بخشی از مقاله
چکیده
به منظور بهبود برخی صفات کمی پس از برداشت میوه چیکو آزمایشی با استفاده از طرح فاکتوریل در قالب طرح کاملا" تصادفی در ایستگاه تحقیقات کشاورزی میناب انجام شد. در این تحقیق میوه های چیکو با غلظت های 250 و 500 میکرولیتر اسانس آویشن شیرازی æ غلظت %2 کلرید کلسیم تیمار شده و سپس در دمای 13 درجه و رطوبت نسبی %75 انبار شد. ارزیابی صفات کمی در روزهای 15،10،5 æ 20 انبارداری انجام شد. نتایج بدست آمده نشان داد ترکیب تیمار کلرید کلسیم و اسانس آویشن با غلظت پایین 250 - میکرولیتر - می تواند درصدافت وزن را کاهش داده وسفتی میوه را افزایش دهد. استفاده از ترکیب کلرید کلسیم و اسانس آویشن در غلظت بالا نیز باعث بالاترین میزان سفتی میوه گردید اما استفاده از اسانس آویشن در غلظت بالا 500 - میکرولیتر - به تنهایی باعث تغییر رنگ پوست و تا حدی گوشت میوه ، تغییر طعم میوه وایجاد عطر نامطلوب میوه گردید.
واژههای کلیدی: چیکو، آویشن شیرازی، کلرید کلسیم، صفات کمی.
مقدمه
چیکو درخت همیشه سبز گرمسیری بسیار مقاوم به شرایط نامساعد آب و خاک می باشد. کشت این گیاه هم اکنون در مناطق گرمسیر جهان توسعه یافته و در ایران نیز در استانهای هرمزگان و سیستان و بلوچستان در حال کشت می باشد.میوه ی چیکو یک میوه فرازگرا بوده و پس از برداشت در مدت زمان کوتاهی کیفیت خود را از دست داده و غیر قابل مصرف می گردد. اسانس های گیاهی گستره وسیعی از متابولیت های ثانویه را شامل می شوند که در بیشتر حالات دارای خاصیت ضدمیکروبی ، آللوپاتی ، آنتی اکسیدانی و زیست تنظیمی هستند . از نظرشیمیایی اسانسها ترکیبات پیچیده ای هستند که انواع مختلف مواد شیمیایی شامل هیدروکربن ها ، الکل ها ، کتون ها ، آلدئید ها و غیره در ترکیبات آنها وجود دارد .
فعالیت قارچ کشی اسانس ها در آزمایشات زیادی به اثبات رسیده است اما مطالعات اندکی در ارتباط با تاثیر اسانس های گیاهی روی کیفیت میوه ها انجام شده و گزارش های واضح و مستندی در این رابطه وجود ندارد ولی هم اکنون به دلیل بالا رفتن سطح دانش و آگاهی مردم تقاضا برای محصولات غذایی سالم و ارگانیک افزایش یافته است . بنابراین علاقه به چنین مطالعاتی افزایش یافته تا جایگزین مناسبی برای مواد شیمیایی مصنوعی که اثرات مضر آنها برای سلامتی انسان به خوبی روشن شده است پیدا شود - اصغری مرجانلو و همکاران ، . - 1387
کلسیم یکی از عناصر ضروری در ساختمان سلولهای گیاهی است . کلسیم ترکیب اصلی در غشای سلول و دیواره سلولی است و باعث پایداری و استحکام ساختمان سلول می شود . کلسیم در مطالعات گسترده ای در پس از برداشت میوه ها جهت افزایش انبارداری از و جلوگیری از نابسامانی های فیزیولوژیکی مورد استفاده قرار گرفته است . مطالعات مختلف روی پیری برگ و رسیدن میوه نشان داده است که میزان پیری اغلب بستگی به سطوح کلسیم بافت دارد و بوسیله افزایش سطوح کلسیم پارامترهای مختلف پیری مانند میزان تنفس ، پروتئین ، کلروفیل و پایداری غشا تغییر می کنند . - 6 - کاربرد کلسیم قبل و بعد از برداشت باعث کند شدن فرآیند پیری در محصولات تجاری می شود و باعث طولانی تر شدن عمر انبارمانی میوه ها بدون هیچ تاثیر مضری روی میزان پذیرش مصرف کننده می شود . - 5 - در این تحقیق سعی بر این است تاثیر اسانس آویشن شیرازی و کلرید کلسیم بر صفات کمی میوه چیمو شامل افت وزن و میزان سفتی میوه مورد بررسی قرار گیرد .
مواد و روش ها
این تحقیق در ایستگاه تحقیقات کشاورزی شهرستان میناب واقع در استان هرمزگان انجام شد . ایستگاه تحقیقات میناب یکی از ایستگاههای تابعه مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی هرمزگان می باشد که در حال حاضر 1/5 هکتار چیکو در این ایستگاه کاشته شده است . آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا" تصادفی در 3 تکرار انجام شد و در هر تکرار10 میوه قرار داده شد تجزیه آماری با استفاده از نرم افزار SAS9,1 انجام شد. مقایسه میانگین ها با استفاده از آزمون دانکن محاسبه گردید.
افت وزن میوه
بیشترین کاهش وزن مربوط به تیمار کلرید کلسیم بوده و تیمار های شاهد ، اسانس 250 میکرو لیتر و اسانس 500 میکرو لیتر بعد از آن بیشترین میزان افت وزن را داشته اند و کمترین افت وزن مربوط به تیمارهای اسانس +250 کلرید کلسیم و اسانس + 500 کلرید کلسیم بوده است. - - درصد تاثیر تیمارهای اسانس آویشن شیرازی وکلرید کلسیم بر درصدافت وزن میوه های چیکو در تیر ماه 1390 از باغ ایستگاه تحقیقات کشاورزی اثر متقابل بین تیمارهای آزمایش وزمان انبارداری نشان داد که بیشترین شهرستان میناب برداشت شد. به علت حساسیت میوه چیکو نسبت به درصدافت وزن در تمام زمانهای انبارداری مربوط به تیمار کلرید کلسیم صدمات مکانیکی در حین برداشت عملیات برداشت با قیچی انجام شد تا بوده است .به طور کلی با افزایش زمان انبارداری درصدافت وزن نیز افزایش هیچ گونه خسارتی به میوه ها وارد نیاید .
میوه های برداشت شده می یابد . به طوری که کمترین درصد افت وزن مربوط به روز پنجم کاملا" بالغ و از نظر اندازه یکنواخت بودند . بعد از برداشت بقایای لاتکس با انبارداری بوده است .که در این زمان نیز کمترین افت وزن در تیمار دستمال تمیز از میوه زدوده شده و میوه ها جهت حذف گرد وغبار از سطح ترکیبی کلرید کلسیم و اسانس 500 میکرو لیتر مشاهده می شود . در آنها شسته شد ه و بالافاصله خشک شدند . میوه ها سپس به آزمایشگاه حالی که وقتی از اسانس 500 میکرو لیتر وکلرید کلسیم به تنهایی استفاده منتقل شده و القای تیمار در مورد میوه ها انجام شد .
تیمارهای مورد می شود باعث افزایش درصد افت وزن می گردد. از نتایج بدست آمده در استفاده شامل : مورد درصدافت وزن مشاهده می شود با وجود اینکه کلرید کلسیم به عنوان
-1× تیمار شاهد ماده استحکام بخش دیواره سلولی وسفت کننده بافت میوه مورد استفاده
- 2 × تیمار کلرید کلسیم با غلظت %2 قرار می گیرد اما صرفا" این ماده نمی تواند از تبخیر وتعرق جلوگیری نماید یعنی ممکن است تبخیر وتعرق صورت گیرد وهمین امر باعث افزایش
- 3 تیمار اسانس آویشن با غلظت 250 میکرولیت افت وزن میوه شود اما بافت میوه همچنان سفت باقی بماند . زمانی که از
- 4 × تیمار اسانس آویشن با غلظت 500 میکرولیتر کلریدکلسیم در ترکیب با اسانس آویشن شیرازی استفاده گردد درصد افت
-5 تیمار کلریدکلسیم+اسانس آویشن250میکرولیتر وزن کاهش می یابد . احتمالا" اثر متقابل بین ترکیبات اسانس وکلرید
-6 تیمار کلریدکلسیم + اسانس آویشن 500 میکرولیتر کلسیم باعث کاهش فعالیت های حیاتی سلول مانند تنفس می گردد و همین باعث کاهش درصد افت وزن میوه می شود .
سفتی میوه با پوست
بیشترین میزان سفتی مربوط به تیمار کلرید کلسیم + اسانس 500 بوده و بعد از آن تیمارهای کلرید کلسیم، کلرید کلسیم + اسانس 250 ، اسانس 500 و اسانس 250 بوده و کمترین میزان سفتی مربوط به تیمار شاهد می باشد. اثرمتقابل بین تیمارهای آزمایش وزمان انبارداری نشان میدهد که کمترین میزان سفتی میوه با پوست در تمام زمانهای انبارداری مربوط به تیمار شاهد - میوه های بدون تیمار - بوده است .
همچنین بالاترین میزان سفتی مربوط به تیمار ترکیبی کلرید کلسیم و اسانس با غلظت 500 میکرولیتر در روز پنجم انبارداری بوده است و اختلاف بین آن وبقیه تیمارها معنی دار می باشد. به احتمال این امر یک موضوع آنزیمی بوده و به اثر متقابل بین اجزای تشکیل دهنده اسانس و ماده کلرید کلسیم با آنزیم های مرتبط با نرم شدن دیواره سلولی مانند آنزیم سلولاز وپکتین متیل استراز مربوط است که این روابط هنوز مشخص نشده است. همچنین با افزایش زمان انبارداری میزان سفتی میوه در تمام تیمار ها کاهش می یابد. واضح و روشن است که با افزایش زمان انبار میوه میزان رسیدگی افزایش یافته و به تبع آن میزان سفتی کاهش می یابد. تاثیر تیمارهای اسانس آویشن شیرازی وکلرید کلسیم بر میزان سفتی با پوست
سفتی گوشت میوه
بیشترین سفتی گوشت مربوط به تیمار کلرید کلسیم + اسانس 500 بوده و بعد از آن تیمارهای کلریدکلسیم + اسانس 250 ، کلرید کلسیم ، اسانس 500 بوده و کمترین میزان سفتی گوشت مربوط به تیمار اسانس 250 و شاهد بود . بیشترین سفتی گوشت میوه در روز پنجم اندازه گیری مشاهده گردید و به ترتیب روز دهم و پانزدهم سفتی میوه ها کمتر شد و ×کمترین میزان سفتی مربوط به روز بیستم بود.
استحکام بافت میوه به اعتقاد اکثر پژوهشگران در اثرغلظت بالای کلسیم گوشت میوه است. در ارتباط با اثرکلسیم برکیفیت میوه نظیر استحکام بافت و جلوگیری از ریزش ذکراین نکته ضروری است که تغذیه کلسیم در درختان پیچیده می باشد . میوه ها بیشتر از سایر قسمت های گیاه به کلسیم نیاز دارند . بنابراین کلسیم هم باید بوسیله گیاه جذب شود و هم به میوه ها منتقل گردد . در گیاه قسمتی از کلسیم به عنوان ماده ساختمانی به شدت باند شده و قسمت دیگر در دیواره سلولی و سطوح خارجی غشای پلاسمایی به صورت قابل تبادل موجود است ، به طوری که نقش کلسیم را میتوان در پایداری دیواره سلولی ، توسعه سلول وفرآیندهای داخلی ، پایداری غشاهای سلولی ، تبادل آنیون - کاتیون و تنظیم اسمزی دانست.از میان وظایف فوق میزان پایداری دیواره سلولی و پایداری غشاهای سلولی ارتباط نزدیکی بامیزان سفتی گوشت میوه دارد . باندهای کلسیم به صورت پکتات در تیغه میانی برای استحکام دیواره های سلولی و بافت گیاهی ضروری است .
همچنین کلسیم با پیوند دادن فسفاتها و گروه های کربوکسیلات ، فسفولیپیدها و پروتئین های سطح غشای سلولی سبب پایداری آن می شود . برای اینکه غشای سیتوپلاسمی وظیفه خود را به نحواحسن انجام دهد بایستی کلسیم در محیط باشد در غیر اینصورت جذب انتخابی آن مختل می شود . - 1 - افزایش استحکام بافت در اثر کلسیم توسط پژوهشگران زیادی گزارش شده است و پژوهش های اکثر پژوهشگران مطابقت دارد - 3،. - 4
پژوهش های انجام شده نشان می دهد که کلسیم نقش مهمی در واکنش های منجر به رسیدگی ، پیری ،تنفس ،بروز بیماری ،تولید اتیلن و به طور کلی فعالیت های متابولیک در حین داشت و برداشت و نیز نقش تنظیم کنندگی در فعالیتهای آنزیمی و حیاتی سلول دارد که باعث تنظیم ترشح آنزیم فسفاتاز و پروتئین کیناز در موقع رسیدگی میوه می شود - پور آذرنگ ،. - 1373 از گزارش ها میتوان این گونه نتیجه گرفت که کلسیم به دیواره سلولی استحکام بخشیده و عامل متصل کننده کمپلکس پکتین به پروتئین دیواره بین سلولی می باشد که رسیدگی سیب را به تاخیر می اندازد و چنانچه میوه دچار کمبود کلسیم نباشد ساختمان دیواره سلولی ×کمتر تحت تاثیر فرآیندهای منجربه رسیدگی و تخریب این دیواره قرار میگیرد - - .
نتیجه گیری و پیشنهادات
استفاده از تیمار کلرید کلسیم می تواند تاثیر مثبت روی پارامترهای کمی میوه مانند سفتی میوه داشته باشد. ترکیب تیمار کلرید کلسیم و اسانس آویشن با غلظت پایین 250 - میکرولیتر - می تواند درصدافت وزن را کاهش داده وسفتی میوه را افزایش دهد. استفاده ازترکیب کلرید کلسیم و اسانس آویشن در غلظت بالا نیز باعث بالاترین میزان سفتی میوه گردید . اما استفاده از اسانس آویشن در غلظت بالا 500 - میکرولیتر - به تنهایی باعث تغییر رنگ پوست و تا حدی گوشت میوه ، تغییر طعم میوه وایجاد ×عطرنامطلوب میوه گردید البته می بایست تحقیقات زیادی انجام شود تا امکان استفاده از اسانس های گیاهی وکلرید کلسیم در فرمولاسیون های ×مناسب برای هر کدام از محصولات فراهم شود .
