بخشی از مقاله
چکیده
هدف این تحقیق بررسی تأثیر تدریس بر اساس رویکرد بدیعهپردازی بر مهارتهای حل مسئله سازنده و نا کارآمد دانش آموزان دختر پایه پنجم در درس علوم اجتماعی است. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر میزان کنترل محقق بر متغیرهای تحقیق، غیر آزمایشی و از نوع شبه تجربی است. جامعه آماری عبارت از دانش آموزان پایه پنجم ابتدایی دختر شهرستان سردشت به تعداد 624 نفر است. روش تحقیق، روش شبه آزمایشی و روش نمونه گیری، تصادفی خوشهای بود . حجم نمونه با توجه به روش پژوهش شامل دوکلاس در گروه های آزمایش و کنترل و تعداد هرکلاس 25 نفر می باشد. گردآوری داده ها به وسیله پرسش نامه فرم کوتاه پرسشنامه تجدیدنظر شده حل مسئله اجتماعی بوده است.
پایایی آزمون برای این پرسشنامه بین 0/68 تا 0/ 91گزارش شده است، روایی سازه این پرسشنامه نیز با استفاده از تحلیل عاملی اکتشافی و همبستگی با دیگر مقیاس های حلمسئله و سازه های روانشناختی همپوش، تایید شده است. برای تجزیه وتحلیل دادهها از روش های آمار توصیفی - میانگین، انحراف معیار - و در بخش استنباطی از تحلیل کوواریانس یک راهه استفاده گردید. نتایج به دست آمده نشان میدهد از بین 5 مؤلفهی حل مسئله اجتماعی، تفاوت میانگین دو گروه آزمایش و گواه در مقیاسهای جهت گیری مثبت به مسئله و سبک حل مسئله منطقی به عنوان خرده مقیاس حل مسله سازنده، دیگر مقیاسها که شامل سبک تکانشی/ بی احتیاط، سبک اجتنابی و جهت گیری منفی به مسئله هستند، خرده مقیاسهای حل مسئله ناکارآمد را تشکیل می دهند معنادار است و درهمه مؤلفه ها دانش آموزان گروه آزمایش پیشرفت بهتری داشتند.
کلمات کلیدی: روش تدریس بدیعه پردازی، حلمسئله سازنده، حل مسئله ناکارآمد، تعلیمات اجتماعی
-1 مقدمه
حل مسئلهی اجتماعی، یک راهبردکلی است که افراد به واسطهی آن برای موقعیتهای چالش برانگیز پاسخ های مقابلهای موثر پیدا میکنند. حل مسالهی اجتماعی، برای سازگاری روان شناختی، بسیار مهم است زیرا در گسترهی موقعیتهای تنشزا، بر کارکرد انطباقی، تاثیر میگذارد. بنابراین، تعجب آور نیست که حل مسالهی اجتماعی از یک سو با اشکال مختلف ناسازگاری و آسیب شناسی روانی و از سوی دیگر با سازگاری روان شناختی مثبت، رابطه دارد - چانگ، 2002؛ دیزریلا و نزو ، - 1999
1-1 بیان مسئله
برای خلاقیت تعاریف گوناگونی شده است، آزوبل در این زمینه میگوید خلاقیت یکی از مبهم ترین و مغشوشترین اصطلاحات در روان شناسی وتعلیم و تربیت امروز است. این ابهام به دلیل انتزاعی بودن این مفهوم است و به معنی پیچیدگی جریان خلاقیت نیست؛ چرا که خلاقیت را میتوان به راحتی در زندگی روزانه حس کرد و آنرا لمس نمود - آقایی، - 1384خلاقیت به وسیله فعالیت استعاری الگوی بدیعه پردازی تبدیل به جریان آگاهانه میشود. در بدیعه پردازی از استعاره برای رشد مهارتهای خلاق درنو آموزان استفاده میشود. گوردن براین باور است که آگاهانه میتوان به تقویت تخیل وخلاقیت پرداخت . در بدیعهپردازی فرض براین است که فرآیند خلاقیت یک فعالیت رمز آمیز نبوده بلکه میتوان در موقعیتهای گروهی به پرورش خلاقیت وتخیل همت گمارد - قوشلی، . - 1384
حل مسأله نوعی از مقابله متمرکز بر مشکل و سازگار است و موجب خط مشیهای هدفمندانه خاصی میشود که افراد به وسیلهی آن مسأله را تعریف کرده و راه حلهای مختلف را تولید نموده، تصمیم گیری کرده و یک راه حل را انجام میدهند. آموزش حل مسأله روش درمانی است که بدان طریق فرد میآموزد تا از مجموعه مهارتهای شناختی مؤثر خود برای کنار آمدن با موقعیتهای بین فردی مشکل آفرین استفاده کند. رویکرد حل مسأله میتواند در حکم ابزاری برای مواجهه با بسیاری از مشکلات موقعیتی و حل آنها باشد - گلدفرید و دیویدسون. - 1378هنگامی که از مهارت حل مسأله برای برطرف کردن مسائل بین فردی و مسائل اجتماعی مهارت حل مسأله استفاده میشود به آن مهارت حل مسئله اجتماعی گفته میشود - دزوریلا و همکاران،. - 2002
توانایی حل مسأله اجتماعی بخشی از کفایت اجتماعی است و مجموعهای از مهارتهای به هم پیوسته را جهت استفاده در حل تضادهای میان فردی ارائه میکند که مستلزم اقدام به عمل و همچنین واکنش دهی به پاسخ دیگران است - دزوریلا و همکاران، . - 2002از آنجا که برنامههای دورههای مختلف تحصیلی در کشور ما تا حدی تخیل را ضعیف میکند و به تباهی خلاقیت کمک می کند، برای پرورش خلاقیت در کودکان بایستی از شیوههای جدید استفاده کرد. بنابراین، این تحقیق بر آن است بداند روش تدریس بدیعهپردازی بر مهارتهای حلمسئله سازنده و نا کارآمد دانشآموزان پایه پنجم در درس علوم اجتماعی تأثیر دارد یا نه ؟
2-1 اهداف مشخص تحقیق
هدف کلی
تاثیر تدریس بر اساس رویکرد بدیعهپردازی بر مهارتهای حل مسله سازنده و ناکارآمد دانشآموزان دختر پایه پنجم در درس علوم اجتماعی
اهداف جزئی
-تعیین تأثیر تدریس بر اساس رویکرد بدیعهپردازی بر حلمسئله سازنده در دانشآموزان دختر پایه پنجم در درس علوم اجتماعی
-تعیین تأثیر تدریس بر اساس رویکرد بدیعهپردازی برحلمسئله ناکارآمد در دانشآموزان دختر پایه پنجم در درس علوم اجتماعی
3-1 فرضیههای تحقیق
رویکرد بدیعهپردازی بر مهارتهای حلمسئله سازنده و نا کارآمد دانشآموزان دختر پایه پنجم در درس علوم اجتماعی از گروه کنترل تأثیر دارد؟
فرضیه ها
- رویکرد بدیعهپردازی بر حلمسئله سازنده در دانشآموزان دختر پایه پنجم در درس علوم اجتماعی از گروه کنترل تأثیر دارد؟
-رویکرد بدیعهپردازی برحلمسئله ناکارآمد در دانشآموزان دختر پایه پنجم در درس علوم اجتماعی از گروه کنترل تأثیر دارد؟
-2روش تحقیق
این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر میزان کنترل محقق بر متغیرهای تحقیق، غیرآزمایشی و از نوع شبه تجربی است. در این پژوهش دو گروه از دانشآموزان یکی به عنوان گروه کنترل و دیگری به عنوان گروه آزمایش معرفی شد و جهت بررسی میزان تاثیر روش تدریس بدیعهپردازی بر مهارتهای حل مسله سازنده و ناکارآمد از روش آزمایشی پیش آزمون و پسآزمون استفاده شد. برای اجرای پژوهش حاضر یک پیش آزمون به عمل آمد و سپس درکلاس گروه آزمایش، هریک ازمولفههای پنج گانهی روش بدیعهپردازی انتخاب و تدریس توسط دبیر محترم کلاس پنجم ابتدایی مدرسه شهید شمامی شهر سردشت ارائه داده شد که مجموعا چهار هفته و به مدت سی روز به طول انجامید و در کلاس گروه گواه هیچ گونه تدریسی مبتنی بر تدریس بر اساس روش بدیعهپردازی به عمل نیامد و تدریس در گروه گواه به شیوه سنتی صورت گرفت. سپس برای بدست آوردن تغییرات حاصله از ارائه تدریس مبتنی بر تدریس بر اساس روش بدیعهپردازی دانشآموزان پس آزمونی برای این منظور به عمل آمد. لازم به ذکر است که تعداد دانشآموزان هر کلاس هم 25 نفربودند.
2-2 نمونه آماری و روش نمونه گیری
3-2 ابزاراندازه گیری
فرم کوتاه پرسشنامه تجدیدنظر شده حل مسئله اجتماعی - SPSI- R - ؛ - دزوریلا و همکاران، - 2002 یک ابزار خود گزارشی از نوع لیکرت و دارای 25 سوال است. این مقیاس مبتنی بر کار قبلی مولفان است که پنج خرده مقیاس اصلی آن - مقیاس جهتگیری مثبت به مسئله - PPO - ، جهتگیری منفی به مسئله - NPO - ، حل مسئله منطقی - RPS - ، سبک تکانشی/ بی احتیاط، سبک اجتنابی - داشته و پنج بعد مختلف مدل حل مسئله اجتماعی دزوریلا و همکاران را اندازه گیری میکند.
4-2 روایی و پایایی
پایایی آزمون برای این پرسشنامه بین 0/68 تا 0/91 و ضریب آلفای آن بین 0/69 تا 0/95گزارش شده است - دزوریلا و همکاران، . - 2000 روایی سازه این پرسشنامه نیز با استفاده از تحلیل عاملی اکتشافی و همبستگی با دیگر مقیاسهای حل مسئله و سازههای روانشناختی همپوش، تایید شده است - دزوریلا و همکاران، . - 2000 در ایران مخبری، درتاج و دره کردی - 1389 - ، ضریب آلفای 0/85 را برای پنج عامل سنجیده شده و ضریب پایایی بازآزمایی 0/88 را برای پرسشنامه حل مسئله اجتماعی کوتاه شده بدست آوردند. همچنین در این تحقیق بررسی ساختار عاملی بیانگر وجود پنج عامل مقیاس جهتگیری مثبت به مسئله - - PPO ، جهتگیری منفی به مسئله - - NPO ، حل مسئله منطق - - RPS میباشد . همه تحلیلهای روایی، SPSI را به عنوان یک مقیاس حل مسئله اجتماعی تایید کرده است - به نقل از عادل مخبری و همکاران، . - 1390
5-2 روشها و ابزار تجزیه و تحلیل دادهها:
تجزیه تحلیل دادهها ازروشهای آمار توصیفی - میانگین، انحراف معیار - ودر بخش استنباطی از تحلیل کواریانس چند متغیره استفاده میشود.
-3 یافتهها
در این بخش دادههای گردآوری شده در راستای فرضیههای پژوهش مورد تجزیه و تحلیل قرار میگیرد. برای تجزیه و تحلیل دادههای جمعآوری شده ابتدا شاخصهای توصیفی متغیرها در پیش آزمون و پس آزمون، شامل میانگین و انحراف استاندارد به تفکیک گروهها گزارش میشوند. سپس نتایج بررسی نرمال بودن دادهها و در نهایت در قسمت یافتههای استنباطی فرضیههای پژوهش مورد بررسی قرار میگیرند
1-3 یافتههای توصیفی متغیرهای پژوهش
در جدول1 شاخصهای توصیفی متغیرهای پژوهش به تفکیک گروهها شامل کمترین و بیشترین نمره، میانگین و انحراف استاندارد گزارش شدهاند.
