بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر به منظور تعیین رابطه بین ادراک طرد والدین و همدم طلبی و دوری گزینی با دشواری در تنظیم هیجانات دانشجویان دختر ساکن خوابگاه دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمان در سال 1394 انجام گرفت. جامعه آماری این پژوهش کلیه دانشجویان دختر مقطع کارشناسی ساکن خوابگاه دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمان در سال تحصیلی 1394است.
نمونه پژوهش با استفاده از جدول مورگان تعداد 250 نفر از دانشجویان دختر کارشناسی مقیم خوابگاه دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمان به صورت نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. این پژوهش توصیفی از نوع همبستگی است. ابزار جمع اوری داده ها پرسشنامه های طرد وپذیرش والدین ویژه بزرگسالان روهنر - 2007 - ، همدم طلبی - دوری گزینی برنشتاین - - 2003، دشواری های تنظیم هیجان DERS بود برای تجزیه و تحلیل داده ها از SPSS 19 وAMOS استفاده گردید. نتایج نشان داد طرد ادراک شده از سوی والدین پیش بینی کننده 6 درصد از واریانس تنظیم هیجانی را پیش بینی می کنند.
مقدمه
بعضی از افراد از لحاظ ارتباطی انعطافپذیرتر از دیگران هستند و در برابر تجربیات استرسزای اجتماعی بهتر عمل میکنند. این افراد در تعاملات اجتماعی صمیمی و گرم هستند. در مقابل افرادی هستند که درچنین تعاملاتی به سختی وارد میشوند و انعطافپذیری لازم را ندارند. به طور قطع سیستمهای خانوادگی، اجتماعی و فرهنگی این دو گروه متفاوت هستند. پژوهشها نشان دادهاست که یکی از سیستمهای موثر در این رابطه، نوع رفتار والدین است. بعضی از والدین صمیمی، گرم و دوست-داشتنی و برخی سرد، پرخاشگر و طردکننده هستند. نتایج بررسی نظریهی طرد و پذیرش والدین - PAR - 1 نشان میدهد که شیوهی ارتباطی طرد یا پذیرش والدین، پیشبینی کنندهی تمایلات اجتماعی، روانشناختی و خانوادگی افراد و بهطور کلی اعتماد به کل جهان است
در نظریهیPAR والدین، برای رفتار پدر و مادر پیوستاری تعیین شده است. در ابتدای این پیوستار والدینی هستند که مبنای رفتارشان پذیرش است.این پذیرش در رفتار جسمی، کلامی و نمادینِ ابراز احساسات آنها تاثیر میگذارد. به این ترتیب چنین والدینی، در برابر فرزندانشان افرادی گرم، بامحبت و حامی هستند. انتهای دیگر این پیوستار، طرد است که با بیتوجهی عاطفی و رفتارهای دوریگزین همراه است
نظریه PAR عنوان می کند که ادارک طرد از سوی والدین باعث ایجاد اضطراب و حس ناامنی در کودک می شود. این نظریه در تلاش برای پیش بینی و تبیین شخصیت بزرگسال در ارتباط با رفتار والدین است.[1,3] نتایج پژوهش های پیش بینی PAR نشان داده است که این افراد در بزرگسالی هفت ویژگی شخصیتی بارز خواهند داشت.
این ویژگیها عبارتند از : -1 خشم، پرخاشگری، پرخاشگری منفعلانه2 و مشکل در مدیریت رفتارهای خصمانه، -2 وابستگی یا استقلال دفاعی3، حساسیت به طرد و دوری گزینی از مردم، -3 عزت نفس مختل، -4 خودکارآمدی آسیب دیده، -5 بی ثباتی هیجانی، -6 اجتناب ودوری هیجانی، -7 افکار و شناخت های منفی به تعاملات اجتماعی.[4] نظریه پردازان PAR دریافتند که نیازهای عاطفی کودک در برابر والدین در بزرگسالی پیچیده تر و متفاوت تر می شود و این نیاز در بزرگسالی به شکل میل به دلبستگی عاطفی بروز می کند.
نظریهپردازان PAR طی پژوهشهای متعدد دریافتهاند که والدین پذیرشکننده، افرادی گرم و صمیمی هستند که محبت فیزیکیشان را با درآغوشگرفتن، بوسیدن، نوازش و آرامش دادن نشان میدهند. محبت نمادین این دسته از والدین به صورت تقدیر از بیهمتایی کودک و مقایسه نکردن با دیگران نشان دادهمیشود.از طرفی والدین طردکننده، افرادی سرد4، پرخاشگر5و غفلتکننده هستند که رفتارهای طردکنندهی جسمی از قبیل نیشگون، لگد، هل دادن و رفتارهای نمادین به صورت نفرین، دشنام، دروغ، طعنهزدن و تمسخر دارند.
نظریهپردازانPARدریافتند که نیازهای عاطفی کودک در برابر والدین در بزرگسالی پیچیدهتر و متفاوت میشود. این نیاز در بزرگسالی به شکل میل به دلبستگی عاطفی بروز میکند. کودکی که در رابطه با والدین در دوران کودکی احساس امنیت و پذیرش دارد، در بزرگسالی به روابط اجتماعی دیدگاه مثبتی خواهد داشت - همسو با نظریه دلبستگی بالبی -
این دیدگاه مثبت منجر به رفتارها، شناختها و هیجانات مثبت خواهد شد.این افراد در تعاملات اجتماعی ایمن هستند، از روابط دوستانه-ی خود رضایت کامل دارند و در فعالیتهای لذتبخش اجتماعی مشارکت دارند.
صمیمیت و همدم طلبی در روابط اجتماعی مشخصهی اصلی رفتار این افراد است.
از طرفی افرادی که بر اثر طرد والدین شناختها و هیجانات منفی به روابط اجتماعی دارند، دچار توجه انتخابی، ادراک انتخابی، سبکهای معیوب از اسناد علی، تحریف پردازش اطلاعات شناختی و طرد دیگران به صورت کلی خواهند شد.چنین افرادی در تعاملات اجتماعی به دو دسته تقسیم میشوند. گروه اول افرادی هستند که نیاز شدید به وابستگی دارند. این افراد شخصیتهای وابسته را تشکیل خواهند داد و گروه دوم به دلیل حساسیت به طرد ترجیح میدهند که در تعاملات اجتماعی وارد نشوند و دچار رفتارهای اجتنابی و دوری گزین خواهند شد.وقتی که افراد بر اساس شیوهی رفتار والدینشان بازنمایی ذهنی منفی از خود و جهان اطراف تشکیل میدهند، به صورت ناخودآگاه تمایل به دوری از مردم خواهند داشت. این حالت در کودکانی که والدین طردکننده دارند بسیار مشهود است.
افرادی که دارای والدین طردکننده هستند، رفتارهای بیاثر دیگران را بهصورت طرد عامدانه تفسیر میکنند. این افراد تمایل به درک دشمنی از جانب دیگران دارند و در تعاملات اجتماعی احساس بیارزشی و بیکفایتی میکنند. این بازنماییهای ذهنی تحریف شده و افکار منفی منجر به عدم اعتماد به روابط اجتماعی میگردد و فرد دچار رفتارهای دوری گزین خواهد شد
همچنین مطالعات در زمینهی نظریهی PAR نشان میدهد که افرادی که والدین طردکننده دارند دچار حساسیت به طرد خواهند شد. این افراد در روابط اجتماعی نگرانی و خشم ناخودآگاهی نسبت به دیگران دارند و در برابر کوچکترین احساس واقعی یا خیالی طرد، واکنش اضطرابی افراطی نشان میدهند.به همیندلیل سعی در دوریگزینی از تعاملات کرده و هر روز منزویتر میشوند.
انصاری و کیورشی[10] نیز طی بررسی رابطهی درک پذیرش و طرد والدین با عزتنفس افراد 14 تا 17 ساله دریافتند، افرادی که والدین پذیرشکننده داشتند، در بزرگسالی عزتنفس بیشتر و رفتارهای برونگرایانه خواهندداشت و افرادی که والدینشان را طرد کننده درک کردهاند، عزت نفس منفی داشته و بیشتر به سمت درونگرایی و انزواطلبی تمایل دارند.
با ورود چنین افرادی به زندگی اجتماعی، فقدان مهارتهای ابراز وجود اجتماعی، اعتماد اجتماعی، تسلط اجتماعی، مسئولیت پذیری، همکاری، دوستی و همدلی در آنها به چشم میخورد. بنابراین با ورود به دانشگاه بهخصوص محیطهای خوابگاهی این ناتوانیها منشا مشکلات این افراد با گروه همسالان خواهد شد. گروهی از دانشجویان جدیدالورود خوابگاهها دارای دشواریهای قابل توجه رفتاری، اجتماعی و شناختی در زمینهی تعاملات اجتماعی هستند.
در پی چنین مشکلاتی گروهی از دانشجویان راهکار مقابلهای اجتناب از روابط اجتماعی و دوریگزینی را برمیگزینند و انزواطلبی را انتخاب کرده و به این صورت از گروه همسالان کنارهگیری میکنند. با این نوع دفاع همسالان نیز آنها را طرد خواهند کرد و هر روز احساسات و افکار منفی این افراد نسبت به روابط اجتماعی بیشتر شده و دچار بیاعتمادی مضاعف خواهند شد. بعضی افراد نیز راهکار مقابلهای پرخاشگری را انتخاب کرده و نمیتوانند ارتباطات مثبتی با همخوابگاهیها برقرار کنند.
طبق بررسیهایی که توسط مولفین صورت گرفت، تحقیقی در زمینه نظریهیPARدر جمعیت دانشجویان ایرانی یافت نشد. بنابراین هدف پژوهش حاضر بررسی ارتباط طرد والدین و همدم طلبی و دوری گزینی با دشواری در تنظیم هیجانات دانشجویان دختر ساکن خوابگاه دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمان می باشد.
روش پژوهش
با توجه به موضوع و ماهیت پژوهش، روش به کار رفته در این پژوهش، مدل سازی علی با روش تحلیل6مسیر است و همچنین در این پژوهش از طرح توصیفی - همبستگی7 استفاده شده است. برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار های SPSS 17 AMOS5 ,استفاده شده است. جامعه آماری این پژوهش کلیه دانشجویان دختر مقطع کارشناسی ساکن خوابگاه دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمان در سال تحصیلی 1394 بوده است. ابتدا از بین مجموعه خوابگاه های دانشگاه ازاد دو خوابگاه مقطع کارشناسی به تصادف انتخاب گردید و از میان دانشجویان دختر ساکن خوابگاه250 دانشجوی دختر به روش نمونه گیری در دسترس - با استفاده از جدول مورگان - انتخاب شدند.
ابزارهای پژوهش پرسشنامه طرد وپذیرش و والدین ویژه بزرگسالان
این پرسشنامه به منظور ارزیابی ادراک افراد از طرد و پذیرش والدین شان توسط رونر - 2007 - ساخته شده است. که توسط جوانان وبزرگسالان 18تا43 سال تکمیل می گردد. این پرسشنامه دارای 29 سوال از نوع بسته پاسخ است. سوالات از همیشه نادرست - 1 - تا همیشه درست - - 4درجه بندی شده است. این پرسشنامه شامل پنج عامل پذیرش/ محبت، پرخاشگری، بی تفاوتی/غفلت کننده، طرد وکنترل می باشد، که از جمع نمرات پذیرش/محبت به صورت معکوس با نمرات خصومت، غفلت، طرد نمره کل طرد به دست می اید. ضریب الفای کرونباخ این پرسشنامه توسط روهنر - 2007 - در آمریکا 0/77 گزارش گردیده است. در ایران ضریب آلفای کرونباخ این آزمون برابر با0/91 گزارش شده است.
پرسشنامه همدم طلبی - دوری گزینی
این مقیاس 80 سوالی برای اندازه گیری سازه همدم طلبی و دوری گزینی در روابط بین اشخاص است. توسط برنشتاین - 2003 - ساخته شده است و دارای دو گزینه بله و خیر است در پژوهش ساعتی - - 1380 ضریب آلفای کرونباخ برای زیر مقیاس دوری گزینی 0/54 بدست آمد. ضریب آلفای کرونباخ برای زیر مقیاس همدم طلبی 0/59 به دست آمده بود. در این پژوهش ضریب آلفای کرونباخ برای زیر مقیاس همدم طلبی 0/53 محاسبه شد.
- پرسشنامه دشواری های تنظیم هیجان DERS
این پرسشنامه یک شاخص خودگزارش دهی است که برای ارزیابی دشواری های موجود در تنظیم هیجان به شکل جامع تری نسبت به ابزارهای موجود در این زمینه ساخته شده است و دارای 36 عبارت و 6 خرده مقیاس است. خرده مقیاس ها عبارتند از :
-1 عدم پذیرش پاسخ های هیجانی -2 دشوارهای های دست زدن به رفتار هدفمند -3 دشواری های کنترل تکانه -4 فقدان آگاهی هیجانی - 5 دسترسی محدود به راهبردهای تنظیم هیجانی -6 فقدان شفافیت هیجانی .
پاسخ هرآزمودنی در دامنه ای از یک تا پنج قرار می گیرد:-1 تقریبا هرگز -2 گاهی اوقات -3 تقریبا نیمی ازاوقات -4 بیشتر اوقات -5 تقریبا همیشه
