بخشی از مقاله
چکیده
هدف ازپژوهش حاضرپیمایشی در سنجش گرایش دینی ورابطه آن باسبک زندگی مدگرایانه دربین دانشجویان دانشگاه سراسري زنجان بودتحقیق حاضرازنظرهدف پژوهش کاربردي ازنظراستراتژي توصیفی وازنظرنوع همبستگی وازنظرچگونگی جمع آوري داده ها از نوع تحقیقات پیمایشی بود که به شکل میدانی انجام گرفت واطلاعات موردنیاز آن ازطریق مطالعات کتابخانه اي وجمع آوري نظرات دانشجویان دانشگاه زنجان به دست آمد. براي تجزیه وتحلیل داده ها ازروش آمارتوصیفی و استنباطی و از نرم افزار spss استفاده شده است تمام فرضیه هادرسطح معنادار - p≤ 0,05 - مورد بررسی قرارگرفته اند . براي آزمون فرضیه از ازمونکولمو گروف – اسمیر نوف به منظور بررسی طبیعی بودن داده ها استفاده گردیده است.همچنین از آزمون ضریب همبستگیپِرسون به منظور ازمون فرضیه هاي پژوهش استفاده گردید.نتایج بیانگر این بود که بین گرایش دینی و سبک زندگی مد گرایانه دانشجویان جامعه هدف ارتباط منفی و معنی داري وجود داشته است.در مجموع نقش دین و دینداري در متغیر مد گرایی کاملا مشخص و واضح است.
کلمات کلیدي : دین ،سبک زندگی، مد
مقدمه
یکی از مؤلفه هاي مهم سنجش یک دین، کارآمدي آن دین در مدیریت زندگی فرد و جامعه است و هر مکتب و نحله فکري در پی این است که خود را کارآمد نشان دهد. از لحاظ روان شناسی انسان طالب رسیدن به چیزي است که نفع او را در پی داشته باشد؛ حتی اموري که از لحاظ نفع معقول، فاقد سود هستند، ولی موجب شادي کاذب و موقت می شوند، میل نفع طلبی حکم به پیگیري این امور می کند. زنده یاد علامه طباطبایی این مبحث را با عنوان بحث »استخدام« مطرح می نمایند. یعنی انسان براي رسیدن به مقاصد خود، تمام امکانات و ابزار جهان مادي را به استخدام و خدمت خود می گیرد و هدف وي از این کار، به دست آوردن نفع و سود شخصی قبل از هر چیز دیگر است.
این روحیه باعث می شود انسان بیشتر در حالت تهاجم به سر ببرد تا در حالت تعاون. براي مثال در بحث تمدن و توحش، آدمی وقتی می بیند عده اي در حال تجاوز از محدوده هاي خاصی هستند، نه براي اینکه مانع طغیان آنها شود، بلکه از این رو که خود نیز به عوایدي برسد، دست به وضع قوانین و تمایل براي ایجاد سازوکارهاي قانونمند زندگی می زند. این ناشی از همان روحیه استخدام بشر است. بالطبع این گونه انسانی توحش را بر تمدن می پذیرد؛ ولی نباید پنداشت که قضیه به اینجا ختم می شود. چون انسان داراي دوبعد طبیعی و غریزي - فطري - است. در بعد طبیعت میل انسان به توحش بیش از تمدن است و الا آدمیفطرتاً تمایل به تمدن دارد. علت میل انسان به استخدام دیگران، رسیدن به اهداف خود است که ناشی از همان روحیه جلب نفع براي خود است.
این خصلت باعث می شود که انسان هرچه را که به او نفع برساند، براي خود مفید ببیند و هرچه براي افراد جامعه داراي فایده باشد،لزوماً در متن جامعه به صورت کارآمد دیده شود. از این جهت در زمان ما دینی می تواند کارآمد محسوب شود که با فطرت پاك بشر تطابق بیشتري داشته باشد؛ چرا که طبیعت بشر دوام و ثبات ندارد و اگر به سبب عواملی انسانموقتاً از فطرت خود دور بماند، در مواقع خاصی سرانجام به فطرت خود و نیاز به استخدام دین رو می آورد. کاري که در این بین لازم است انجام شود، ارائه دین به صورت خالص و بدون برداشت هاي غلط است؛ چرا که انسان به دینی میل می کند که مطابق فطرتش باشد. نظریه پردازان بر با بیان اینکه رابطه دین و سبک زندگی، رابطه اي است دو سویه به عبارتی دین افراد نیز می تواند تحت تأثیر سبک زندگی آنان قرار گیرد و دچار تحولاتی گردد، تعریف ها و ویژگی هاي دین و سبک زندگی نشان می هد امکان ذاتی برقراري یک رابطه - از نوع علی آن - میان این دو مفهوم وجود دارد.
-1 بیان مسئله
دین به عنوان یکی از سرمایههاي اصلی جامعه باعث میشود که افراد متأثر از آن بتوانند نگرشها، رفتارها و در نهایت سبک زندگی خود را از دیگران متمایز کنند.اولین پژوهشگران سبک زندگی نیز ارزشها را اصلیترین منبع شکلگیري سبک زندگی میدانستند و تأکید داشتند که شناخت ساختار ارزشهاي فردي اصلیترین وظیفه براي درك سبک زندگی افراد است، بهطور کلی طرفداران نقش ارزشها در شکل دادن به سبک زندگی معتقدند که ارزشهاي فعلی فرد تعیین کننده سبک زندگی اوست و ارزشهاي دینی را از جمله این ارزشها میدانند - فاضلی، . - 1389از آنجا که ایران نیز جامعهاي دینی است، دین همچون یک سرمایه، نقشی تأثیرگذار بر کنش و انتخاب سبک زندگی و نحوة مصرف فرهنگی و مادي افراد دارد. اما باید توجه داشت که قرار گرفتن در معرض مدرنیته و شاخصههاي آن از جمله عقلانیت، فردگرایی، مصرف گرایی و ...، همواره تغییراتی در تمام زمینههاي اقتصادي، اجتماعی و همچنین در فرهنگ و نگرشهایي دین ب ه دنبال خواهد داشت. به نحوي که محور اصلی تحقیقات جامعهشناسی دین نیز از ابتدا، جامعه نوین و تحولات برجستهاي بوده که در امر دین به وجود آورده است - ویلیامز،. - 2: 1386
همچنان که در جامعه غربی در طی این قرن، تحت تأثیر مدرن شدن تحولات بسیاري در همه حوزههاي حیات اجتماعی از جمله دین رخ داده است، با صنعتی شدن کشورهاي در حال توسعه نیز فشارهاي مشابهی براي عقلانی شدن نقشهاي کاري، روابط اجتماعی و چارچوب سامان اجتماعی و مدنی بر این جوامع وارد آمده، به نحوي که، همچون غرب بر اهمیت و منزلت دین نیز، هر چند با شدت و وسعت کمتري تأثیر داشته است.در این میان سبک زندگی افراد تحت تاثیر دین و حتی مذهب آنها قرار میگیرد و ارتباط مستقیمی با جنبه هاي مختلف زندگی او مییابد از این رو خود دین در انتخاب نوع سبک زندگی افراد تاثیر فراوانی دارد که یکی از فرضیههاي اصلی این پژوهش بر این مبنا ساخته شده است همچنین دستیابی به یک دید روشن در مورد رابطه میزان دینداري ومددر این پژوهش به عنوان شاخصههاي مربوط به متغییر وابسته ما یعنی سبک زندگی جوانان دانشجو مورد توجه قرار گرفته است.
-2 اهمیت و ضرورت تحقیق
برخوردي که میان ایران و جهان مدرن صورت گرفت، فرهنگ ایرانی رفته رفته از تمام محتواي معرفت شناختی مدرن خود تهی شد. و به این ترتیب، "مد" جانشین عقل مدرن شد و ایرانیها مدرن شدند، بدون اینکه به شکلی مدرن بیندیشند. لباس مدرن بر تن کردند، ولی با همان سیاق ماقبل مدرن در مورد خود و دیگري به داوري پرداختند. مسلما مدرنیته به آداب و عادات و آنچه سبک زندگی خوانده میشود راه یافت، اما فرایندهاي عقلانیسازي و فردیت همچنان ناقص و ناتمام ماندند - جهانبگلو، . - 23 :1379 به نحوي که تا به امروز اغلب تحلیلها و مطالعات جامعه شناختی، روانشناختی و بسیاري از حوزههاي دیگر علوم انسانی با تضاد سنت و مدرنیته در ایران درگیرند و مسئله مورد نظر، یعنی رابطه دین و سبک زندگی هم در همین بستر قابل مطالعه است. از این رو، در پژوهش حاضر بررسی سبکهاي زندگی دانشجویان، که هم در معرض مدرنیتهاند و هم در جامعهاي دینی رشد یافتهاند مورد توجه بوده است. به نحوي که، سبک زندگی دانشجویان دیندار و کمتر دیندار بیشتر به کدام سمت متمایل بوده، و به عبارت، بهتر التزام دینی دانشجویان در ابعاد مختلف دینداري
