بخشی از مقاله
چکیده:
امروزه در شهرهای متوسط و بزرگ، بلندمرتبه سازی به عنوان یک پدیده مهم و اساسی میباشد. هم اکنون که از احداث ساختمانهای بلندمرتبه در شهر قزوین چند سالی میگذرد باید پیامدهای آن مورد بحث و بررسی قرار گیرد. بنابراین مسأله اساسی این پژوهش احداث ساختمانهای بلند، استقرار آنها در فضای شهری قزوین و تأثیر آنها در ساختار کالبدی-فضایی شهر است. محدوده این پژوهش شهر قزوین و گردآوری اطلاعات با بهرهگیری از ابزار پرسشنامه، مصاحبه و مشاهده انجام شده، در پرسشنامه از طیف لیکرت و با نرم افزار SPSS و روش رگرسیون خطی چند متغیره، دادههای مستخرج از پرسشنامه تجزیه و تحلیل گردید. از نرم افزار ARC GIS برای تجزیه وتحلیل داده های مکانی و ارائه نقشهها استفاده شده است. نوع این تحقیق کاربردی و روش تحقیق توصیفی-تحلیلی، روشهای گردآوری اطلاعات کتابخانه ای، اسنادی و میدانی و ... میباشد. از اهدف این پژوهش، دستیابی به توزیع فضایی بلندمرتبه سازی در شهر قزوین، تبیین و تحلیل تأثیر بلندمرتبهسازی در ساختار کالبدی- فضایی شهر قزوین و تبعات آن - در ابعاد محیطی، اجتماعی و ... - و نیز بررسی تأثیر ساختمانهای بلند بر فضاهای شهری، بویژه کاربریهای عمومی شهر میباشد. نتایج تحقیق نشان می دهد که با توجه به توزیع فضای بلندمرتبهسازی، تأثیر آن در هسته مرکزی شهر نسبت به سایر نقاط بیشتر است. دسترسی نامناسب سواره و پیاده، حمل و نقل نامناسب، ترافیک، کمبود پارکینگهای شهری و ... از اثرات منفی بلندمرتبهسازی و نیز از بعد سایهاندازی، نورگیری، اشرافیت، زیست محیطی مشکلاتی را به وجود آوردهستا. مضافاً از بعد معماری و شهرسازی گسترش ساختمانهای بلند باعث مسدود شدن مناظر شهری، ایجاد دید بصری نامناسب گردیده است که برای رفع این مشکلات باید راهکارهایی متناسب با آنها طرح و اجرا گردد. از اثرات مثبت بلندمرتبه سازی میتوان به جلوگیری از توسعه افقی شهرها، دستیابی به سطح سرانه بالا در کاربریهای خدماتی،ایجاد کرویدور بصری و نشانه شهری اشاره کرد.
واژه های کلیدی: اثرات ترافیکی، ساختمانهای بلند مرتبه ، ظرفیت قابل تحمل ، شبکه دسترسی
-1 مقدمه:
پدیده بلندمرتبه سازی از اواخر قرن نوزدهم در غرب شروع شد و از آن زمان تاکنون این پدیده به عنوان یکی از اشکال غالب، در صحنههای معماری و شهرسازی جهان چهره خود را به ثبت رسانده است. ایده بلند مرتبه سازی و رشد عمودی ساختمانها، نخست به منظور بهره برداری از زمین های مرکز شهر و در پی توجه به اقتصاد شهر مطرح گردید - گلابچی، . - 1380 استفاده فراگیر از این روش، به تدریج افزون بر کاربریهای اقتصادی مانند کاربری های صنعتی، اداری و تجاری دامنگیر کاربری های مسکونی نیز گشت و به مناطق پیرامونی شهر نیز گسترش یافت - منعام و ضرابیان،. - 102 :1386 هر چند این پدیده از سویی می تواند به بسیاری از مسائل شهری مانند کمبود زمین، مسکن، بهینه نمودن هزینه تأسیسات شهری، جلوگیری از رشد افقی شهرها و ... پاسخ دهد، اما ازسوی دیگرخود پدید آورنده مشکلات و نارسائیهایی مانند افزایش تراکم جمعیتی و ساختمانی، اختلال درتأسیسات زیربنایی وخدمات شهری - از جمله ترافیک شهری - ، تأثیرات نامطلوب کالبدی و فضایی، زیست محیطی و بسیاری ازمسائل دیگر در فضای شهری باشد - شاکری و صمدی واقفی، . - 1380
با توجه به اینکه شهر قزوین یکی از قطبهای فرهنگی، دانشگاهی، صنعتی، کشاورزی، شاهراه ارتباطی بین پایتخت و استانهای شمال و غرب کشور، جمعیت روبه افزایش شهر و گرانی وکمبود زمین در شهر، احداث ساختمانهای بلند نیاز اساسی شهر می باشد و در سالهای اخیر در شهر قزوین احداث ساختمانهای بلندمرتبه افزایش یافته است. اگرچه این پدیده مزیتهایی را به همراه داشته است از جمله می توان به جلوگیری از توسعه افقی شهر، دستیابی به سطح سرانه بالا در کاربریهای خدماتی، ایجاد کرویدور بصری و نشانه شهری اشاره کرد. ولیکن این ساختمانها و جمعیت موجود در آنها ساختار کالبدی- فضایی شهر را تحت الشعاع خود قرار داده و باعث بروز مشکلاتی از قبیل افزایش تراکم انسانی و ساختمانی، حمل و نقل نامناسب، افزایش حجم ترافیک، اشرافیت و سایهاندازی، مسدود نمودن مناظر شهری، ایجاد دید بصری نامناسب، مشکلات زیست محیطی و... شده است که این پیامدها و مشکلات باید به صورت مستند و مستدل مورد بحث و بررسی قرار گیرد و برای رفع آنها راهکارهایی متناسب طرح و اجرا گردد. تأثیر بلندمرتبه سازی بر ساختار کالبدی-فضایی شهر قزوین یکی از موضوعات و چالشهایی است که باید به آن توجه شود و از این مقوله ما بتوانیم فضای شهری را سر و سامان دهیم.
اهداف این تحقیق شامل موارد ذیل است:
اهدف اصلی تحقیق: - 1 دستیابی به توزیع فضایی بلندمرتبهسازی در شهر قزوین. - 2 تبیین و تحلیل تأثیر بلندمرتبهسازی در ساختار کالبدی-فضایی شهر قزوین و تبعات آن در ابعاد محیطی، اجتماعی و ... -3 بررسی تأثیر ساختمانهای بلند بر فضاهای شهری، بویژه کاربریهای عمومی شهر
اهداف فرعی تحقیق : -1 استفاده بیشتر و بهتر از سطح زمین در شهرها برای اسکان جمعیت. -2 استفاده از ظرفیت های افزایش تراکم ساختمانی.
-3 آشنایی با ادبیات جهانی درباره کم و کیف بلند مرتبه سازی.
سؤالات تحقیق شامل: -1 توزیع فضایی بلندمرتبه سازی در شهر قزوین کدام است-2 ✍ تأثیر بلندمرتبه سازی در ساختار کالبدی-فضایی شهر قزوین و تبعات مربوط به آن در چه زمینه ها و ابعادی است-3 ✍ آیا بلندمرتبهسازی بر کاربریهای عمومی شهر تأثیرگذار بوده است؟
- با توجه به موضوع تحقیق این پژوهش صرفاً دارای سه سؤال است و دارای فرضیه نمی باشد.
-2 ادبیات تحقیق:
-1-1-2 پیشینه پژوهش:
در مورد موضوع بلندمرتبه سازی و نیز در ارتباط با تأثیر آن در فضاهای شهری تحقیقات زیادی در ایران و خارج از ایران انجام شده است. از جمله لوکوربوزیه، والتر گروپیوس، میس وندروهه - 1931 - از راه بیانیه منشور آتن در کنگره جهانی معماران مدرن در آتن، تحقیقات فرانک لوید رایت اولین معمار نامآور آمریکایی و صاحب کتاب »شهر ناپیدا« و تحقیقات صاحبنظران مکتب کنستراکتیوایسم از جمله میلیوتین، رئیس کمیسیون ملی ساختن شهرهای جدید شوروی و مجموعه مقالات ولفاگانگ شولر تحت عنوان »مسائل انسانی بلندمرتبهسازی« که در چهارمین کنفرانس جهانی ساختمانهای بلند در سال 1990 ارائه شده، میتوان اشاره کرد.
پیشینه تحقیق در جهان:
-1 لوکوربوزیه، والتر گروپیوس، میس وندروهه - 1931 - ، از راه بیانیه منشور آتن در کنگره جهانی معماران مدرن در آتن، موضوع بلندمرتبه سازی دراصلهای 28 و 29 منشور آتن - بر اساس اصول کلی عقاید ایشان - مطرح شد.
-2 ولفاگانگ شولر - 1990 - ، مسائل انسانی بلندمرتبهسازی در چهارمین کنفرانس جهانی ساختمانهای بلند مطرح شد.
-3 بروتن، - 2000 - ، بررسی رابطه بلندمرتبه سازی با عدالت اجتماعی در چند شهر مختلف و بدست آوردن نتایجی از جنبههای مختلف - مثبت و منفی - انجام داد.
-4 ال کین، - 2000 - ، بلندمرتبه سازی را از لحاظ کاهش گسترش های فیزیکی و مصرف کمتر زمین، امکان سکونت تعداد زیادی از جمعیت و موجب افزایش برخوردهای اجتماعی، کارامدترشدن فضای شهری از لحاظ مصرف انرژی، ارائه سرویس های اساسی با کارایی توسط دولت ها در تراکم های بالا بررسی کرد.
-5 مثنوی، - 2000 - ، بررسی چهار شهر - با توجه به چهار مشخصه تراکم، پراکندگی، کاربری مختلط و کاربری یکنواخت - و افزایش ساختمان های بلندمرتبه استفاده از اتومبیل شخصی را تا 70 درصد در مقایسه با شهر کم تراکم کاهش می دهد.
پیشینه تحقیق در ایران:
