بخشی از مقاله
تأثیرات روانی شهرو انسان بریکدیگر
چکیده
شهرتأثیرروحی روانی وفیزیکی بسیاری بر روی افراد جامعه می گذارد.نویسندگان ازطراحی محیط وشهر به عنوان یکی از مهمترین موضوعات روانشناسی شهر نام برده اندو معتقدند که ساکنان شهرها ازطراحی شهرهایی که درآن روزگار میگذرانند تأثیر می پذیرندزیرا تأثیرمحیط بر رفتار وشخصیت انسانها طولانی مدت است وحتی سبب شکل گیری نوع خاصی ازشخصیت در جامعه خواهدشد.از زمان ارسطو دریونان باستان درخصوص جامعه این تفکر وجودداشت که جامعه یا شهر همان موجود زنده ایست که دارای دو بخش ساختاری - کالبدوجسم - وروح وروان است.بخش ساختاری یا کالبد عبارت است از معماری ،تکنولوژی وعناصر مادی وبخش روح و روان برمی گردد به فرهنگ،آداب ورسوم ،ارزشها وایدئولوژی.بیشتر برنامه ریزان به بعد فیزیکی توجه میکنند واز روح شهر غافل شده اندوهمین امرباعث افزایش بیماری عصبی در شهر میشود.برای اینکه این موجود زنده بتواندرشد کند ومتعالی بشودبه یک تعادل وهماهنگی نیاز داردیعنی درکنار پیشرفت وتعالی جسم وکالبدش ،روح وروانش هم به نوعی متعالی شود.بنابراین می توانیم بگوییم یک رابطه ی متقابل بین این دوبخش وجود دارد.
چنانچه الگوهای معماری وشهرسازی براساس فرآیندهای اجتماعی ، فرهنگی ،بومی واقلیمی مردم یک شهر نباشد و رعایت نشود به طورحتم شهروندان از نظر روح و روان وفرهنگ، وضعیت خوبی نخواهند داشت.
واژه های کلیدی:روان شناسی شهر،انسان وشهر،روح وروان ،انسان شناسی فرهنگی
مقدمه
روانشناسی محیط امروز در بسیاری از کشورها علاوه بر مطالعه درباره فضاسازیها، معماری، نحوه و جانمایی خدمات و مبلمان شهری، به مطالعه اثرات محلههای مختلف زندگی انسان مثل محلههای کم ارتفاع و ویلایی، آپارتمانی، فقیرنشین و غیره بر پیدایش الگوهای رفتاری می پردازد. امروزه مدیریت شهری بسیاری از شهرهای بزرگ با اشراف بر موضوع روانشناسی شهر؛ محیط و منظر شهری بهگونهای طراحی میشود که از میزان تأثیرات مخرب بر روان ساکنان شهرها بکاهند اما مدیریت شهری در پایتخت کشورمان و بهتبع آن دیگر شهرهای کشور؛ هنوز به این موضوع ورود پیدا نکرده یا این ورود جامع و کافی نبوده است. وقتی درباره شهر صحبت می کنیم همواره سهبُعد از شهر را باید در نظر بگیریم: شهروندان، ساختارهای کالبدی و اجتماعی شهری، و مدیریت شهری. این سهبُعد، مثلثی را تشکیل می دهند که برای شناخت هرسه ضلع آن باید مجموعه ای از دانش ها مانند انسان شناسی، جامعه شناسی، اقتصاد، تاریخ، مدیریت، روان شناسی، مطالعات فرهنگی و تمام رشته های علوم انسانی و اجتماعی را درنظر بگیریم. رویکرد ما به شهر باید »رویکردی بین رشته ای« باشدکه همزمان به روابط پیچیده و درهم تنیده »مثلث مدیریت شهری« را در نظر بگیرد. گاهی محققان در بررسی شهر تنها به یک یا دوبُعد از این مثلث می پردازند. اما در تاریخ تقریبا 150 ساله که از شهرنشینی مدرن و صد ساله مطالعات شهری مدرن می گذرد به تدریج اهمیت هریک از ابعاد شهر برای انسان آشکار شد. شهر مجموعه ای از سیمان و آهن نیست، بلکه مجموعه ای از آدم هاست. هر قدر به لحظه ی اکنون نزدیک می شویم، اهمیتبُعد انسانی و اجتماعی شهر بیشتر می شود. شهر در دوره های اولیه وابستگی بیشتری به طبیعت دارد. اما هر قدر فناوری توسعه می یابدو جمعیت انسانی افزوده تر می شود، به تدریج اهمیت عامل انسانی در شهر افزایش می یابد.معماران وطراحان شهری امروزه توجه ویژه ای به شناخت روان شناسانه رفتارانسان دارند.زیرا اینگونه رفتارها با محیط کالبدی ارتباط تنگاتنگی دارد.آنچه روانشناسی محیطی را از سایر شاخه های روانشناسی مجزا میسازد، همانا بررسی ارتباط رفتارهای متکی بر روان انسان ومحیط کالبدی است.لذا توجه طراحان به بررسی روان شناختی فضاهای طراحی شده پیوندی ناگسستنی بین روانشناسان محیطی وآنها ایجادکرده است.روان شناسان محیطی نیزخودراملزم به پژوهش دررفتار انسان درمحیط روزمره اش ساخته اند تا بتوانند تأثیرات محیط کالبدی را به گونه ای مستقیم ویا غیر مستقیم بر رفتار انسان بررسی نمایند.دراین مبحث میخوانیم: »در پی مطالعات محیط رفتار، مطالعات بسیاری، تأثیرات مخرب شهرنشینی بر روی رفتار انسان را نشان می دهد. الگوهای رفتار غریزی انسان نیز در شرایط شهرهای شلوغ تغیییر میکند، همچنین نشان داده شده است که وقوع بیماریهای روانی با شهرنشینی افزایش یافته است.«
هدف از مطالعات روان شناسی شهر
هدف از مطالعات روان شناسی شهر تبدیل شهرها به مکانی زیست پذیر، انسانی و شهری که ساکنان آن احساس تعلق و هویت کنند. همین طور در سال های اخیر بحث مناسبات فضا و جنسیت مطرح شده. عدالت جنسیتی و امنیت فضای شهری برای فراهم ساختن مشارکت زنان در جامعه شهری و توجه به نیازهای کودکان و سالمندان در جامعه باید مدنظر قرار گیرد. مدیران شهری از این مطالعات استفاده میکنند تا هرچه بیشتر شهر را برای ساکنانش زیست پذیرتر کنند.
امروزه مطالعات روان شناسی تلاش دارد روشن کند که سیمای شهر چه تأثیری برشخصیت شهروندان دارد؟ رابطه شهر و شهروندان دوسویه است. هم شهر و هم شهروندان یکدیگر را میسازند و برهم اثرگذار هستند.
توسعه شهر های امروزی تاثیر بسیار زیادی، نه تنها بر عادات و شیوه های رفتار، بلکه بر الگو های اندیشه و احساس داشته است. از آغاز شکل گیری تجمع های بزرگ شهری در قرن هجدهم، عقایدی که در مورد اثرات شهر ها بر زندگی اجتماعی ابراز گردیده در دو قطب مختلف قرار گرفته اند- و امروز نیز همین گونه است. برخی شهر ها را نماینده "فضیلت متمدنانه، منبع پویایی و خلاقیت فرهنگی می دانستند. از دید این مولفان، شهر ها فرصت های توسعه اقتصادی و فرهنگی را به حداکثر می رسانند و وسایل زندگی آسوده و رضایتبخش را فراهم می سازند.
روش تحقیق
دراین پژوهش باروش مطالعه کتابخانه ای وجستجودرمنابع اینترنتی، اسناد ومقاله ها ومنابع فارسی ولاتین به منظور تدوین ادبیات پژوهش و گردآوری اطلاعات مربوط به نمونه مورد بررسی گردید.
استرس های محیطی و شهر سالم
تعریف استرس
استرس عکس العمل نامعین انسان است در مقابل فشار یا استرس واکنش فیزیولوژیک بدن ماست در مقابل هر تغییر ، تهدید و فشار بیرونی یا درونی است که تعادل روانی ما را بر هم می زند .ترس فشار و فرسایش بدن به هنگامی است که با محیط پیوسته در حال تغییر سازگار شویم. چنین تغییراتی آثار جسمانی و هیجانی بر ما میگذارد و میتواند احساسات مثبت یا منفی ایجاد کند. در صورت مثبت بودن ، اثرات استرس ما را ناگزیر به عمل میکند ، هوشیاری تازه و چشم انداز مهیج جدیدی برای ما به ارمغان میآورد.
تعریف شهر سالم
منظور از شهر سالم محیطی شهری است که در آن با ایجاد و گسترش پیوسته شرایط فیزیکی ،اجتماعی ، زیست محیطی و استفاده بهینه از منابع و امکانات موجود ، محیطی فراهم شود که در اثر آن مردم جامعه ضمن حمایت یکدیگر و مشارکت گروهی در انجاکه کلیه امور زندگی ، قابلیت خود را به حد اکثر می رسانند.شهر سالم با داشتن وسایل و امکانات حمل و نقل عمومی کار آمد همچون، مترو، سیستم تاکسیرانی منظم و منضبط ، تراموا - اتوبوس ریلی و برقی - -خطوط اتوبوسرانی داخل شهری منظم و کارآمد شهروندان و مسافرین را در کمترین زمان و هزینه و به دور از استرس و تنش به مقصد می رساند.
در شهر سالم ترافیک روان و آرام بوده و آلودگی صوتی شهروندان را آزار نمی دهد. در شهر سالم، حجم فضای سبز به استاندارد جهانی آن یعنی به ازای هر نفر 80 متر مربع نزدیک بوده و به واسطه وجود چنین فضایی چیزی به نام آلودگی هوا و عوارض آن وجود ندارد.در شهر سالم مبلمان شهری به صورت علمی و جامع طراحی و به اجرا در آمده است، محلهایی از جمله پارک های کوچک محلی امکاناتی برای عبور و مرور راحت افراد آسیب دیده.
