بخشی از مقاله
چکیده:
این پژوهش به منظور بررسی تأثیر بازی های آموزشی بر تقویت املای دانش آموزان دارای اختلال یادگیری در پایه دوم ابتدایی درشهرستان قاین انجام شده است. پژوهش حاضر از نوع مطالعات آزمایشی و نیمه آزمایشی است. جامعه آماری پژوهش حاضر کلیه دانش آموزان دارای اختلال یادگیری در پایه دوم ابتدایی شهرستان قاین درسال تحصیلی1393-94می باشند. از تعدادکل این دانش آموزان تعداد 30 نفر - 15پسر و 15دختر - با روش نمونه گیری تصادفی ساده به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار پژوهش، آزمون فراخنای ارقام وکسلر،آزمون املای محقق ساخته و بازی های آموزشی بود. ابتدا با استفاده از آزمون وکسلر واملای محقق ساخته به عنوان پیش آزمون استفاده گردید وسپس با اجرای بازی های آموزشی در مدت معینی از آنان پس آزمون به عمل آمد وتاثیر این بازی ها مورد ارزیابی قرار گرفت. داده ها با روش تحلیل واریانس چند متغیره و تحلیل کوواریانس درون موردی مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفتند. نتایج تحلیل واریانس چند متغیره مربوط به نمرات املا نشان می دهد بین نمرات املای دانش آموزان در پیش آزمون و پس آزمون تفاوت آماری معناداری مشاهده می شود - - p<0/003 به این معنا که استفاده از بازی های آموزشی در کلاس های درس دانش آموزان دارای اختلال یادگیری با ایجاد محیطی شاد وسرگرم کننده در کلاس های درس موجب تقویت املای این گروه از دانش آموزان خواهد شد . با توجه به نتایج به دست آمده از این پژوهش، آن چه که می تواند دانش آموزان مبتلا به اختلال یادگیری در درس املا را امیدوار به حضور در کلاس های آموزشی نماید، تلفیق آموزش املا با بازی های آموزشی است، چرا که استفاده از این گونه بازی ها علاوه بر ایجاد محیطی پویا وجذاب ، فعالیت و در نتیجه یادگیری فراگیران را در پی خواهد داشت.
کلیدواژه ها: اختلالات یادگیری، بازی های آموزشی، اختلال املا
مقدمه
اختلال یادگیری یکی از بزرگ ترین و شاید جنجال برانگیزترین مقوله های آموزش و پرورش استثنایی است - کرانر برگر ومایر،. - 2001 یادگیری ابزار عمده سازگاری انسان با محیط در حال تغییر خود است. اگر کودکان و نوجوانان در جهان پیشرفته و پیچیده امروز نتوانند یاد بگیرند، نمی توانند خوب زندگی کنند. در حال حاضر ناتوانی های یادگیری به منزله ی علت اصلی مشکلات شدید یادگیری تحصیلی شناخته شده است - بهرامی، ابوالقاسمی و نریمانی ، . - 1392 اختلال یادگیری به وسیله ی متخصصان بهداشت روان و پزشکی به عنوان نوعی اختلال عصب ی زیستی، شناختی و یا پردازش زبان تشخیص داده می شود که معلول عملکرد نابهنجار مغز است. یکی از پیامدهای بدکاری مغز این است که افراد دارای اختلال یادگیری فرایندها و اطلاعات مورد نیازشان رابه گونه ای متفاوت از عملکرد معمولی مورد انتظار کودکان یابزرگسالان بدون مشکل به دست می آورند - جانه،ابراهیمی،علیزاده،. - 1391 نارسایی های یادگیری یکی از مسائل بنیادی در آموزش کودکان است که شامل یک گروه ناهمگون از دشواری های یادگیری می شود که به صورت های گوناگونی همچون مشکلات اساسی در گوش دادن، صحبت کردن، خواندن، نوشتن، استدلال کردن، یا ناتوانی ریاضی متجلی می شود - نادری، . - 1384
کودکان و نوجوانان مبتلا به ناتوانی های یادگیری در هر کلاس درس یافتمی شوند و معمولاً این دانش آموزان چاره ای جز ترک تحصیل ندارند ، مگر آن که مشکلات آن ها به موقع تشخیص داده و درمان شود. باید گفت دانش آموزان مبتلا به ناتوانی های یادگیری از نظر رشد شناختی عقب ماندگی ندارند، ولی با روش متفاوتی یاد می گیرند، افزون بر آن، آنان با بسیاری از رفتارهایشان باعث به هم ریختن کلاس و ایجاد ناراحتی در خانه می شوند - لرنر،1997،به نقل از دانش،. - 1384 البته وجود اختلالات یادگیری در فرد، تنها به افت تحصیلی و اتلاف بودجه پایان نمی پذیرد، بلکه به سرزنش و تحقیر دانش آموزان، تشکیل خودپنداره ضعیف وکاهش عزت نفس آن ها انجامیده وسلامت روانی شان را به مخاطره می اندازد. این مشکلات، ازدانش آموزان ومدرسه، به خانه و خانواده راه می گشاید واضطراب و ناخشنودی را در همه فضای زندگی می پراکند وحاصل این همه، آسیب سختی است که به بهداشت روانی جامعه وارد می شود - تبریزی، . - 1386
در تقسیم بندی هایی که با وجود اختلاف نظرهای فراوان برای ذکر انواع اختلالات یادگیری صورت گرفته است - افروز ، - 1390، اختلال در یادگیری آواهای اصلی یا همان اختلال یادگیری املا را به عنوان یکی از انواع مختلف اختلالات یادگیری قلمداد کرده اند - فریار ورخشان ، . - 1379 هدف اساسی هر نظام آموزشی این است که مهارت های لازم را به افراد ارائه کند تا بتوانند به عنوان عضوی مفید نقش موثری در جامعه ایفا کنند - برومرز1، - 2008،به نقل از کرامتی ،. - 1390 البته هدف کلی آموزش در دوره ی آموزش عمومی آماده کردن دانش آموزان برای یادگیری مادام العمر و توانایی کسب سواد علمی فناورانه برای زندگی در جامعه ی آینده در مقام یک شهروند است که این اهداف را می توان در سه حیطه ی اصلی واساسی کسب دانش امروزی، کسب مهارت های ضروری وکسب نگرش های ضروری تقسیم کرد - سیکورا و ادوارد1، . - 2000
شواهدی دال بر وجود اثرات مثبت بازی ها بر تقویت مهارت ها ی خواندن و املا و نیز بهبود مهارت های شناختی، توجه و تمرکز، کنترل حرکات، ایجاد لذّت وشادی و کاهش رفتارهای پرخاشگرانه گزارش شده است - برگر ، روبرت وپاسنر2 ،. - 2000 برون - 1972 - 3 و اسمیت - 2006 - 4 به نقل از تروتر5 - 2005 - هر دو خاطر نشان کرده اند که بازی جو آسوده و آرامی را فراهم می سازدتا کودکان به وسیله ی آن بتوانند راه حل بسیاری از مشکلات را بیاموزند. هم چنین گنجی - - 1384 به نقل از پیاژه6 ، - - 1980بیان می کند که بدون تردید بازی می تواند یادگیری کودکان را تسهیل کند . فروبل7 - 1996 - بازی های کودکان را به منزله ی هسته ی حیاتی همه ی دوره های زندگی او معرفی می کند - فروبل،1996 ، به نقل از شعاری نژاد . - 1384 البته ویژگی های خاص بازی و فواید گوناگون آن در رشد همه جانبه ی قوای ذهنی، جسمی، شخصیتی و اجتماعی کودک و به ویژه کودکان دارای اختلالات یادگیری باعث شده تا توجه تعداد زیادی ازدست اندرکاران تعلیم و تربیت از جمله خواجه نصیر الدین طوسی، امام محمد غزالی، افلاطون، روسو، ارسطو، مونته سوری، فروبل و دکرولی به چگونگی نقش بازی در امر آموزش کودکان، معطوف شود - پارن اسکی8، - 2001 ، و برخی از مربیان استفاده از بازی را به مثابه ی یکی از بهترین و مؤثرترین راهبردهای آموزشی در جهت برطر ف سازی مشکلات یادگیری و تقویت حافظه کوتاه مدت دانش آموزان با مشکلات یادگیری مورد تأکیدقرار دهند - مهجور، - 1383 هم چنین ، کودکان از طریق فعالیت هایی که به شکل بازی می باشد آموختنی های لازم را به بهترین نحو می آموزند به همین دلیل این نوع فعالیت ها در تربیت و آموزش کودک از اهمیت بسیار زیادی برخوردار شده است - تبریزی، . - 1386 و نیز باید اذعان نمود که اجرای بازی در آموزش املا برای دانش آموز دارای اختلال یادگیری فضایی را فراهم می کند که بتواند با همکلاسی های خود در ارتباط بوده و باآن ها گزینه ها، استراتژی ها و راه حل ها را به مباحثه گذاشته و بصیرت ها و درک هایی را از یکدیگر به دست آورند - ویکفیلد،. - 1997 پس استفاده از راهبردهایی مناسب مانند باز ی های آموزشی در آموزش این گروه از دانش آموزان موجب تقویت حواس و رشد قوای ذهنی و اجتماعی کودک در فرایند یادگیری شده، ومی تواند مشکلات حافظه ای را تا حد مقبولی مرتفع سازد - مهجور،. - 1383البته در آموزش مفاهیم درسی همه ی کودکان بازی را دوست دارند، اما کودکان و نوجوانان دارای اختلال یادگیریعمدتاً به دلایل مختلف از جمله گریز از کلاس و برنامه های
درسی و فعالیت های جدی که معمولا منجر به ارزیابی و نقادی می شود، شیفتگی خاصی از خود نشان می دهند - افروز،. - 1390
دربررسی تأثیر بازی های آموزشی برکودکان4تا7ساله دارای اختلال یادگیری تعدادی ازپژوهشگران با تمرکز به نظریه بدلی ولاگی 9 ، - 1999 نخست به علت یابی آن پرداخته اندتا میزان تاثیر این گونه بازی ها بیشتر مشخص گردد.گروهی حافظه ی کاری ضعیف را به عنوان یک عامل مهم برای نارسایی های املا و ریاضی معرفی نموده اند - ناوارو، آگوایلار، آلکادو، روایز، مارچنا1 و همکاران،. - 2011 سوانسون - 2011 - 2، - امین زاده و حسن آبادی، - 1389، - بلیر3، - 2002 نیز، عدم توجه و دقت در این کودکان را عاملی مهم می دانند، البته ولاکاس و کاراپیتساس - 2003 - 4 نقص حافظه بصری در کودکان مبتلا به دیسگرافی را یکی از عوامل بسیار مهم معرفی کرده اند. از سوی دیگر گروهی از متخصصان و پژوهشگران فارغ از ریشه یابی این نوع اختلال، به طور مستقیم به تاثیر و پیامد بازی های آموزشی بر کودکان ونوجوانان دارای اختلالات یادگیری املا پرداخته اند.
تحقیقاتی که در اوایل دهه1960در خصوص استفاده از بازی های آموزشی در مراکز نظامی ودولتی آغاز شد، بسیار سریع و به طورچشمگیرتوجه رهبران آموزشی را به خود جلب نمود و ارزش رویکرد آموزشی تجربی در افزایش درک و فهم و انگیزه دانش آموزان را به ایشان گوشزد نمود - بورن هید 5، - 2006 تاآن جا که پس از گذشت دو دهه، یعنی در اواخر دهه 1980اغلب محققان استفاده ازبازی های آموزشی را در کلاس های درس مورد بررسی وتحلیل قرار داده و اظهار داشتند که بازی ها در انتقال مفاهیم در محیط های یادگیری بسیار قدرتمند هستند - گلندوک واولریچ6، . - 2005از آن پس پژوهشگران زیادی تلاش نمودند تا اثرات مثبت بازی ها و به ویژه بازی های آموزشی را بر انتقال مفاهیم و موضوعات درسی دانش آموزان مورد بحث وبررسی قرار دهند. در این میان حتی تروتر - - 2005 اظهار داشت که اکنون زمان تجدید نظردر خصوص استفاده از بازی های آموزشی در مجامع علمی است، چراکه بسیاری ازمربیان از فقدان تمرکزآموزشی در موج اخیر تکنولوژی مأیوس شده اند. در حمایت از پژوهش های تروتر - 2005 - ،لوولان - 2007 - نیز در پژوهشی استفاده از بازی های آموزشی را به دلیل تغییر سبک های یادگیری دانش آموزان مورد تأکید قرار داده و اظهار نظر می کند که اگرآموزش چرخشی باشد، زمان، زمان بازی آموزشی است که باید پا به عرصه ی آزمایش و پژوهش بگذارد.
دراک من - 1995 - 7 پس از انجام تحقیقاتی وسیع در این زمینه پیشنهاد کردکه برای به حد اکثر رساندن یادگیری دانش آموزان و نیز افزایش رفتارهای عاطفی، باید به انجام بازی های آموزشی در محیط کلاس مقید بود - دراک من، 1995، به نقل از مانجیلو، . - 2009
بسیاری از پژوهش های صورت گرفته در صدد پاسخ به این پرسش بودند که آیا بازی های آموزشی برای یادگیری روشی موثر خواهد بود؟ پژوهش های انجام شده در این خصوص حکایت از پاسخی مثبت به این سوال و نیز سوالاتی از این دست دارد. به عنوان نمونه، اندرسون - 1998 - 8 نشان داد بازی های آموزشی می توانند یادگیری دانش آموزان را تسهیل کنند و موجب مشارکت فعال دانش آموزان در کلاس درس شوند. مطالعات فنگ فنگ و باربارا - 2007 - 9 نیز ثابت نمودکه بازی کردن نسبت به آموزش صرف در ارتقاء عملکرد تحصیلی دانش آموزان مؤثرتر و بازی مشارکتی برای ارتقاء نگرش های مثبت نسبت به درس بدون توجه به تفاوت های فردی مؤثرتر است. هم چنین بورن هید - 2006 - در تحقیقی به این نتیجه رسید که بازی های آموزشی عموما به عنوان یک راهبرد مؤثر دیده می شود و باعث افزایش یادگیری و انگیزه دانش آموزان در کلاس می گردد.
سالی - 1998 - درخاتمه ی تحقیقاتش خاطر نشان ساخت که بازی ها بهترین شیوه ی ارتقاء یادگیری کودکان است، او معتقد بودکه بازی های آموزشی تمریناتی را بوجود می آورند که بیشتر مؤثر است، زیرا که دانش آموزان را در فرآیند یادگیری بیشتر فعال می کنند. دراهمیت تحقیق حاضر باید گفت، با عنایت به نیاز فراگیری درس املا در دوره های ابتدایی که مقدمه ای برای یادگیری سایر دروس به حساب می آید و نیز ضرورت پرداختن به آموزش کودکان دچاراین نوع اختلال یادگیری، در حالی که کلاس های فعلی دانش آموزان با عدم انگیزه کافی و مشکلات خاص یادگیری این گروه از دانش
