی عاطفی با ۹ گزاره
ب- مسخ شخصیت با ۵ گزاره،
ج - احساس کاهش موفقیت فردی با ۸ گزاره. هر ۲۲ گزاره با نمراتی از صفر تا شش با عناوین هرگز، چند بار در طی سال، یک بار در ماه، چند بار در ماه، یک بار در هر هفته، چند بار در هر هفته و هر روز مورد بررسی قرار میگیرد.
در این پرسشنامه خستگی عاطقی و مسخ شخصیت بالا و احساس موفقیت فردی پایین نشان دهنده فرسودگی شغلی است. ماسلاچ و جکسون پایایی درونی پرسشنامه را با ضریب آلفای کرونباخ در نمونه ای ۱۱۰۰۰ نفری ۷۱ درصد تا ۹۰ درصد و ضریبی بازآزمایی آن را ۶۰ درصد تا ۸۰ درصد گزارش کردهاند. پایایی درونی برای هر یک از خرده مقیاسها نیز عبارتند از: خستگی عاطفی ۹۰ درصد، مسخ شخصیت ۷۹ درصد و کاهش موفقیت فردی ۷۱ درصد. همچنین ماسلاچ و جکسون اعتبار این آزمون را طی بررسی مختلف بالا ارزیابی کردهاند (ماسلاچ و جکسون، ۱۹۹۳). اعتبار و پایایی پرسشنامه فوق در ایران نیز مورد مطالعات مختلف قرار گرفته که استفاده از آن با اعتبار و پایایی بالا مورد تأیید قرار گرفته است (بستوده اصل و همکاران، ۱۳۸۵).
نتایج و یافتههای تحقیق
همه کارمندان مرده که ۳۰/۱۴ درصد آنها زیر ۳۰ سال و ۴۹/۶۲ درصد بین ۳۰ تا ۴۰ سال و ۲۰/۲۳ درصد بالای ۴۰ سال و هم چنین ۲۷/۳۵ درصد مجرد و ۷۲/۶۵ درصد متأهل بودند. وضعیت استخدامی آنها نیز به ترتیب ۵۴/۷۰ درصد رسمی و ۴۵/۳۰ درصد غیر رسمی و مدرک تحصیلی آنها عبارت بود از: دیپلم، ۲۸/۹۷ درصد، فوق دیپلم ۱۸/۷۹ درصد، لیسانس ۴۳/۶۲ درصد، بالاتر از لیسانس ۸/۶۲ درصد، از نظر سابقه خدمت نیز ۴۹/۲۱ درصد زیر ده سال، ۳۴/۸۲ درصد بین ۱۰ تا ۲۰ بال، ۱۶/۹۶ درصد بالای ۲۰ سال سابقه داشتند. بالاخره میزان درآمد ۳۴/۷۱ درصد آنها کمتر از ۳۵۰ هزار تومان، ۵۷/۵۶ درصد بین ۳۵۰ تا ۵۵۰ هزار تومان ، ۶ درصد بین ۵۵۰ تا ۷۵۰ هزار تومان و ۱/۶۵ درصد بیش از م تومان است.
جدول شماره یک، داده های مربوط به میان استاندارد و مقادیر ا به دست امده کارمندان ورزشکار و غیر ورزشکار را از نظر ابعاد سه گانه فرسودگی شغلی نشان مید دادهها گویای تفاوت معنی دار دو گروه در خستگی عاطقی و مسخ شخصیت است (۰/۰۵ > p و 8 23 = df)، ولی این تفاوت از نظر کاهش موفقیت فردی معنی دار نیسته به عبارت دیگر با اطمینان ۹۵ درصد میتوان گفت کارمندان ورزشکار از خستگی عاطفی و مسخ شخصیت کمتری نسبت به همتایان غیر ورزشکار خود برخوردارند.
همان طور که در جدول شماره ۲ دیده می شود تفاوت معنی داری بین مؤلفه های سه گانه فرسودگی شغلی (خستگی عاطفی، مسخ شخصیت و کاهش موفقیت فردی) در سطح خطای ۵ درصد و درجه آزادی ۱۱۸ بین ورزشکاران رشته های گروهی و انفرادی دیده نمی شود
. بر اساس جدول شماره ۳، همبستگی معنی داری بین مؤلفه های سه گانه فرسودگی شغلی ( خستگی عاطفی، مسخ شخصیت و کاهش موفقیت فردی) و سابقه ورزشی در سطح خطای ۵ درصد و درجه آزادی ۱۱۸ دیده نمی شود.
