بخشی از مقاله
چکیده
گیاه دارویی آویشن یکی از گیاهان مهم دارویی ایران میباشد که به لحاظ کاربرد فراوان در صنایع دارویی و غذایی، جایگاه ویژهای را در بین گیاهان دارویی در سطح تجارت بینالملل دارا است. این گیاه در کشور ما دارای 18 گونه بوده که دارای اندامهای رویشی و زایشی و ترکیبات اسانس متفاوت میباشند.
گیاه آویشن کوهی با نام علمی Thymus kotschyanus یکی از گونههای گیاهی ارزشمند است. امروزه گیاه آویشن کوهی در حال انقراض بوده و محدودیت زمان لازم، جهت جوانه زنی بذر آن از جمله مشکلات کشت این گیاه دارویی می باشد. یکی از راههای رفع این محدودیتها کشت بافت گیاهی است.
تکنیکهای کشت بافت گیاهی در حال حاضر بهعنوانیک ابزار قوی جهت رفع مشکلات اساسی و کاربردی بیولوژی گیاهی درآمده است. با توجه به اهمیت دارویی این گیاه، در این پژوهش به بررسی اثر نانو کلات روی در غلظت های 10/75، 21/5 و 43 میلیگرم در لیتر بر روی صفات مرفولوژیکی تعداد برگ و تعداد میان گره پرداخته شد. نتایج حاصل از جدول تجزیه واریانس داده ها نشان داد که مناسب ترین تیمار بر روی صفات مرفولوژیکی بیشترین تعداد برگ و تعداد میان گره در غلظت 43 میلی گرم بر لیتر نانوکلات روی بود.
مقدمه و هدف
خانواده نعناعیان دارای 200 جنس و بیش از 400 گونه گیاهی است. خشبی و چند ساله است. منشاء آن نواحی مدیترانه گزارش شده و در جنوب اروپا در سطوح وسیعی میروید. این گیاه در نواحی نیمه خشک زلاندنو مناطق وسیعی را به وجود میآورد. جنس تیموس شامل گونههای متعددی است که از نظر تیپ شیمیایی - کمیت و کیفیت مواد مؤثره - بسیار متفاوتند.
برگها کوچک، متقابل و کم و بیش نیزهای شکل و بدون نوک و بدون دمبرگ هستند. برگها پوشیده از کرکهای خاکستری رنگ و حاوی اسانس است. اسانس گل و برگهای آویشن دارای اثرضداسپاسم، ضدنفخ ،ضدروماتیسم و ضدعفونیکننده قوی است. در داروسازی برای تهیه محلولهای دهان شویه وشربتهای ضدسرفه بهکار میرود. آویشن کوهی با نام علمی Thymus kotschyanus یکی از گیاهان دارویی، معطر و اندمیک خانواده نعناع میباشد.
آویشن کوهی، گیاهی است پایا با بوته های در بن چوبی، پر شاخه و منشعب، اغلب چمنی متراکم با بن بسیار ضخیم می باشد که اغلب در سطح زمین گسترده است. در سالهای اخیر تکنیکهای کشت بافت گیاهی به یک ابزار خیلی قوی برای تکثیر و اصلاح گونههای گیاهی زیادی تبدیل شدهاند. ریزازدیادی یکی از روشهای کشت بافت است که از آن برای ایجاد تعداد زیادی گیاه مشابه از یک گیاه مادری استفاده میشود. مزیت مهم ازدیاد این است که از طریق آن میتوان بسیار سریعتر از روشهای سنتی تعداد زیادی گیاه مشابه تولید کرد.
موضوع مورد بررسی در این پژوهش: تأثیرغلظت های مختلف کود نانوکلات روی بر روی صفات مرفورلوژیکی از قبیل تعداد برگ و تعداد میان گره در گیاه آویشن کوهی.
تئوری و پیشینه تحقیق
در مطالعهای که نجفی و همکاران - 2015 - بر روی تأثیر نانو کلات روی و اسید هیومیک بر روی صفات کمی و کیفی مرزه انجام دادند، نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر متقابل اسید هیومیک و نانو کلات روی و اثر اسید هیومیک و نانو کلات روی بر ارتفاع بوته، وزنتر و خشک برگ، تعداد برگ در بوته، فسفر، محتوای کلروفیلی و درصد اسانس در سطح احتمال %1 معنیدار بود. حداقل ارتفاع بوته، وزنتر و خشک برگ، فسفر، تعداد برگ در بوته، محتوای کلروفیل و درصد اسانس از تیمار کنترل به دست آمد
مواد و روش ها
تکثیر گیاه آویشن کوهی از طریق بذر و با استفاده از تکنیک کشت بافت مورد بررسی قرار گرفت. ابتدا از محیط کشت موراشیک و اسکوگ - MS - به منظور کشت بذر و جداکشتهای آویشن کوهی استفاده شد. پس از آماده سازی محیط کشت و استریل نمودن، بذرها به منظور جوانه زنی به مدت 2 دقیقه در 30 میلی لیتر محلول آب مقطر استریل حاوی 2 قطره تویین %20 و سپس به مدت 2 دقیقه در محلول الکل - V/V - %70 قرار داده شد، سپس بذرها دو مرتبه با آب مقطر استریل به مدت 5 دقیقه شستشو داده شد و بعد از آن 5 دقیقه در محلول هیپوکلریت سدیم %1 غوطه ور گردید و در نهایت سه مرتبه در آب مقطر به ترتیب به مدت 5، 10 و 15 دقیقه شستشو داده شد و در محیط استریل شده در زیر هود لامینار داخل شیشه های دارای محیط کشت MS اتوکلاو شده - در دمای 121درجه سانتی گراد به مدت 15 دقیقه - کشت داده شدند.
شیشه های حاوی نمونه در اتاق رشد با دمای 23 3 درجه سانتی گراد با دوره نوری 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی تحت نورسفید سرد فلوئورسنس 2200 لوکس به مدت 2 ماه نگهداری شدند. پس از دو ماه که گیاهچه ها به دست آمدند، گیاهان را به صورت مریستم دوگرهی 4 - تا 6 برگی - به صورت مورب برش زده و در محیط کشت با غلظت های10/75، 21/5 و 43 میلیگرم در لیترکود نانو کلات روی و غلظت های0 و 8/6 میلیگرم در لیتر سولفات روی کشت دادیم. هر تیمار شامل سه تکرار و در هر تکرار 5ریزنمونه قرار دادیم. سپس محیطهای کشت حاوی نمونه به اتاقک رشد منتقل شدند. جهت بررسی رشد گیاه پس از 30 روز گیاهچهها از محیط کشت جهت اندازه گیری تعداد برگ و تعداد میان گره خارج شدند.
الف - بذور آویشن کوهی ب - کشت بذور آویشن کوهی ج - رشد گیاهچه پس از گذشت دو ماه
د - برش مریستم دوگرهی ه - کشت مریستم ها در محیط کشت های تیماری
تجزیه و تحلیل آماری
این آزمایش بهصورت فاکتوریل با سه فاکتور بر پایه طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار و تجزیه تحلیل آماری با نرمافزار SAS انجام شد. تجزیه واریانس و مقایسه میانگین دادهها با استفاده آزمون چند دامنهای دانکن در سطح احتمال %5 انجام شد.
نتایج و بحث
نتایج حاصل از جدول تجزیه واریانس نشان داد که اثر تیمار نانو کلات روی بر صفت مرفولوژیک مانند تعداد برگ بر سطح احتمال %1 معنیدار بود. بیشترین تعداد برگ در غلظت 43 میلیگرم بر لیتر نانو کلات روی است و تعداد برگ در غلظتهای 10/75 و 21/5 میلیگرم بر لیتر نانو کلات روی تفاوت معناداری ندارند.
نجفی و همکاران - 2015 - تأثیر نانو کلات روی بر تعداد برگ بوته گیاه مرزه را در سطح احتمال %1 معنیدار گزارش نمودند که با نتایج این پژوهش مطابقت دارد
