بخشی از مقاله
چکیده
هدف از تحقیق حاضر بررسی دلایل استفاده از وایبر توسط دانش آموزان دختر وپسر دوره دوم متوسطه شهرستان سراب در سال 1393 بود. جامعه آماری شامل کلیه دانش آموزان دختر و پسر به تعداد 4000 نفر و نمونه تحقیق شامل 350 نفر از آنان می باشد که به شیوه نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. جهت تعیین حجم نمونه از فرمول کوکران استفاده شد. تحقیق حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر روش و ماهیت همبستگی با رویکرد توصیفی پیمایشی است. برای گردآوری داده های مورد نیاز از ابزار پرسشنامه محقق ساخته 58 سؤالی استفاده گردید.
روایی ابزار توسط خبرگان امر و اساتید و کارشناسان ارشد حوزه ارتباطات و پایایی آن با ضریب آلفای کرونباخ 0/876 مورد تأیید قرار گرفت. دادهها توسط آزمونهای آماری توصیفی، آزمون ضریب همبستگی، تحلیل واریانس تک متغیره - آنوا - و آزمون تی تست مستقل و با استفاده از نرم افزار اس پی اس اس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافتههای تحقیق نشان داد که سؤالات مربوط به متغیرهای اوقات فراغت دانش آموزان ، تمایل دانش آموزان به گفتگوی پنهانی با جنس مخالف، اطلاع و آگاهی دانش آموزان از اخبار پایگاه اجتماعی والدین دانش آموزان رایگان بودن وایبر با استفاده از وایبر رابطه مثبت معنادار وجود دارد، در حالی که بین جنسیت دانش آموزان و استفاده از وایبر رابطه معناداری مشاهده نشد.
واژگان کلیدی: شبکه اجتماعی مجازی، وایبر، اوقات فراغت، رایگان بودن وایبر و پایگاه اجتماعی والدین دانش آموزان
مقدمه
چند سالی است که فضای مجازی مهمان خانه های ایرانیان شده و بخشی از زندگی آنها را به خود اختصاص داده است و در این میان شبکه های اجتماعی در فضای سایبری در تلاش اند تا جایگزین رفاقت های بی ریای بازی های کودکانه، رقابت های دوستانه هم کلاسی های مدرسه، مهمانی های هیجان انگیز خانواده ها و گپ های خاطره انگیزدانش آموزان با والدین شان شوند. امروزه ، در این عصر ارتباطات و دیجیتال ، رقابت بر سر لایک بیشتر و کامنت بیشتر در شبکه های اجتماعی جایگزین رقابت های پرشور کودکانه در مسابقات و یا بازی های آنها شده است.
شبکه های اجتماعی همانقدر که انسان هایی که از هم دورند را به هم نزدیک میسازند ، همان قدر انسان های نزدیک را با سرگرم بودن در رایانه یا تلفن همراه از هم دور میسازند. مطالبق آمار الکسا فیس بوک یکی از 10 سایت برتر مورد استفاده ایرانیان در فضای وب است. بی شک این میزان اقبال به شبکه اجتماعی مجازی و علاقه به تداوم تعامل های شبکه با وجود ممنوعیت قانونی دسترسی کاربران به برخی از شبکه ها قابل تامل و بررسی است تحقیق حاظر بران است تا دلایل استفاده دانش آموزان سرابی از شبکه اجتماعی وایبر مورد بحث و بررسی قرار دهد.
بیان مسأله
یکی از ویژگیهای برجسته ارتباطات در دنیای معاصراین است که در مقیاس جهانی صورت می پذیرد.شبکه های اجتماعی مجازی بعنوان یکی از جدید ترین فن آوریهای ارتباطی ارایه دهندگان فضای جهانی درحوزه های متعدد اقتصادی،اجتماعی،فرهنگی وسیاسی هستند که به کاربران برای حفظ روابط اجتماعی موجود،پیداکردن دوستان جدید،تغییر و تکامل سایتهاوشریک وسهیم شدن در تجربه ها کمک میکنند، وزمینه عضویت ،فعالیت ومشارکت هدفمند کاربران را فراهم می آورند.
اینگونه جوامع مجازی که وب سایتهای اجتماعی نامیده میشوندبا کارکرد های متفاوت ، سازماندهی خدمات وتلفیق ابزارهای اطلاعاتی وارتباطی فعل وانفعالهای غیر خطی را ترویج داده، کاربردهاومحتوای وب رابرای کاربران ساده نموده وبا جذب میلیونها نفر از سراسر دنیا با انگیزه های مختلف مفهوم جامعه مجازی را بیش از پیش متصورمیسازند.مشارکت جوانان درآنها نیز هرروز رو به افزایش است وگفته میشود به یکی از رسانه های ارتباطی ارجح به ویژه برای جوانان تبدیل شده اند.
کاربران جوان ایرانی نیز از این بستر ارتباط جهانی به دور نمانده ودرمیان دیدگاه های متفاوت تایید کننده و نفی کننده، با استقبال کم سابقه ای ،حضوردر فضای شبکه های اجتماعی مجازی را تجربه می کنند.اخیرا این شبکه ها از یک سو به واسطه قابلیت ها،پتانسیل های نوآورانه ومنحصربه فرد مورد اقبال اصحاب ارتباطات و جوانان نو گرا قرار گرفته واز سوی دیگربه واسطه نهادهای دولتی بابت فرصتهای ناشی ازهمان ظرفیتهای بالقوه درشرایط خاص دسترسی به آنهابه لحاظ قانونی ممنوع شده است.
به هر صورت ورودبه فضای مجازی شبکه ای زندگی دومی است که آغاز شده ونمیتوان آن را نادیده گرفت چنانکه گمانه زنیها وآمارهای پراکنده داخلی وخارجی حاکی از آن است که علی رغم ممنوعیت ، تعدادقابل توجهی از کاربران ایرانی عضو شبکه های فیلترشده هستند.طبق آمارهای منتشره تعدادکاربران ایرانی فیس بوک1 حدود 27 میلیون نفربرآوردشده است همچنین با ورود نسل سوم شبکه تلفن همراه نرم افزاری به نام وایبر5 برروی گوشیهای هوشمند به طور رایگان نصب میشودکه به کاربران این امکان را فراهم می کندکه از خدمات آن رایگان بهره مند شده وارتباطی دوسویه را برقرارکنندکه طبق آمارهای منتشره حدود 10 میلیون نفر از کاربران آن از ایران هستند.
همچنان نظرها و دیدگاه های موافق و مخالف در خصوص چیستی این شبکه ها ،کاربرد آنها و چرایی گرایش کار بران ایرانی به عضویت در این شبکه ها طرح می شود و هر یک نقش ها و قابلیت هایی را برای آن متصور می شوند از جمله نشست تخصصی طلاب و فضلا در خصوص آسیب شناسی خانواده که در آن فیس بوک یکی از عوامل افزایش طلاق در کشور معرفی می شود حمایت از خلیج فارس در برابر خلیج عربی و...نشانگر این است که از کارکردهای این فضا شناخت جامعی به عمل نیامده و افراد مختلف از ظن خود برای وب سایت های اجتماعی نقش ها و کار کردهای متفاوتی قایل شده اند.
از این روقرائت مخالفان از فضای شبکه های مجازی و الگوهای مصرف کاربران آنها بیشتر جنبه آسیب شناسانه یا مقاومت فرهنگی و سیاسی را در بر می گیردو در مقابل قرائت موافقان با تاکید بر پتانسیل های فناورانه و مخاطب محورشبکه هادر جهت ابهام زدایی از شبکه های مذکور صورت می گیرد.از این رو شناخت شبکه های اجتماعی مجازی ،محیط،مختصات،ظرفیتها،پتانسیل هاو کاربردشان و دلایل استفاده دانش آموزان به تعامل،مشارکت وعضویت در آنها می تواند هر یک از قرائت های موافق یا مخالف فوق الذکر را تقویت یا تحدید نماید.
عصر اطلاعات هیچ گاه یک مسئله ی فناورانه نبوده و مسئله ای مربوط به گذار اجتماعی است.فرایندی از تغییر اجتماعی در جریان است که در آن نمی توان فناوری را از روند های سیاسی ،فرهنگی اقتصادی و اجتماعی جدا کرد تغییراتی که در روش های ارتباطی به دلیل عضویت،فعالیت و مشارکت در شبکه های اجتماعی مجازی بین افراد به وجود آمده،هرگز سابقه نداشته است.بدون شک این تغییرات در حوزه ی ارتباطات،پیامد هایی برای علم ارتباطات به دنبال خواهد داشت که پژوهش بالفعل و روزافزونی می طلبد.
با این که جمعیت استفاده از این سایت های شبکه ی اجتماعی در حال افزایش است اما،اطلاعات کمی درباره ی متغیر هایی وجود دارد که باعث گرایش مردم به این وب سایت ها می شود. - پلینگ و وایت به زعم کاستلز،باید اندیشمندان اجتماعی بدانند که ما در چه جامعه ای هستیم،چه فرایندهای اجتماعی در حال پیدایش هستند،چه خصلت ساختاری وجود دارد؟و چه چیزی را می توان از طریق کنش اجتماعی تغیر داد.چراکه افراد بدون درک کافی مانعی برسر راه تغییر خواهند شد و ممکن است پتانسیل نامتعارف خلاقیتی را که در ارزش ها و فناوری های عصر اطلاعات وجود دارد از دست بدهیم.
