بخشی از مقاله
چکیده
نقش نیروی انسانی در پیشبرد امور جامعه، دارای اهمیتی والاست و مؤثرترین رکن تحولات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی محسوب می شود. هدف از این پژوهش بررسی تاثیر معنویت سازمانی در رابطه با افزایش تأثیر تناسب کارکنان -سازمان بر فرسودگی شغلی و در نتیجه بر جابجایی کارکنان بانک بوده است. روش تحقیق از نوع همبستگی و به لحاظ هدف کاربردی است که به شکل میدانی انجام می شود. جامعهی آماری این پژوهش شامل کارکنان بانک ملی شهرستان یزد است.
ابزار پژوهش شامل پنج پرسش نامه تناسب کارکنان -سازمان، معنویت سازمانی، خستگی عاطفی، شخصیت زدایی و جابجایی کارکنان بود. در این پژوهش برای تجزیه و تحلیل داده ها از دو نرم افزار آماری SPSS و AMOS استفاده شده است .
نتایج نشان می دهد که رشد معنویت سازمانی اجازه میدهد که یک بینش جدید در باره خود و بالا بردن اعتماد به نفس به دست آید. معنویت سازمانی کمک می کندکه کارمندان خود باثباتی داشته و نگرانی ها و اضطراب ها را بتوانند کاهش دهند و همچنین به طور عمیقتر بتوانند با دیگران ارتباط بر قرار و در نتیجه باعث کاهش قصد خروج کارکنان از سازمان میشود. بنابراین سازمان باید از راههای مختلف مانند آموزش از طریق ایجاد سمینارها و ترویج فرهنگ کتاب خوانی مطالعه و تشویق و...معنویت سازمانی را در بین کارکنان سازمان ترویج داده وبرای افراد امکان دستیابی به این هدف فراهم گردد و باعث افزایش و تقویت معنویت درسازمان گردد.
-1 مقدمه
از آنجا که بخش عمده ای از زندگی انسان وتامین نیازهای مادی ومعنوی او، از طریق کارکردن میسر میشود، شناخت پدیده فرسوگی شغلی ونحوه کنترل و اداره آن در محیط کاری اهمیت بسزایی دارد. فرسوگی شغلی بعنوان رابطه خاص بین فرد ومحیط شناسایی میشود. به عبارت دیگر، نه تنها ویژگیهای عوامل محیطی، بلکه درک فرد در مورد تقاضای محیط، منابع موجود، نوع حمایت اجتماعی، ....در فرسوگی شغلی مهم هستند
فرسوگی شغلی آثار منفی بر نتایج سازمانی مانند کاهش عملکرد کاری، کاهش بهره وری، کاهش رضایت شغلی، غیبتهای مکرر، کاهش تو انایی انجام کار، افزایش هزینههای سازمان، خشونت در محل کار وغیره وارد آورده وبطور جدی بر کیفیت زندگی کاری، اثر بخشی فردی وشغلی اثر منفی م یگذارد وبنابراین باعث عدم موفقیت سازمان میشود . امروزه، ترک خدمت به عنوان یکی از چالشهای مهم در تمامی سازمانها، بدون در نظر گرفتن نوع سازمان مطرح است. صاحب نظران علم اقتصاد و مدیریت منابع انسانی براین باور هستند که هزینههای ترک خدمت کارکنان زبده و متخصص برای برای سازمان زیاد وحتی در مواردی جبران ناپذیر است.
هزینههای ترک خدمت کارکنان بنابرکارایی هر کارمند بین 200-25 درصد سالانه به سازمان خسارت وارد میکند. علاوه بر این، ضایعات معنوی ناشی از ترک خدمت مانند از دست رفتن تجارب و کاهش بهره مندی از خردجمعی، کاهش تعهد، انگیزه و اخلاق کاری در میان کارکنان باقی مانده از مواردی است که قابل اندازه گیری نیست
پدیده پیچیدگی محیط ها در عصر کنونی، سازمانها را بر آن داشته است تا پاسخهای بسیار گوناگون و متفاوت به فرسودگی شغلی داشته باشند. یکی از عملیترین شیوهها ترغیب کارکنان به این است که با تمام وجود خود را وقف کار کنند و از این طریق خود تمام عیار خود را در کار بیابند که پیامد آن کارکنانی خلاق و نوآور در پاسخگویی به محیطهای متلاطم خواهد بود. بروز خود تمام عیار در کار با ورود معنویت در سازمان میسر خواهد بود . امروزه کارکنان در هر جایی که فعالیت میکنند، چیزی فراتر از پاداشهای مادی در کار را جستجو میکنند. آنان در جستجوی کاری با معنا، امید بخش و خواستار متعادل ساختن زندگیشان هستند. در واقع معنویت در کار، توصیف کننده تجربه کارکنانی است که کارشان ارضا کننده، با معنا و هدفدار است .
لذا با توجه به اینکه از بین عوامل متعددی که در رابطه تناسب کارکنان- سازمان، فرسودگی شغلی و جابجایی کارکنان مؤثر هستند، عامل معنویت سازمانی کمتر مورد توجه قرار گرفته است، در این تحقیق تأثیر این عامل را بر میزان تناسب کارکنان- سازمان، فرسودگی شغلی و جابجایی کارکنان بانک ملی شهرستان یزد بررسی می گردد. با توجه به مطالب فوق این تحقیق در پی پاسخی مناسب به این سؤال است: آیا معنویت سازمانی بر رابطه تناسب کارکنان- سازمان، فرسودگی شغلی و جابجایی کارکنان نقش تعدیلگر دارد یا خیر؟
.2ادبیات تحقیق -1-2معنویت سازمانی
مرکز بین المللی معنویت سازمانی تعریف ذیل رابرای معنویت سازمانی به کار میبرد: خصلن انسانی ذاتی در معنویت. همه کارکنان آن را به عنوان یک جزء درونی به سازمان میآورند. معنویت حالت یا تجربه ای است که به انسان جهت یا معنا یا احساس تفاهم، یا احساس تفاهم، حمایت، کلیت درونی یا اتصال می دهد.اتصال به خودشان، به افراد دیگر، طبیعت، هستی، خدا یا هر قدرت مافوق طبیعی دیگری می باشد.
در گذشته محیط عاری از خطر بود و برای سازمانها، امنیت بیشتری وجود داشت ولی دنیای کنونی، دنیای تحولات و دگرگونی هاست که این تغییر و دگرگونیها در عصر حاضر، همواره برای سازمانها، فرصت و تهدیدهایی را به وجود میآورد. در این میان سازمان هایی موفق هستند که خود را با شرایط به وجود آمده تطبیق داده و با تغییرات به وجودآمده همراه شوند و فقط سازمان هایی می توانند این گونه عمل کنند که کارکنانشان از قدرت معنویت بالایی برخوردار باشند. به همین دلیل برخی از تئوری پردازان علم مدیریت، مقوله معنویت در کار را برای مقابله با تغییرات دنیای پیچیده امروز پیشنهاد میکنند. بنابراین یکی از مفاهیمی که در راستای بالندگی منابع انسانی مطرح گردیده، معنویت سازمانی است
معنویت سازمانی را به عنوان مجموعه ظرفیت های روانی که با آگاهی، انسجام، کاربرد سازگار جنبههای متعالی و معنوی و غیر مادی وجود فرد سر و کار دارد، تعریف می کند که به پیامدهایی همچون بازتاب عمیق وجودی، افزایش معنا، بازشناسی خود متعالی و تسلط ویژگیهای معنوی میانجامد.
-2-2تناسب کارکنان و سازمان
تناسب کارکنان - سازمان نوعی سازگاری بین کارکنان و سازمان میباشد و هنگامی اتفاق می افتد که حداقل یک طرف نیازها طرف مقابل را تأمین کند یا دو طرف دارای ویژگیهای اساسی مشترک باشند
در دنیای رقابتی امروز، بر اساس این فرض که هزینه اصلی اکثر سازمانها هزینه نیروی انسانی است، هر گامی که بتواند به کاهش این هزینهها بیانجامد، می تواند در دستیابی به اهداف سازمان سودمند باشد. هرچند که کوچک سازی و استفاده از تکنولوژی، کاهش هزینههای پرسنلی را در پی دارد اما اجرای چنین رویکردهایی هزینههای بسیاری را برای سازمان در پی خواهد داشت. بنابر این میتوان به ارائه راهبردهایی در زمینه افزایش ماندگاری یا کاهش خروج و جابه جایی نامناسب کارکنان و تکیه بر عامل انسانی به عنوان منبع راهبردی سازمان پرداخت
-3-2فرسودگی شغلی
با توجه به پیشرفتهای روزافزون و پیاپی در مدلهای تئوری و مطالعات گوناگون تجربی، دانش تحقیق در مورد فرسودگی شغلی هنوز کامل نشده است. ولی آنچه از پژوهشها به دست آمده، مفهومی از فرسودگی شغلی به عنوان "علایم روان شناختی در پاسخ به عوامل بین فردی و پایدار تنش زای محیط کار" تلقی میشود. همچنین شایان ذکر است که فرسودگی شغلی یک حالت از پا افتادگی بدنی، هیجانی است که از فشارهای هیجانی پی در پی ناشی می شود و با درگیری شدید با دیگران برای دوره های دراز مدت همراه است.
در هنگام فرسودگی شغلی فرد مبتلا به ویژه 3 علا مت مهم را نشان میدهد: افسردگی، خستگی، یاس. در حالت شدید این وضع فرد حتی ممکن است به فکر خودکشی یا دست کم تغییر دادن شغل خود برآید چرا که دایما با این واقعیت که کارش ثمر بخش نیست مواجه میشود
فرسودگی شغلی زمانی رخ میدهد که توانایی فرد در انطباق با استرس تحلیل میرود . این تحلیل توانایی در طو زمان الزاماً به خاطر ویژگیهای فرد نیست و ممکن است عوامل سازمانی یا محیطی به طور مزمن افراد را به این وضعیت دچار کرده باشد. در حالت فرسودگی شغلی فرد منزوی میشود و احساس میکند که هیچ کنترلی روی خود و محیط ندارد.
-4-2جابه جایی کارکنان
با افزایش رقابت و گسترش روشهای توسعه منابع انسانی، سازمانها تلاش میکنند تا کارکنان مستعد خود را حفظ کرده و آنان را توانمند نمایند تا آنها بتوانند عملکرد بالایی از خود بروز دهند؛ اما، سازمانها همواره از این مساله بیم دارند که سرمایههای انسانی خود را از دست بدهند و زیان ببینند ؛ زیرا، هر سازمان برای آموزش، تربیت و آماده سازی کارکنان خود تا مرحله بهره دهی و کارآیی مطلوب، هزینه های بسیاری را صرف می کند و با از دست دادن نیروهای ارزشمند، متحمل از دست دادن مهارتها و تجربیاتی میشود که طی سالها تلاش به دست آمده است .
یافته های علمی نشان میدهند که تمایل به ترک شغل از اراده آگاهانه و حساب شده شاغل برای ترک سازمان ناشی می شود یعنی، کارکنان به یکباره سازمان را ترک نمیکنند، بلکه " تمایل به ترک شغل" را به صورت تدریجی در خود پرورش می دهند و پس از در نظر گرفتن همه شرایط و مناسب بودن فرصتهای استخدامی در سازمانهای دیگر، اقدام به ترک شغل می نمایند
جابجایی یا ترک خدمت هر گونه خروج دائمی یا داوطلبانه از سازمان را شامل میشود. ترک خدمت بالا یک نوع بیماری سازمانی است که باید توسط پزشکان سازمانی مورد معالجه قرار گیرد.
