بخشی از مقاله
چکیده
در این پژوهش به بررسی شناخت رابطه بین جو مدرسه و رفتار زورگویی بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان مقطع متوسطه شهر نهاوند در سال تحصیلی 94-95 پرداخته ایم. این تحقیق از نوع توصیفی و کاربردی است و روش اجرای آن همبستگی می باشد. دراین بررسی جامعه آماری مورد تحقیق دانش آموزان دبیرستان های دخترانه شهر نهاوند به تعداد 2348 در سال 1394-95 است.
روش نمونه گیری در این پژوهش به صورت خوشه ای چند مرحله ای می باشد که بر این اساس تعداد 60 نفر از دانش آموزان انتخاب و پرسشنامه بین آنها توزیع گردید.ابزار سنجش اطلاعات در این پژوهش پرسشنامه می باشد در این پژوهش از دو پرسشنامه پرسشنامه زورگویی - قلدری - و پرسشنامه جو عاطفی مدرسه استفاده شده است.
مقدمه
جو مدرسه سازه پیچیده استفاده شده برای توصیف کیفیت روابط بین بزرگسالان و دانشآموزان در مدرسه میباشد. جو مدرسه با استفاده از ادراک دانش آموزان از یکدیگر وکارکنان مدرسه ارزیابی می شود.ادراک دانش آموزان از جو حمایتی مدرسه در ارتباط با سازگاری دانش آموزان، تعهد به یادگیری و پیشرفت تحصیلی میباشد
در سالهای اخیر ،تحقیقات تعیین کننده ای در تعلیم وتربیت انجام شده است که هر چند به ابعاد غیر درسی پرداخته انداما در عمل تأثیر ی شگرف بر پیشرفت درسی ورشد همه جانبه شخصیت دانش آموزان داشته اند.از عمده ترین این موارد می توان به تحقیقاتی اشاره کرد که مدرسه را یک نظام اجتماعی نگریسته و به نوع روابط موجود در آن ونتایج حاصله توجه کرده است . جو مدرسه جنبه های فیزیکی وروانشناختی مدرسه را منعکس می کند که بیش تر مستعد تغییراست وپیش شرط های لازم برای تدریس ویادگیری را فراهم می کند. زورگویی - قلدری - در مدرسه یک نوع پرخاشگری است که در مدارس کشورهای سراسر دنیا شایع می باشد.
زورگویی به صورت اذیت کردن مستمر دیگران تعریف می شود،که می تواند توسط حمله فیزیکی یا آسیب رساندن به احساسات دیگران از طریق کلمات،فعالیت ها یا طرد اجتماعی انجام شود . امروزه پذیرفته شده که زورگویی تقریبأدر همه مدارس روی می دهد وبیش تر از آن چه اکثر معلمان و والدین گمان میبرند گسترش دارد
اشکال مختلف زورگویی شامل حملات خشونت آمیز و پرخاشگرانه، تهدید کردن،لقب بد دادن، منزوی ساختن در اجتماع،ضربه زدن،آزار رسانیدن،تحقیر کردن، غیبت کردن وتهمت زدن می باشد . برخی ،زور گویی ها را به دو دسته مستقیم وغیر مستقیم تقسیم کرده ،زورگویی مستقیم - فیزیکی - را شامل ضرب وشتم ،اذیت وآزارهای عملی وکلامی وزورگویی غیر مستقیم - رابطه ای - راشامل تهمت زدن ،غیبت کردن و تخریب وجهه دانش آموز در غیاب وی می دانند.به نحوی که این گونه رفتار ها موجب ایجاد تغییر در نگرش سایر دانش آموزان نسبت به وی شده،موجبات طرد وانزوای او را از گروه فراهم می کنند
زورگویی مختص یک گروه خاص نیست ،بلکه شامل گروه های مختلف کودکان ودانش آموزان می باشد. در حقیقت دختران وپسران اغلب در زورگویی مشغولند،اکثر کودکان در مدت تحصیل خود،گاهی زورگو ،گاهی قربانی وگاهی ناظر زورگویی ها بوده اند. زورگو/قربانیان نیز اخیر به عنوان قربانیان پرخاشگر یا قربانیان تحریک کننده مشخص شده اند،که می توانندهر دو نقش زورگو وقربانی را داشته باشند
با وجود آن که محققان زیادی در داخل وخارج کشور به بررسی رفتار پرخاشگری وزورگویی دانش آموزان درمدرسه وعوامل موثر بر آن پرداخته اند ،با وجود این تحقیقات وپژوهش های اندکی در مورد رابطه بین جو مدرسه وزورگویی صورت گرفته است،لذا این پژوهش در صدد است رابطه بین جو مدرسه وزورگویی را در مدارس شهر نهاوند مورد بررسی قرار دهد.
بیان مساله
عمل زورگویی هنگامی رخ میدهد که فرد برخوردار از یک امتیاز جسمی، ذهنی، یا روانشناختی، یا برخوردار از امتیازی دیگر - مثلاً تعلق به یک گروه - بدون هیچ دلیل منطقی، به شخص ضعیف تری آسیب بزند - پونتزر ، . - 2010 بر اساس آنچه در ادبیات پژوهشی آمده است، چندین نوع زورگویی عمده، شناخته شده است که در این میان می توان به دسته های زیر اشاره کرد:
الف - زورگویی کلامی - غیرفیزیکی - :
طعنه زدن، مسخره کردن، لقب دادن ، شایعه پراکنی، ژست های تهدیدآمیز یا غیر اخلاقی، محروم کردن دیگران از حضور در گروه، فرستادن پیامهای الکترونیکی تهدیدآمیز، به هم زدن دوستی ها؛
ب - زورگویی فیزیکی:
کتک زدن، لگد زدن ، از بین بردن وسایل، کمک گرفتن از یک دوست برای ضرب و شتم فردی دیگر؛
ج - آزار - مزاحمت - جنسی:
شکلی از زورگویی است که در آن قصد و نیت، تحقیر و شرمنده کردن، سرافکنده کردن یا به دست گرفتن کنترل شخص دیگری بر اساس ، گرایش جنسیتی یا جنسی است
کارتال - - 2009 نیز نشان داده است که معمول ترین شیوهی زورگویی لقب دادن، مسخره کردن، فحش دادن - 20/9 درصد - بوده است. پس از آن، کتک زدن، هل دادن و لگد زدن 19/1 - درصد - قرار داشتند.
قلدری ، رفتار آزاردهنده ای است که یک فرد یا یک گروه از افرادعمداً در یک دوره ی زمانی به صورت مکرر اعمال می کنند و شامل عدم توازن قدرت است. قلدری ممکن ، است در محیط های مختلف اتفاق بیفتد، اما آنچه که بیشتر مورد توجه پژوهشگران تعلیم و تربیت قرار گرفته، قلدری در محیط مدرسه است که با خشونت مدرسه ای 4 قرابت معنایی داشته و شکل خفیف تری از آن به شمار می آید به عنوان پیشگام قلدری در مدرسه، آن را ، زیرمجموعه ای از رفتارهای پرخاشگری تعریف میکند که در قالب رفتارهای جسمانی، کلامی و ارتباطی بروز میابد و دربرگیرنده ی سه جزء است - 1: نوعی رفتار منفی هدفمند، - 2 تکرار در گذر زمان و - 3 همراه با عدم موازنه ی قدرت
شکست مدرسه در برخورد با زورگویی، امنیت همه دانش آموزان را از طریق در اختیار گذاشتن یک محیط خصمانه که با یادگیری تداخل دارد، به مخاطره می افکند . بنابراین برخورد مؤثّر با زورگویی، ابزاری است در جهت بهبود فضای مدرسه، افزایش دادن پیشرفت تحصیلی و کشیدن عنان رفتارهای خشونت بار در مدرسه - بیتی و الکسی یف ، . - 2008 لذا باتوجه به اینکه الگوی متناسب با اصلاح وضعیت فعلی مدارس ایران طراحی نشده است ، در این پژوهش تلاش میشود تا چارچوبی نظری برای تشخیص جوّ مدارس ارائه گردد. سوال اصلی در این پژوهش چگونگی تاثیر جو عاطفی مدارس بر رفتار زورگویانه دانش آموزان می باشد؟
مبانی نظری نظریه های جو سازمانی
مدل جو سازمانی هالپین و کرافت - رفتار معلم - مدیر : باز تا بسته مطالعات » هاپلین « و » کرافت « در سال 1962 از مدارس ابتدایی شاید شناخته شده ترین مفهوم پردازی و اندازه گیری از جو سازمانی است. » هالپین و کرافت « نظریه جو سازمانی را برای معلمان معرفی کردند. زیرا به موجب تعریفی که، جو سازمانی به وسیله افراد در سازمان تجربه می شود آنها فرض نمودند که ادراکات این افراد منبع معتبری از داده ها هستند. وقتی آنها مشاهده کردند که:احساس معلمان نسبت به مدرسه خود به طور قابل توجهی از همدیگر متفاوت است..
مفهوم روحیه شاخص این احساس نمی باشد وقتی مدیران » آرمانی « به مدارسی منتصب می شوند که نیاز به اصلاح دارند و هیئت آموزشی از فعالیت آنان جلوگیری می کنند. عنوان جو سازمانی توجه زیادی را به خود جلب کرد، به ترسیم جو سازمانی شروع کردند.
هالپین و کرافت، جو اجتماعی مدارس را به عنوان ترکیبی از دو بعد رهبری مدیر مدرسه و تعامل های معلمان تصور می کردند. تعامل های گروهی از معلمان در یک مدرسه ممکن است مشابه محیط های جغرافیایی یک ناجیه در نظر گرفته شود. و سبک رهبری مدیر مدرسه می تواند برابر با شرایط جوی باشد. این ترکیب رفتار رهبر و رفتار معلم که جو سازمانی را به وجود می آورد می تواند در شکل زیر نشان داده شود.
سنخ شناسی جو مدارس ابعاد جو سازمان
بسیاری از تحقیقات خاطر نشان ساخته اند که جو سازمانی از اجزاء یا ابهاد خاصی تشکیل شده است. برخی از محققان به ویژگیهای روانی - اجتماعی محیط کار مانند ارتباطات درونی مدرسه توجه بیشتری دارند و بعضی دیگر خصوصیات غیرمادی و خصوصیات عینی را تواما به عنوان شاخص های تشکیل دهنده جو مورد تاکید قرار داده اند
مبانی نظری تعریف جو سازمانی
هنگامی که از جو صحبت می شود، افراد عادی تصویری از جو زمین که همچون هاله ای تمام وجوه زندگی آنها را احاطه کرده است، به یاد می آورند. در گفتگوهای روزانه در سازمانها و نهادها، واژه های جو متشنج، جو مسموم، جو ناآرام و ... بارها به کار برده می شود
