بخشی از مقاله
چکیده
مقدمه: محصولات فناوري به ویژه اینترنت و رایانه در بهترین وجه، استعمال مفرط و سوء استفاده را در پی دارند و در بدترین حالت، اعتیاد اینترنتی را که ترکیبی از محتواي مهیج، سهولت دسترسی، آرامش، هزینه کمتر، خودمختاري و گمنامی است. امروزه از این بیماري تحت عنوان اعتیاد مجازي نام برده میشود و به عنوان یک اختلال روان شناختی در علم روان شناسی و پزشکی مطرح شده است. روش پژوهش: این پژوهش بر حسب نحوه گردآوري دادهها از نوع توصیفی و از نوع همبستگی میباشد. و براساس هدف پژوهش آزمونهاي اعتیاد به اینترنت و 5 عاملی شخصیت نئو - NEO - فرم کوتاه بر روي 219 نفر از دانش آموزان مقطع متوسطه دوم شهرستان نقده اجرا شد. براي بررسی رابطه بین متغیرهاي مورد مطالعه از آزمون ضریب همبستگی پیرسون و براي بررسی تفاوت بین متغیرهاي مورد مطالعه از آزمون F استفاده شد.
تجزیه و تحلیل دادهها به وسیله نرم افزارهايSpss 21 انجام گرفت. نتایج: نتایج به دست آمده نشان میدهد که بین عاملهاي روان آزرده گرایی، برون گرایی، دلپذیر بودن و باوجدان بودن با اعتیاد به اینترنت همبستگی معناداري وجود دارد. همبستگی بین روان آزرده گرایی و اعتیاد به اینترنت مثبت و معنادار است و همچنین همبستگی عوامل برون گرایی، دلپذیر بودن و باوجدان بودن منفی و معنادار است.با توجه به نتایج رگرسیون گام به گام عاملهاي روان آزده گرایی و با وجدان بودن 8 درصد متغیر اعتیاد به اینترنت را تبیین میکنند. بحث: نتایج به دست آمده موافق با نتایج سایر پژوهشگران بوده و در ادامه راهکارهایی براسا نتایج پژوهش ارائه شد.
واژههاي کلیدي: عوامل شخصیتی، اعتیاد به اینترنت، دانش آموزان، دبیرستان، شهرستان نقده
مقدمه
امروزه سخن از خوبی و بدي، مفید یا مضر بودن اینترنت مطرح نیست. همه جا از اینترنت و موفقیتهاي مرتبط با آن سخن میگویند. مردم کوچه و بازار همچون نخبگان به جادوي جام جهان نماي هزاره سوم چشم دوختهاند و انتظار دارند آیندهاي طلایی براي بشریت بسازد. چرا که شبکه جهانی وب مشروعیتی بلامعارض یافته است و میرود به سطحی از تقدس دست یابد که منشاء مقبولیت موضوعات در حوزههاي مختلف شود. موضوع اخیر، خود جاي تأمل، مطالعه و بررسیهاي جدي دارد و بیتوجهی به آن از منظر آسیب شناسی خطرات جدي براي آینده فرهنگ ایرانی در جهان وب به همراه خواهد داشت - رضاییراد و همکاران، . - 1389 اینترنت نیز مانند هر فناوري دیگر، ممکن است اثرات منفی بر زندگی افراد داشته باشد. تجربه مشکلات ناشی از فناوريهاي جدید براي بشر تازگی ندارد.
حتی پیشرفتهاي به ظاهر تعدیل شده نظیر آسانسور، کارتهاي ارتباطی و ... همگی تأثیرات ناخواستهاي دارند. فناوري، امري غیر اخلاقی یا به طور ذاتی، خوب یا مضر نست، اما بر الگویی که ما براساس آن زندگی میکنیم، تأثیر میگذارد. محصولات فناوري به ویژه اینترنت و رایانه در بهترین وجه، استعمال مفرط و سوء استفاده را در پی دارند و در بدترین حالت، اعتیاد اینترنتی را که ترکیبی از محتواي مهیج، سهولت دسترسی، آرامش، هزینه کمتر، خودمختاري و گمنامی است. این حقیقت که موادي نظیر مشروبات الکلی و داروهاي محرك می توانند منجر به وابستگی فیزیکی یا روانشناختی شوند، مسلم شمرده شده و رفتارهایی نظیر قمار، نوشیدن مشروبات الکلی و سکس، با در نظر گرفتن عامل بالقوه معتادکنندگیشان مورد پذیرش قرار گرفتهاند. همین فرایند به نظر میرسد که درباره جنبههاي مشخص اینترنت نیز مصداق داشته باشد - گرینفلد1، 1999 به نقل از قاسمی و ملک احمدي، . - 1389
عقیده عمومی درباره اعتیاد به اینترنت منفی است - لیندزي2 و همکاران، . - 2004 امروزه در علم روان شناسی و پزشکی، اعتیاد به اینترنت به عنوان یک اختلال روانشناختی مطرح شده است. اما مشکلی است که در جوامع و فرهنگهاي مختلف به چشم میخورد - وانگ3، - 2001، گاهی از این بیماري تحت عنوان اعتیاد مجازي نام برده میشود - معیدفر و همکاران، . - 1386 اعتیاد به اینترنت از جمله مباحثی است که امروزه به خصوص در مورد جوانان و نوجوانان قابل تأمل است - عزیزي نژاد و عباسزاده، . - 1389 اینترنت به خودي خود ابزاري بی طرف است که در ابتدا براي تسهیل تحقیقات نهادهاي علمی و نظامی مورد استفاده قرار میگرفت، اما این که اکنون مردم چگونه از آن استفاده میکنند و چگونه سلامت روانی جامعه را تحت تأثیر قرار داده است مشکل اساسی و جدي ایجاد کرده است - یانگ4، . - 1998امروزه اعتیاد به اینترنت به عنوان یک اختلال روان شناختی در علم روانشناسی و پزشکی مطرح شده است. اعتیاد به اینترنت مشکلی است که در جوامع و فرهنگهاي مختلف به چشم میخورد - وانگ5، . - 2001
و گاهی از این بیماري تحت عنوان اعتیاد مجازي نام برده میشود - معید فر و همکاران، . - 1386 اعتیاد به اینترنت از جمله مباحثی است که امروزه به خصوص در مورد جوانان و موجوانان قابل تأمل است، به طوري که نمیتوان از آسیبهاي روانی و جسمانی آن اغماض کرد - عزیزي نژاد و عباسزاده، . - 1389علوي و همکاران - 1389 - با بررسی ارتباط علایم روانپزشکی با اعتیاد به اینترنت در دانشجویان دانشگاههاي شهر اصفهان به این نتیجه رسیدند که: با توجه به نتایج این مطالعه جاي آن دارد به پدیده اعتیاد اینترنتی به عنوان یک مشکل روانی که اغلب گریبانگیر نسل جوان و آینده ساز جامعه میباشد توجه جدي مبذول گردد و متخصصین روانپزشکی و روان شناسی که در امر بهداشت روان فعالیت میکنند لازم است تا در مورد مشکلات روانی ناشی از اعتیاد اینترنتی نظیر اضطراب، افسردگی، پرخاشگري، نارضایتی شغلی و تحصیلی در میان معتادان به اینترنت آگاهی داشته باشند.
یکی از الگوهاي اعتیاد به اینترنت الگوي مراحل تغییر پروچاسکا و نورکراس - 2001 - است. این دیدگاه با در نظر گرفتن عناصر شناختی رفتار فرآیند تغیر یک رفتار منفی یا اکتساب یک رفتار مثبت را توضیح میدهد - جدول . - 1 مفهوم کلیدي این مدل »مراحل تغیر « میباشد.براساس این الگو افراد هنگام اکتساب یا ترك یک رفتار معمولاً از 6 مرحله گذر میکنند: - 1مرحله پیش تامل - 2 مرحله تامل - 3 مرحله آمادگی - 4 مرحله عمل - 5 مرحله نگهداري - 6 مرحله نهایی درگاهی و رضوي - 1386 - ، اعتیاد به اینترنت و عوامل مؤثر بر آن در ساکنان منطقه 2 غرب تهران بر روي نمونهاي 732 نفري مورد بررسی قرار دارد. نتایج نشان داد که 30 درصد کاربران اعتیاد داشتند و هم آنها درجات مختلفی از رفتارهاي روانی و اجتماعی را از خود نشان میدادند و تمایل نوجوانان به اینترنت بسیار بیشتر از سایر گروههاي سنی بود.
تمناییفر و همکاران - 1391 - با بررسی رابطه بین اعتیاد به اینترنت با ویژگیهاي شخصیتی دانش آموزان مقطع متوسطه به این نتیجه رسیدند که: اعتیاد به اینترنت با برخی از صفات شخصیتی دانش آموزان از جمله روان رنجورخویی و برونگرایی ارتباط دارد. نتایج پژوهش شایق و همکاران - 1388 - نشان میدهد که میان روان رنجورخویی و اعتیاد به اینترنت در دختران و دختران و پسران - کل - و میان توافق و وظیفه شناسی با اعتیاد به اینترنت در پسران رابطه معنیداري وجود دارد. همچنین پس از میزان استفاده از اینترنت، متغیر روان رنجورخویی، سپس متغیر جنسیت و در نهایت متغیر گشودگی به تجربه به ترتیب بیشترین رابطه را با اعتیاد به اینترنت در نوجوانان دارند. به طوري که با افزایش متغیرهاي فوق میزان اعتیاد به اینترنت در نوجوانان افزایش مییابد و بالعکس. همچنین اعتیاد به اینترنت در نوجوانان پسر بیشتر از دختر مشهود است و رابطهي معنیداري بین استفاده از اینترنت و اعتیاد به آن در نوجوانان وجود دارد.
بین روان رنجورخویی و اعتیاد به اینترنت در نوجوانان دختر و نوجوانان دختر و پسر - به صورت کلی - همبستگی معنی داري وجود دارد. در حالی که در نوجوانان پسر رابطهي معنی داري میان روان رنجورخویی و اعتیاد به اینترنت وجود ندارد.یکی دیگر از مهم ترین یافتهها در کاربران مورد مطالعه ارتباط اعتیاد به اینترنت با احساس بیگانگی با خود در آنهاست. همچنین بین اعتیاد به اینترنت در بین کاربران با احساس ضعف و ناتوانی در انجام امور، داشتن رفتار ناهنجار اجتماعی و اجتماع گریزي ارتباط این ارتباط بین کاربران معتاد واضحی مشاهده میشود = 0/001 - . - α در افراد معتاد به اینترنت با انواع شخصیت هاي درون گرا و داراي رفتار احساسی نیز به چشم میخورد - درگاهی و رضوي، . - 1386بین اعتیاد به اینترنت و برون گرایی رابطه منفی و معناداري وجود دارد - عسگري و مرعشیان، . - 1387 بین چت کردن و احساس تنهایی در دانش آموز دختر رابطه معناداري وجود دارد - مشایخ و برجعلی،
