بخشی از مقاله
چکیده:
در پاسخ به این سوال که برنامه ریزی کالبدی در معماری به چه معناست می توان به زبان ساده چنین گفت: برنامه ریزی کالبدی یعنی اینکه معمار بتواند سرمایه هایی که عمدتا در معماری از جنس فضا و زمین می باشند را برحسب نیاز هر فعالیت به آن اختصاص دهد. شاید یکی از مهمترین مباحث در حوزه معماری و طراحی توجه به همین موضوع یعنی تصمیم گیری برای ساختن و نساختن باشد تا انسان بتواند برحسب نیازی که دارد به تعالی و آرامش برسد.
×برنامه ریزی کالبدی در معماری می تواند حاصل عوامل متعددی باشد که در اینجا می توان به دوعامل اصلی اشاره داشت
-1 منطق،قوانین و عدد و رقم
-2فرهنگ,آداب ورسوم،ارزش ×ها ومعنا
امروزه عدم توجه به دو عامل بالا در برنامه ریزی کالبدی معماری وسرانجام طراحی معماری، باعث بروز ناهماهنگی ها وناهارمونی هایی شده است که می توان در نگاه جامع هم در سیمای شهری و هم در طراحی پلان مشاهده کرد.این مقاله سعی دارد تا با برسی تطبیقی در بین دوخانه سنتی در دو دوره زمانی مختلف توجه و اهمیت برنامه ریزی کالبدی را در معماری و طراحی خانه نشان دهد.روش پژوهش در این تحقیق ابتدا به صورت تحلیل محتوایی به منظور درک صحیح از موضوع صورت می پذیرد و در قدم بعدی مطالعات تطبیقی و به صورت همبسته از موضوع بوده تا بتوان به نتیجیه گری در باب موضوع پرداخت.
واژگان کلیدی:برنامه ریزی کالبدی- معماری-خانه امانیان-خانه ترقی
مقدمه
اهمیت برنامه ریزی کالبدی در معماری زمانی برای یک معمار مشخص می شود که بداند تغییراتی را که در کالبد یک خانه اعمال می کند تا چه حد منجر به تغیرات رفتاری اعضای یک خانه و خانواده و حتی جامعه می شود.
خانه مکانی است که انسان اولین تجربه فضایی را در آن درک می کند.فضایی که اغلب خاطرات او در آن شکل می گیرد و بدان تعلق فضایی پیدا می کند.همچنین مکانی است که اغلب دستاوردهای انسان درآنجا به دست آمده و می تواند تا حد زیادی در رشدو بالندگی و البته هبوط یک انسان و جامعه موثر باشد.فرهنگ و آداب و رسوم عواملی هستند که در طی تاریخ بر معماری خانه ها تاثیر گذاشته اند.تاثیراتی که عمده آن مربوط به برنامه ریزی کالبدی در خانه ها شده است.
اگرچه در معماری خانه های سنتی ما، طراحی به واسطه مدول و پیمون باعث شده است که تغییرات چندانی در برنامه ریزی فضاها رخ ندهد اما عوامی مانند اقتصاد،اقلیم،فرهنگ ناشی از هر دوره و حتی تکنولوژی ساخت توانسته تاثیراتی را در برنامه ریزی کالبدی فضاها بگذارد.
درادامه به معرفی خانه های امانیان و ترقی و همچنین الگوی گودال باغچه پرداخته وسپس به مطالعه تطبیقی دوخانه می پردازیم.
عکس:1توجه به برنامه ریزی کالبدی در خانه
عکس 2 :سیمای بافت تاریخی شهر یزد برگرفته از برنامه ریزی کالبدی معماری و
شکل:1موقعیت خانه امانیان در بافت شهر یزد
این خانه در محله گودال مصلی و در برزن میرقطب قرار گرفته است.این خانه دارای یک حیاط کوچک در آستانه ورود و یک حیاط اصلی از نوع گودال باغچه می باشد.ورودی این خانه از طریق یک راهرو به حیاط نسبتاًکوچک متصل شده و از آنجا دسترسی به حیاط اصلی و بقیه فضاها صورت می پذیرد.فضاهای خانه در هر چهار جبهه حیاط شکل گرفته اند.قسمت ورودی در جبهه جنوب شرقی بنا قرار دارد.در جبهه شمال شرقی بنا تالار بزرگی قرار دارد که در سمت راست آن اتاق بادگیر و در سمت چپ نیز اتاقی شبیه اتاق بادگیر قرار گرفت است.باد گیر این بنا به دلیل امتداد یافتن آن تا
فضای زیرزمین ارتفاع نسبتاً بلندی دارد و یکی از مشخصه های این خانه محسوب می شود.در نیم طبقه بالا ودر دوسمت تالار گوشواره ها نیز قار دارند.عنصر شاخص در جبهه های شرق و غرب بنااتاق های پنج دری می باشند.در جبهه شرق اتاق پنج دری دارای آستانه ورودی می باشد و دسترسی به آن از به طور مستقیم از روبرو و توسط فضای نیمه باز ممکن می باشد این در حالی است که دسترسی اتاق پنج دری در جبهه غرب توسط دالان های مجاور اتاق امکانپذیر می باشد.در جبهه جنوب غربی بنا نیز سه اتاق وجود دارد که دوتای آن ها یک دری و اتاق وسطی دو دری می
باشد و مطبخسبتاًن بزرگی در پشت این اتاق ها قرار دارد.
شکل:2پلان همکف خانه امانیان یزد
