بخشی از مقاله
چکیده:
این پزوهش با هدف برسی رابطه بین محیط مدرسه و پیشرفت تحصیلی دانشآموزان رشته تربیتبدنی از دیدگاه دبیران تربیتبدنی استان کرمانشاه انجام شدهاست. این تحقیق کاربردی است و از نظر گردآوری اطلاعات از نوع توصیفی و به روش همبستگی است. جامعه آماری این تحقیق کلیه دبیران تربیتبدنی شاغل در مدارس استان کرمانشاه می باشد که تعداد آنها110 نفر در شهرستانهای کرمانشاه، اسلام باد غرب، سرپل ذهاب، مشغول به ارائه خدمت هستند.
روش نمونهگیری به صورت تمام شمار استفاده شدهاست. برای جمعآوری دادههای پژوهش از پرسشنامه طراحی شده محیط مدرسه توسط جانسون و استیونس - - 2007 استفاده شد که ضریب پایایی آن توسط آلفای کرونباخ ./869 محاسبه شد. با توجه به تحلیل دادههای جمعآوری شده، نتایج زیر بدست آمدهاست. بین محیط مدرسه و پیشرفت تحصیلی دانشآموزان رشته تربیتبدنی رابطه وجودندارد و فقط مولفههای نوآوری و همکاری ارتباط معناداری با پیشرفت تحصیلی دانشآموزان رشته تربیتبدنی داشتند. نتایج دیگر نشان داد که مقدار بتای مولفههای نوآوری و همکاری معنادار شدهاست. بنابراین فقط این دو مولفه میتوانند پیشرفت تحصیلی دانشآموزان رشته تربیتبدنی را پیشبینی نمایند.
1 مقدمه
امروزه یکی از سازمانهای مهم و تأثیرگذار در هر جامعهای، نهاد آموزش و پرورش است. بی شک آموزش و پرورش اساسیتریننهاداجتماعی در شکلدهی، هدایت و کنترل افکار افراد هر جامعه بشری است و داشتن آموزش و پرورش توانمند لازمه توسعه اجتماعی است. علاوه بر آن، به دلیل گسترش علوم و تجارب بشری و توسعه فنآوری و پیشرفتهای صنعتی، گرایش به سازمانهای آموزش و پرورش امری فراگیر و جهانی شده است، به گونهای که یکی از شاخصهای مهم رشد هر جامعه را وسعت دامنه وظایفی میدانند که آموزش و پرورش آن به عهده گرفته است.
بدیهی است که نهاد آموزش و پرورش عهدهدار ایجاد زمینه مناسب برای رشد و شکوفایی استعدادها و تواناییهایی افراد است و همانا لازمه این نیل به هدف، تدوین و اجرای برنامهریزی-های وسیع، جامع و حساب شده با توجه به اهداف عمومی آموزش و پرورش هر جامعه است - طالبزادگان، . - 1387 بیشک هدف هرگونه فعالیت آموزشی ایجاد یادگیری است - سیف، - 1380، فعالیتی که از سوی یادگیرنده انجام میشود تا به تغییر در او منتهی شود. از اینرو، در جریان فعالیت یادگیری عوامل مختلفی میتوانند بر یادگیرنده تأثیر گذاشته و یادگیری او را با مشکل مواجه سازنده بنابراین، یکی از مهمترین شاخصهایی که میتوان از آن برای بررسی میزان یادگیری و موفقیت نظام آموزشی در دستیابی به هدف-های خود استفاده کرد، پیشرفت تحصیلی دانشآموزان است.
در واقع عملکرد و پیشرفت تحصیلی از جمله مباحثی است که در محیطهای آموزشی، به ویژه مدارس از اهمیت زیادی برخوردار است - ابولقاسمی و جوانمیری، - 1391 و ممکن است به دلایل مختلف و تحت تأثیر عوامل گوناگون با مشکل مواجه شود . بنابراین، شناسایی عوامل تأثیرگذار بر پیشرفت تحصیلی یکی از مهمترین و اساسیترین فعالیتها در نظام آموزشی است، چرا که این شاخص که بیشتر براساس نتایج آزمونهای نهایی و استاندارد سنجیده میشود، مهمترین دغدغه دانش آموزان، والدین، دستاندرکاران و صاحب نظران آموزش و پرورش است و به همین دلیل بیشتر بررسیهای چند دهه گذشته به واکاوی عوامل موثر و راهکارهای بهبود پیشرفت تحصیلی اقدام کردهاند.
به نظر میرسد علاوه بر ساختار، جوآموزشی، عملکرد معلمان و غیره محیط مدرسه نیز بر این فرایند مهم اثرگذار باشد و به نوعی تبیین کننده پیشرفت تحصیلی لحاظ شود. در نتیجه تحقیق حاضر با اقتباس از موارد فوق در نظر دارد به بررسی رابطه بین محیط مدرسه و پیشرفت تحصیلی بپردازد و با توجه به این که در نظام آموزش و پرورش برای رشد و تعالی افراد و رساندن انسان به کمال مطلوب فعالیتهای مختلفی اعم از آموزشی، پژوهشی، فرهنگی، اجتماعی، ورزشی و غیره برگزار میگردد. این تحقیق دانشآموزان تربیتبدنی را مد نظر قرار میدهد با این رویکرد که این ارتباط سنجی از دیدگاه دبیران تربیتبدنی صورت میگیرد.
2؛1 بیان مسأله
امروزه پیشرفت تحصیلی دانشآموزان به عنوان یک شاخص مهم برای ارزیابی نظامهای آموزشی مورد توجه قرار گرفته است. علاوه براین، پیشرفت تحصیلی همواره برای معلمان، دانشآموزان، والدین، نظریهپردازان و محققان نیز حائز اهمیت بوده است. چرا که این عامل مهم نه تنها معیاری مهم در ارزیابی عمکلرد معلمان است بلکه به نوعی معرف تواناییهای علمی افراد در بدو ورود به دنیای کار و اشتغال و مقاطع تحصیلی بالاتر است - زمانی و نصر، . - 1383 شاخص پیشرفت تحصیلی دستاوردی است که به طور گسترده و عمومی همواره اندازهگیری میشود Dipaola - و Hoy، . - 2005 از طرفی، با عوامل بسیاری از جمله نظام ارزشی مدرسه، روابط عاطفی درون مدرسه، سیستم تنبیه و تشویق، آراستگی دبیر، ساختار کلاس، روش تدریس و غیره در ارتباط است و به نوعی از آنها تأثیر میگیرد - بهرامی و رضوان، - 1385 که این عمکلرد جدای از موارد نام برده شده تجزیه و تحلیل نمیشود،
اما علاوه بر این عاملها، عامل دیگری به نام فضای فیزیکی مناسب و با نشاط در این فرایند به نوعی میتواند نقش داشته باشد که در تحقیقات بررسی شده کمتر مورد توجه قرار گرفته است. در واقع فضای فیزکی مناسب و با نشاط جزو عوامل درونی اثرگذر بر مدارس به صورت مستقیم و دانش- آموزان به صورت غیرمستقیم است - حاجیبابایی، . - 1391 در تصدیق این ادعا پیش از این Dorman - ، - 1998 اشاره به این دارد که یکی از عواملی که بر فعالیت مدارس و معلمان تأثیر میگذارد، محیط مدرسه است. در واقع محیط مدرسه با مدیریت آموزش مدارس، که مدارس را به عنوان یک سازمان رسمی در نظر میگیرد مرتبط است.
بنابراین این محیط، با گروههای اجتماعی در زمینه اهداف، نتایج نقشها، ساختار سازمانی، نظامهای پاداش، فعالیتهای مشارکتی و ارتباط اولیا و مربیان شبیه میباشد. سالیانی است که فضای مدرسه به عنوان جنبه مهم و اساسی هر مدرسه مورد بررسی قرار گرفتهاست. علاوه برآن محیط بستری برای شکل گیری بسیاری از ویژگی های رفتاری است و به عبارت دیگر، بسیاری از عواطف، عادات، سلایق و حتی طرز نگرشها، نشستها و برخاستها به گونهای شگرف از محیط تأثیر میپذیرد.
دانشآموزان پس از محیط مسکونی خود بیشترین ساعات روز را در واحدهای آموزشی سپری میکنند و با توجه به نقش اساسی آموزش در فرآیند شکلدهی به فرهنگ جامعه، لازم است علاوه براهمیت دادن به فرآیند آموزش به ایجاد محیط مطلوب که شوق و انگیزه را نسبت به فرآیند یاددهی و یادگیری در دانشآموزان ایجاد کند توجه کافی و وافی داشت - همت، . - 1388 به طورکلی امروزه علیرغم کوششهای فراوانی که برای اثربخشی مدارس انجام میپذیرد، همچنان ضعف مدارس در این زمینه مورد انتقاد جدی قرار دارد. از طرفی درس تربیتبدنی در نظام آموزش و پرورش جهان جایگاه مهم و پر اهمیت یافتهاست.
توجه به درس تربیتبدنی در مدارس تا آنجا اهمیت دارد که مواد اول و دوم منشور یونسکو، تربیت بدنی و ورزش را حق بنیادی تمام کودکان و نوجوانان میداند و به منظور ایجاد تعادل و تقویت رابطه فعالیت جسمانی و دیگر اجزای آموزش و پرورش موسسات ملی هر کشور را برای بهبود و توسعه تربیت بدنی موظف میداند. اما همچنان که به صورت ضمنی اشاره شد در این زمینه به ویژه در زمینه ورزش و تربیتبدنی کمتر تحقیقی این عامل مهم را در رابطه با اثربخشی مدنظر قرار دادهاست. وجود این روند نمیتواند در دستیابی به یک درک جامع و کلی نسبت به پیشرفت تحصیلی دانش آموزان و عوامل موثر بر آن کمک کند و ارتباط فی مابین موارد ذکر شده فوق را با پیشرفت تحصیلی دانشآموزان به تصویر بکشد. بنابراین با بهرهگیری از موراد فوق این تحقیق درصدد است که به سوالات زیر پاسخ دهد:
1. آیا بین محیط مدرسه و پیشرفت تحصیلی دانشآموزان رشته تربیتبدنی ارتباط وجود دارد؟
2. آیا محیط مدرسه قابلیت پیشبینی پیشرفت تحصیلی دانشآموزان رشته تربیتبدنی را دارد؟
3؛1 اهمیت و ضرورت تحقیق
امروزه علمای تعلیم و تربیت به تربیتبدنی و ورزش به منزله موثرترین ابزار تربیت مینگرند. سامارانش1رئیس اسبق کمیته بینالمللی المپیک معتقد است: تربیتبدنی شیوه موثر آموزش و پرورش انسانهاست - . - 1999 پرورش یافتگان مکتب تربیتی تربیت-بدنی انسانهایی ارزشمندند که فضیلتهای اخلاقی انسان سالم و اجتماعی در آنها شکوفا شدهاست. ویژگیهای اخلاقی صبر و شکیبایی، همت بلند، سخاوتمندی و فدارکاری، عدالتگرایی و انصاف، قانونگرایی و حرمتگذاری به حقوق دیگران، مسئولیتپذیری، اهتمام در انجام مسئولیتها، احترام به بزرگان و پیشکسوتان و همیاری و تعامل با دیگران، که همگی از مهارتهای میدانی و کاربردی زندگی اجتماعی امروز هستند، از طریق حضور در تکاپویهای تربیتبدنی و ورزش قابل حصولاند - حمیدی، . - 1390 به طوری که در چند دهه اخیر موضوع تربیتبدنی و ورزش مدرسهای در سطر اول اولویتهای برنامهای و تحقیقی بسیاری از کشورها و نهادهای بینالمللی قرار گرفته است.
در واقع نقش ورزش در جهان امروزی انکار ناپذیر است در این میان آموزش و پرورش یکی از اصلیترین سازمانهایی است که میتواند به عنوان یک رکن و بنیاد در نظام تعلیم و تربیت عمل کند و تربیتبدنی و ورزش به عنوان یک وسیله تربیتی میتواند نقش ارزندهای در این نظام داشته باشد - کاشف، . - 1390 از طرفی بررسی جوامع پیشرفته نشان میدهد که همه این کشورها از نظام آموزشی موثر و کارآمد برخوردار بودهاند. در واقع یکی از جلوههای آموزشی موفق میزان پیشرفت تحصیلی دانش آموزان آن نظام است.
