بخشی از مقاله
چکیده
انسان محیط پیرامون خود را رنگی می بیند و رنگها تأثیرات گوناگونی در روح و روان و حتی جسم انسان برجاي میگذارد. که بعد روانی آن مهمتر و آشکارتر است. علم روانشناسی رنگ ها، علمی نوین و نوپاست که یکی از رسالتهایش بررسی تأثیراتی است که رنگها بر سلامت روان انسانها میگذارد. این پژوهش بر آن است تا باروش توصیفی- تحلیلی، رنگهاي مطرح شده در قرآن را مورد بررسی قرار داده و کارکرد آنها را مشخص نماید.
آیات کریمه و احادیث ما را از تأثیرات روان شناختی رنگها آگاه نموده و با احکام استحباب و کراهت، ما را به استفاده از تأثیرات مفید آنها تشویق و از تأثیرات مخرب باز میدارد. رهآورد این پژوهش اینکه اولا: تأثیرات شگرف رنگها ، بر سلامت روان انسان غیرقابل انکار بوده. و مبین این واقعیت است که نه تنها هیچ اختلاف و تباینی بین آموزههاي واقعی دین و علم وجود ندارد بلکه در صورتی که منابع دسترسی ما به علوم گوناگون و علوم دینی و اخلاقی درست باشد کاملاً این دو با هم سازگارند. ثانیا: میتوان از رنگها براي درمان بیمارهاي روانی بهره جست.
کلیدواژهها: رنگ- روان شناسی رنگ- سلامت روان - رنگ در قرآن
طرح مسئله
از جمله نشانههاي الهی در جهان هستی رنگ است، مشاهدهي رنگهاي زیبا و چشم نواز از عالیترین تجربیاتی است که انسان در طول شبانه روز آن را تجربه میکند، به اطراف خود نگاه کنید، رنگ ها همه جا هستند و ما را احاطه و در برگرفته اند. در قرآن آیات تأمل برانگیزي دربارة رنگها وجود دارد که نشانگر عمیق بودن مسائل مطرح شده در این کتاب مقدس است. رنگهاي مختلف در زندگی ما از بسیاري جهات تأثیر گذار هستند، رنگ قرمز توجه ما را به خطرها جلب میکند، هنگام مشاهده مراتع سرسبز احساس شادابی میکنیم، هنگامی که دریاي آبی را میبینیم احساس آرامش میکنیم. مشاهده اتاقی با رنگ آمیزي سفید احساس تازگی و تمیزي در ما القا میکند. بنابراین با عدم جایگزینی رنگ در مکان خاص خود و به کارگیري نادرست آن در محیط هاي انسانی صدمات روحی شدیدي بر انسان وارد خواهد آمد - قاسم زاده،. - 46:1391 دربارهي رنگ کتب گوناگونی با رویکردهاي متنوع نگاشته شده است که چند مورد آن عبارتست از: روانشناسی رنگها، لونر، ماکس، رنگها و تأثیرات آن بر انسان، کبري کوهستانی، کودك، انتخاب رنگ،
جواد قاسمزاده، نظام آراستگی و زیباسازي و مدیریت رنگ، رحیم عربیان، روان شناسی رنگها، منیره دانایی، دنیاي شگفت انگیز رنگها، مصطفی انصاري، رنگ و تربیت، مهدي اکبرزاده، درون مایهي هیچکدام از کتبی که نگارنده بررسی کرده است آموزههاي قرآنی و روایی نیست؛ لذا مقالهي حاضر در نوع خود بینظیر است؛ از اینرو ضمن بررسی واژگانی و رابطهي آن با روان انسان، به بیان ساده به تبیین رنگ هاي گوناگون در قرآن و روایات پرداخته وتاثیر آنها بر سلامت روان را با توجه به علم روز روانشناسی بررسی نموده است.
مفهومشناسی
َلون - رنگ - : صفت و هیأت چیزي از سفیدي یا سیاهی یا سرخی و ... آنچه که میان دو چیز را فاصله دهد - مهیار، . - 765 : 1370
کیفیتی است که از ظاهر چیزي دیده میشود مانند سفیدي، سرخی، سبزي - معین، . - 1677/2 هیأتی است چون سیاهی، قرمزي. رنگ هر شیء چیزي است که باعث تمایز آن از شیء دیگر میشود - ابن منظور، . - 367/12 :1436 بنابراین رنگ از مفاهیم بسیار واضح و روشن در میان عرف و فرهنگهاي عمومی است به گونهاي که برخی از اهل لغت نیازي به تعریف آن ندیده اند. و صبغه چیزي رنگ شده که شکل خاصی به خود گرفته است. و منظور از صبغه االله، اشاره به چیزي است که خداي تعالی ازعقل و خرد یا شعور تمیز دهنده که متفاوت از حیوانات است مثل فطرت در انسانها ایجاد کرده است و صبغه همان رنگ ایمان است - راغب اصفهانی: . - 2/1373
نور: کیفیتی است که چشم بدوًا آن را درك میکند و بوسیله آن سایر دیدنیها دیده میشود - مهیار: . - 941 کیفیتی که بوسیله حس بینایی درك میشود و به وساطت آن اشیاء دیده میشود - دهخدا، - 3058/2:1385 علامه طباطبایی نوشته است: مفهوم نور، واضح است.
نور، چیزي است که بوسیله آن اجسام سبک تر و متراکم، قابل رؤیت میشوند، بنابراین رنگ جزء جدا ناپذیري نور است و این دو را جدا از هم نمی توان در نظر گرفت - طباطبایی،. - 122/15:1374
روان:روح انسانی و نفس ناطقه - عمید،. - 1063/2:1379 مجموعه قواي ذهنی معطوف به هوش، حافظه و عاطفه که استعداد و کیفیت رفتار یا شخص را مشخص می کند - انوري،. - 3707/4:1381
