بخشی از مقاله
چکیده
در پژوهش حاضر تاثیر جو کاری حمایت گر خودمختاری و اندازه شبکه اجتماعی بر ارضای نیازهای بنیادین روانشناختی داوطلبان بر اساس نظریه خودتعیین گری بررسی شد. جامعه آماری پژوهش ،کلیه داوطلبان فعال مناطق 22 گانه هلال احمر شهر تهران بود. به منظور تعیین حجم نمونه مورد نیاز از فرمول کوکران استفاده شد. به منظور نمونه گیری از روش نمونه گیری خوشه ای دو مرحله ای استفاده شد. به منظور جمع آوری داده های مورد نیاز پژوهش از پرسشنامه های استاندارد استفاده شد. داده های بدست آمده از طریق روش معادلات ساختاری - - SEM با استفاده از نرم افزار لیزرل مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد که جو کاری حمایت گرخودمختاری بر ارضای هر سه نیاز بنیادین روانشناختی داوطلبان تاثیر مثبت و معنی دار دارد.همچنین بر مبنای نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده ها، اندازه شبکه اجتماعی بر ارضای نیازهای روانشناختی خودمختاری و ارتباط داوطلبان تاثیر مثبت و معنی دار دارد و بر ارضای نیاز روانشناختی شایستگی داوطلبان تاثیری معنادار ندارد.
واژگان کلیدی: نظریه خود تعیین گری ، جو کاری ، شبکه اجتماعی ، نیازهای بنیادین روانشناختی،داوطلبی
مقدمه
داوطلبی1 به عنوان رفتار بلند مدت ، برنامه ریزی شده وکنش گرایانه2 در نفع رساندن به بیگانگان 3 که در درون یک ساختار سازمانی رخ می دهد تعریف می شود - پنر 4 ،. - 2002 بر مبنای این تعریف داوطلبی شامل چهار خصوصیت برجسته است: - 1 - دیرپایی5 ؛ به این معنی که داوطلبی نوعا شامل رفتارهای بلند مدت و مستمر است - ویدجاجی، - 2010 ، - 2 - مبتنی بر برنامه بودن 6 ؛ به این معنی که داوطلبی نوعا یک کنش فکر شده و برنامه دار از جانب داوطلب است - پنر، - 2002 ، - 3 - کمک غیر الزام آور7 ؛به این معنی که داوطلبی شامل رفتارهای یاری رسانی است که متوجه افرادی غیر از دوستان ،معشوقان و دیگر افراد صمیمی با فرد است - روکاچ8 و وانکلین9،2009 به نقل از ویدجاجی، - 2010 و - 4 - زمینه سازمانی10 ؛ به این معنی که داوطلبی نسبت به سایر انواع یاری رسانی ، اکثرا درون یک ساختار سازمانی رخ می دهد - پنر،. - 2002 مبتنی بر ویژگی چهارم ،داوطلبان در ساختار سازمان ها به عنوان بخش مهمی از منابع انسانی در کنار سایر بخش ها - کارمندان و مشتریان یا ارباب رجوع - محسوب می شوند. اهمیت جایگاه داوطلبان در ساختار سازمان ها نسبت به سایر گروه های منابع انسانی به این دلیل است که آنان با کاهش هزینه ناشی از قوانین11 و سبک تر کردن بودجه مربوط به کارکنان تمام وقت به سازمان ها کمک می کنند - پولین12،. - 2011 در حوزه منابع انسانی، این استدلال معمول است که داوطلبان نیاز دارند به گونه ای متفاوت مدیریت شوند چرا که آنان بیش از کارکنان حقوق بگیر مستعد ترک ناگهانی سازمان به علت نارضایتی هستند - تیلور13، 2006به نقل از حمیدی،اندام ،تسلیمی ،. - 1392 کنان14 و گلدبرگ -گلن - 1991 - 1بیان میکنند اگر افراد از تجارب داوطلبی خود رضایت داشته باشند، به فعالیتهای خود ادامه میدهند و اگر ناراضی باشند از ادامه فعالیت خودداری میکنند - کوهی ،1388؛به نقل از همتی نژاد،دانش و اندام،. - 1392 از جمله نیازهایی که ارضای آنها می تواند نقش اساسی در اقدام به فعالیت داوطلبانه افراد در سازمان داشته باشد نیازهای بنیادین روانشناختی است.به طوری که بر مبنای نظریه خود تعیین گری انگیزش افراد برای اقدام به فعالیت داوطلبانه در سازمان بستگی به میزان تجربه ارضای نیازهای اساسی روانشناختی آنان دارد - دسی 2،رایان3 ،گاگنه 4 ،لئون5 ،یوسونو6و کورناژورا7 ،. - 2001 این نیازها مستقل از هر فرهنگی در میان تمام افراد انسانی عمومیت دارند - دسی و همکاران ، - 2001 و ارضای آنها مستلزم حمایت و تغذیه گری از طریق زمینه اجتماعی است - دسی و رایان، - - 2000 در سراسر این مقاله به زمینه اجتماعی با عنوان زمینه سازمانی اشاره شده است - . گاگنه - - 2005 در یبان نتایج مطالعه خود در رابطه با تاثیر حمایت از خودمختاری بر ارضای نیازهای بنیادین روانشناختی و رفتارهای کنشگرانه اجتماعی8 - مانند فعالیت های داوطلبانه - بیان می دارد که سطح حمایت ادراک شده فرد از خودمختاری در سازمانی که داوطلبان در آن فعالیت می کنند به طور مثبتی با ارضای نیاهای بنیادین روانشناختی آنان ارتباط دارد و این نیز به نوبه خود ارتباط مثبت با میزان فعالیت آنان به صورت داوطلبانه دارد و ارتباط منفی با امکان قطع فعالیت داوطلبانه آنان دارد - گاگنه،. - 2005 پژوهش حاضر با توجه به اهمیت ارضای نیازهای بنیادین روانشناختی داوطلبان در اقدام به فعالیت داوطلبانه آنان در سازمان و همچنین ضرورت تغذیه گری و حمایت زمینه سازمانی در ارضای این نیازها برای تداوم فعالیت داوطلبانه آنان، به بررسی تاثیر دو عامل زمینه ای سازمانی- جو کاری حمایت گر خودمختاری و اندازه شبکه اجتماعی - بر روی هریک از نیازهای بنیادین روانشناختی داوطلبان فعال هلال احمر شهر تهران می پردازد.
-1 پیشینه پژوهش
-1-1 پیشینه نظری پژوهش
-1-1-1 نیاهای بنیادین روانشناختی
مطالعه سه نیاز روانشناختی خودمختاری ،شایستگی و ارتباط بر رویکرد ارگانیزمی به انگیزش متکی است، رویکردی که دو فرض اصلی دارد؛ اول اینکه انسان ذاتا فعال است و دوم اینکه در دیالکتیک انسان-محیط نیازهای روانشناختی ،انگیزش ذاتی برای مشغولیت در محیط تامین می کند ، گاهی محیط از انگیزش درونی حمایت و در مواقع دیگر آنها را ناکام می کند ، وقتی افراد با محیط حمایت کننده تعامل می کنند نتیجه دیالکتیک انسان-محیط نتیجه ترکیبی - هماهنگی - است زیرا افراد مشغولیت نیرومند ، پیشرفت رشد، سلامت و بهزیستی نشان می دهند و وقتی افراد با محیط ناکام کننده تعامل می کنند، نتیجه دیالکتیک انسان-محیط نتیجه تعارضی - ناهماهنگی - است ،زیرا افراد سرپیچی، پس روی رشد، تباهی و بدبختی نشان می دهند - ریو،2015؛ترجمه سید محمدی،:1395ص. - 242
