بخشی از مقاله
چکیده:
بدون شک پیشرفت تحصیلی دانش آموزان به عوامل متعددی نظیر میزان درآمد، سطح تحصیلات والدین، رفتار والدین، محیط مدرسه، فضای خانواده، نوع مدرسه، امکانات آموزشی، معلم، رفتار معلم، استعداد دانش آموزان، محل زندگی، نحوه ی پوشش معلم، محل مدرسه، رفتار همکلاسی ها و بسیاری عوامل دیگر بستگی دارد. میزان سطح سواد والدین بر موفقیت دانش آموزان تاثیر چشمگیری دارد و همچنین در این تحقیق اثر قطعی تاثیر سطح سواد والدین بر پیشرفت تحصیلی، افت تحصیلی، مشکلات رفتاری و مشکلات تحصیلی دانش آموزان مسجل است و میزان سطح سواد والدین با پیشرفت تحصیل دانش آموزان ارتباط مستقیم و مثبت دارد. از سوی دیگر مدرسه و عوامل و برنامه های موجود در آن نیز در پیشرفت کودکان و نوجوانان در تحصیل موثر است؛ در این مقاله کوشش شده است عوامل موثری که از سوی خانواده و مدرسه بر پیشرفت تحصیلی تاثیرگذار هستند ؛ مورد بررسی قرار گیرند.
کلمات کلیدی: پیشرفت تحصیلی، خانواده ،مدرسه ،والدین ،معلم
-1 مقدمه
باید دانست که عوامل متعددی بر نگرش کودک ازخود و اعضای خانواده ی خود مؤثر است، از آن جمله می توان به عوامل اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی حاکم بر خانواده اشاره کرد که ارتباط مستقیم با سطح سواد و تحصیلات خانواده دارد. شخص باسواد امکان سلامت اقتصادی و تصمیم گیری بیشتری دارد و چنین انسانی نسبت به خود و فکر و فرهنگ جامعه بصیرت بیشتری دارد. سواد و تحصیلات، از دیدگاه اقتصادی، افراد را بهسوی رشد و توسعهی درونزاد و خلاق و هماهنگ با اجتماع و کشور هدایت می کند و از دیدگاه تخصصی، جامعه را موفق می سازد، افراد بزرگسال به عنوان عامل اساسی تولید، حتی با یک اصطلاح اقتصادی خاص که همان جمعیت فعال یا نیروی کار می باشد، مشخص میشوند.با توجه به آمار موجود، گسترش سواد کاهش رشد جمعیت و همچنین توسعه ی اقتصادی و اجتماعی و پیشرفت دانش و ... را تسهیل نموده است. تنها جوامعی توانستهاند مشکلات خود در زمینه های تغذیه، مسکن، پوشاک، بهداشت و آموزش را از میان بردارند که از سطح بالای سواد برخوردار باشند.بی سوادی، نه تنها پدیده ای قابل تأسف است، بلکه علامتی است در کنار علائم دیگر که نشان دهنده ی از خود بیگانگی میباشد و منجر به عقب ماندگی می شود. این عقب ماندگی در تعلیم و تربیت، خود معلول شالوده های نامتناسب اقتصادی و اجتماعی است و رابطه ی مستقیم با فقر عمومی و کمبود وسایل کافی به ویژه نداشتن معلم و مدرسه است.
بی سوادی در تما ابعاد زندگی انسان می تواند تأثیر بسزایی داشته باشد، مخصوصاً در بهداشت، رشد اقتصادی، رشد فرهنگی، رشد و تربیت فرزندان، بی نظمی و ناهنجاری کودکان، رشد اشتغال و غیره مطالعات نشان داده است که هرچه آسیب های روانی بیشتر باشد، موقعیت اجتماعی شخص را پایین تر می آورد و عواملی چون فقر، بی کاری، تعداد فرزندان، اعتیاد، طلاق و ... که همه موجب پایین آمدن موقعیت اجتماعی و فرهنگی شخص می شود و آشفتگی ها یا آسیب های روانی را به وجود می آورد معمولاً افرادی که در سطح پایین اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، زندگی می کنند، سطح تحصیلات کمتری نسبت به افراد همسال خود دارند و میزان تحصیلات در این خانواده ها به شدت اُفت پیدا می کند.
تأثیر عمیقی که این موقعیت اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی پایین، بر روی افراد خانواده و جامعه برجا می گذارد، موجب بی نظمی و آشفتگی روانی می گردد، البته این آشفتگی روانی را در طبقات مختلف جامعه می توان دید.شیوه های انحرافی ایجاد علایم روانی بیماری اقدام به خودکشی بستری شدن قطع ارتباط با واقعیت، در طبقات پایین اجتماع، بیشتر دیده می شود.
-2 بیان مسئله:
موفقیت و پیروزی در تحصیل به عوامل گوناگونی بستگی دارد و این عوامل در مجموعه ای فردی، آموزشگاهی، خانوادگی و اجتماعی طبقه بندی می شود.
بدون شک پیشرفت تحصیلی دانش آموزان به عوامل متعددی نظیر میزان درآمد، سطح تحصیلات والدین، رفتار والدین، محیط مدرسه، فضای خانواده، نوع مدرسه، امکانات آموزشی، معلم، رفتار معلم، استعداد دانش آموزان، محل زندگی، نحوه ی پوشش معلم، محل مدرسه، رفتار همکلاسی ها و بسیاری عوامل دیگر بستگی دارد.
سطح تحصیلات والدین همانند سایر عوامل به شکل های گوناگون در پیشرفت و یا افت تحصیلی دانش آموزان موثر است.ممکن است دانش آموزانی که والدین آنها از سطح سواد بالایی برخوردارند و در حل و انجام تکالیف خود دچار مشکل شوند والدین آنها در انجام تکالیف به آنها کمک می کنند اما اگر والدین بی سواد باشند نمی توانند کمک کنند نحوه ی نگرش والدین به تحصیلات فرزندان نیز در پیشرفت تحصیلی آنها موثر است.
هرگاه در مورد وضع تحصیل و چگونگی پیشرفت تحصیلی فرزندان صحبت به میان می آید اغلب با پدر و مادرهایی برخورد می کنیم که اظهار دارند فرزندان خانواده های تحصیل کرده از پیشرفت و دانش آموزانی که دارای والدین بی سواد هستند اصولاً در تحصیل نمی توانند پیشرفت کنند همچنین پدران و مادرانی را می بینیم که نگرش خاصی نسبت به مدرسه و تعلیم و تربیت کودکانشان دارند و این که تعلیم و تربیت و راه های ترقی و پیشرفت آن را فقط مدرسه می دانند و خود را در امر تعلیم و تربیت سهیم نمی دانند و فکر میکنند وظیفه ی والدین تربیت کردن و بار آوردن فرزندان است.
والدین هرچه مطلع و بصیر تر باشند و در تربیت فرزندان پراستعداد خود بکوشند، در محیط نامناسب و ناهماهنگ موفقیت چندانی نخواهد داشت درست مثل اینکه بذر اصلاح شده و مرغوب را در زمین شوره زار و غیرقابل کشت بکارند که مسلماً بارور نخواهد شد - شربیانی186 ، - 1375
-3 تعاریف عملیاتی متغیرها
-1-3پیشرفت تحصیلی:
منظور از پیشرفت تحصیلی دانش آموزان در این تحقیق این است که دانش آموزان بتوانند مقاطع ابتدایی، راهنمایی، دبیرستان و دانشگاه را طی کنند.
-4 تعاریف علمی متغییرها:
-1-4 پیشرفت تحصیلی:
یعنی اینکه از سطح مورد انتظار آموزشی برآورد شود و سازمان آموزش و پرورش به اهداف از پیش تعیین شده نزدیکتر شود پیشرفت تحصیلی یعنی افزایش میزان یادگیری، افزایش سطح نمرات و قبولی دانش آموز در دروس و پایه ی تحصلیی - - www.behbooh.loghman.lonblog.com
تعریف علمی سطح سواد:
کسانی که خواندن و نوشتن را می دانند، باسوادند. - مرکز آمار ایران -
-5 عوامل موثر در پیشرفت تحصیلی
-1-5 خانواده:
داشتن فرزندان سالم ومستعد کافی نیست. تهیه وتدارک محیط مناسب تربیتی وکنترل واموزش وپرورش آنها، هدف وغایت مطلوب است. همچنان که داشتن بذر وتخم اصلاح شده و مرغوب کافی نیست. زمین مناسب برای کشت و نورکافی وآب و کود و مواظبت و سرکشی و تحمل زحمات و تلاش و کوشش طولانی لازم دارد، تا تخم بروید ورشد کند وبه ثمرآید وباردهد. حساس ترین وظیفه والدین، تربیت کردن وبارآوردن فرزندان است. تامطابق استداد فطری و سرشتی و توان ونیروی بدنی خود، مراحل آموزش وتعلیم وفراگیری را طی کنند ونضج یابند وبه صورت مفید ومؤثروارد اجتماع شوند وبا ایمان واطمینان به آینده خود زندگی سرشاربا موفقیت وسرور وشادی و خرسندی و رضایت خاطری را شروع کنند.
تجربه وآگاهی اولیه کودکان ازانسان های دیگردربافت خانواده شکل می گیرد. بعلاوه کیفیت فرآیندهای دلبستگی و پیوند میان والدین و نوزاد درماههای اولیه زندگی، برای بهداشت هیجانی فرد بسیار مهم و حیاتی است.خانواده عرصه ای مهم برای یادگیری درباره دنیا بوده واجتماعی شدن کلی درآن روی می دهد.خانواده به عنوان در دسترس ترین سیستم حمایتی کودکان مدنظر قرار می گیرد. درنتیجه هرآنچه که این سیستم حمایتی را کمرنگ نماید - مانند تغییرات دوران بلوغ، جدایی پدر ومادرویا بویژه سبک خانوادگی منفی - عوارض جانبی برای کارکردهای کودک، انطباق و هویت یابی او ایجاد می کند. - حیدری، - 1385
-1-1-5 مسئولیت والدین
محیط خانواده، مدرسه فوق العاده ای است که میتواند استعدادهای روانی اطفال را پرورانده وبه آنها درس عبرت وشخصیت و رشادت وشهامت، بخشش وسخاوت و... بیاموزد. یابرعکس صفات زشت وزذیلت و انحراف وتربیت غلط را یاد بدهد. علت اینکه مسئولیت پدرو مادر در تعلیم وتربیت فرزندان حتی ازمدرسه و محیط اجتماع و دانشگاه بیشتراست، درروایات اسلامی زیادی روی آن تأکید شده است:
الف. نخست آنکه آغاز تربیت وشکل گیری کودکان درخانه است.
ب. پس به خاطرآن است که بیشتراوقات کودکان درخانه می گذرد وبرآورد زیر گویای این حقیقت است. علمای تعلیم وتربیت با بررسی های خود، ساعتهائی که کودک تاسنین 11 سالگی زندگی میکنند 95 هزار ساعت برآورد کرده اند، که تنها 5 هزار ساعت آنرا درمدرسه و درحدود همین مقدار را خویشان و بستگان و دوستان می گذراند، وبقیه اش در کنار پدر ومادر در خانه اش می گذرد.
خواندن وبطور کلی یادگیری، مستلزم وجود شرایط اولیه وثانویه است. شرایط اولیه یعنی استعدادهای نفسانی مثل هوش، حافظه، سلامت بدن وشرایط ثانویه مانند محیط مناسب، آرامش روانی و... وسائل ضروری که همه اینها بهرحال به والدین ارتباط دارند.
والدین مهمترین افرادی هستند که می توانند روحیه آموزشی وفرهنگی را در کودکان خود برانگیزند.طی تحقیقاتی که انجام گرفته در مورد شوال »محرک تو درموفقیت درمدرسه و مسائل آموزشی چیست؟« بین %85 از موفق ترین دانش آموزان پاسخ دادند »والدینم.« به این مسئله توجه کنید که آنها نگفتند »پدرم« یا »مادرمبلکه« آنها مشترکاً والدین را دراین امرشریک می دانند.
