بخشی از مقاله
چکیده
تلگرام یکی از شبکههای اجتماعی است که استفاده از آن در دهه اخیر در ایران رواج یافته است. بخشی از کاربران این شبکه اجتماعی، زوجهای جوان هستند که به دلایل گوناگون از قبیل ارتباط با اقوام، دوستان، فعالیتهای مدنی، مشارکتی، آموزشی و ... از آن استفاده میکنند. هدف نهایی پژوهش جاری، یافتن راهکار بهبود کیفیت روابط زوجهای جوانی است که از شبکه اجتماعی تلگرام استفاده میکنند . سؤال اصلی پژوهش این است که شبکه اجتماعی تلگرام چه تأثیری بر روابط زوجهای جوان دارد؟ فرض اصلی پژوهش نیز این بود که بین استفاده از شبکه اجتماعی تلگرام و روابط زوجهای جوان، همبستگی منفی وجود دارد .پژوهش با استفاده از روش پیمایشی، در منطقه سه شهر تهران و با جامعه آماری زوجهای جوان ساکن در آن منطقه که از تلگرام استفاده میکنند، در سهماهه اول سال 96 انجامشده است .به علت تعداد بالای جامعه آماری، تعداد 384 نفر با استفاده از فرمول کوکران و بهصورت تصادفی انتخاب شدند. روش اصلی جمعآوری اطلاعات در این پژوهش پرسشنامه محقق ساخته است. درمجموع تعداد 101 نفر به پرسشنامه، پاسخ کامل و معتبر دادند .دادههای گردآوریشده از طریق آمار توصیفی و استنباطی و با استفاده از اسپیاساس مورد تجزیهوتحلیل قرار گرفتند و فرضیههای پژوهش تائید شد. با توجه به نتایج حاصل، پیشنهاد میشود، پژوهشهایی مشابه در سایر مناطق شهری تهران انجام و نتایج حاصل، مقایسه شود و همچنین در پژوهشهای آتی، از دادههای موجود در سایر منابع از قبیل دادگاههای خانواده و پلیس فتا استفاده شود.
مقدمه و بیان مسئله
خانواده واحدی است که بر اساس ازدواج پدید میآید و از آغاز پیدایی خود، همچونحریمیامن، زندگی انسان را در برمیگیرد و موج تازهای در درون شبکه خویشاوندی ایجاد میشود و این موج جدید است که شمار زیادتری از خویشاوندان را نیز به هم پیوند میدهد. انسان در خانواده فرآیند جامعهپذیری که مجموعهای از »بایدها و نبایدها« است و همچنین نقشهایی را در ارتباط با دیگران یاد میگیرد. - کفاشی، . - 1389 از سوی دیگر، با توجه به ناسازگاریهای مشاهدهشده در زندگی زوجین، این سؤال که چرا برخی ازدواجها پایدار میماند، موجب پیکربندی حجم وسیعی از پژوهشها باهدف کمک بیشتر به زوجین در جهت ورود صحیح به ازدواج، حفظ ازدواجهای سالمتر و برخورداری از زندگی باکیفیت بالاتر شده است. بدون شک چگونگی پیوند زوجین نقش حیاتی در افزایش سلامت عمومی و حس امنیت آنها ایفا میکند. ثبات در ازدواج و نیز رضایت از زندگی زناشویی ازجمله مواردی است که تأمینکننده بهداشت روانی خانواده و درنتیجه بهداشت روانی جامعه است؛ اما سؤال اینجا است که چه عواملی میتوانند، زوجها را در یک رابطه - عاطفی و جنسی - باثبات وتوام با رضایت قرار دهند؟
از سوی دیگر، ظهور فناوریهای نوین ارتباطی، دگرگونی بنیادینی را در تعاملات و ارتباطات انسانی ایجاد کرده است. کاستلز معتقد است؛ ازآنجاکه انتقال و جریان فرهنگ از طریق ارتباطات صورت میگیرد، حوزه فرهنگ که نظامهایی از عقاید و رفتارها را شامل میشود، با ظهور فنّاوری جدید دستخوش دگرگونیهای بنیادین میگردد و ورود فناوریهای ارتباطی، دگرگونی بنیادینی را در ساختار مناسبات و ارتباطات انسانی ایجاد کرده است گسترش فناوری و ورود انواع وسایل ارتباطجمعی در میان خانوادهها، نحوه تعامل افراد و بسیاری از ارزشهای اجتماعی آنها را تحت تأثیر قرار داده و موجب تغییراتی در رفتار و گفتمان نسل جوان شده است؛ ازجمله مهمترین این فناوریها دسترسی آسان به اینترنت و ابزارهای موجود در آن است که علاوه برداشتن نقاط قوت، از ضعفهایی نیز برخوردار است. شبکه اجتماعی تلگرام با توجه به کارکردهای متنوعی که دارد، برای ترویج سبک زندگی مبتنی بر اینترنت، مورد استقبال قرارگرفته است. در این رسانه اجتماعی نوین، رسانه دیگر مالک مخاطبان نیست، محدودیت زمان و مکان وجود ندارد، متن، صوت و تصویر در دسترس همگان قرارگرفته است و هزینههای برقراری تماس کاهشیافته است. بسیاری از افراد جامعه بهویژه قشر جوان، زمان بسیار زیادی از وقت خود را صرف گشتوگذار در کانالها و گروههای ایجادشده در تلگرام میکنند؛ که این امر در کنار مزایایی که دارد، معایبی نیز دارد - چترودی و اخضمی، . - 1394 امروزه شبکههای اجتماعی مفهوم حریم خصوصی را زیر سؤال برده و در عصر حاضر دیگر نمیتوان حریم خانه را باوجوداین چنین ابزارهایی، حریم امن و اختصاصی دانست. این ابزارها خانهها را به خانههای شیشهای تبدیل کردهاند که البته خود افراد نیز در این تبدیل، کم مقصر نیستند - مطالعات مقدماتی بیانگر این واقعیت است که بین استفاده از شبکههای اجتماعی و کیفیت روابط زوجهای جوان، ارتباط معناداری وجود دارد. هدف نهایی از انجام این تحقیق یافتن راهکار بهبود کیفیت روابط زوجهای جوانی است که از شبکه اجتماعی تلگرام استفاده میکنند. در این پژوهش محقق تلاش دارد این موضوع را موردمطالعه قرار دهد که شبکه اجتماعی تلگرام چه تأثیراتی بر کیفیت روابط زوجهای جوان دارد؟ آیا میتوان اذعان داشت که تقویت یا تضعیف روابط زوجهای جوان متأثر از استفاده آنها از تلگرام است؟ آیا رابطهای بین میزان وابستگی زوجین به تلگرام و سردی و گرمی رابطه بین آنها وجود دارد؟ آیا رابطهای بین نوع استفاده زوجین از تلگرام و روابط بین آنها وجود دارد؟ میزان شاخصهای برازش چه مقدار است؟ آیا مدل نظری طراحیشده با واقعیت موجود انطباق دارد؟
پیشینه پژوهش
در سال 1995، تعداد کاربران اینترنت جهان حدود 15 میلیون کاربر بود که حدود 1 درصد جمعیت جهان را تشکیل میداد، اما این عدد در سال 2011 به 2,1 بیلیون نفر رسید که %30 جمعیت جهانی را شامل میشد. این رشد نفوذ اینترنت سبب گردید که بیشترین تعاملات از حضوری به غیرحضوری تغییر یابد در طول این سالیانی که از پیدایش شبکههای اجتماعی مختلف میگذرد، پژوهشهای زیادی در حوزه تأثیرگذاری شبکههای اجتماعی صورت گرفته است. - در جدول شماره 1، خلاصهای از پژوهشهای آورده شده است - . در اکثر این پژوهشهامعمولاً، محققان به دنبال نحوه و میزان تأثیر شبکههای اجتماعی بر روی مؤلفههای مختلفی بودهاند، مؤلفههایی از قبیل روابط عاطفی زوجین، روابط زناشویی، ارزشهای خانواده، ارزشهای عقلانی، هویت فردی و اجتماعی و ... که ما در اینجا برخی از پژوهشها را مرور میکنیم. نتایج پژوهش ویلیام لینسا - 2012 - 1 نشان میدهد، میزان استفاده زوجین از فیسبوک در میزان و عمق روابط عاطفی زوجین تأثیر بسزایی دارد که این تأثیر در دهه اول بعد از ازدواج بسیار نمود پیدا میکند. نتایج پژوهش کاترین و همکارانش - 2012 - 2 روشن میسازد که بین استفاده از شبکههای اجتماعی و رضایتمندی روابط زوجین ارتباط معکوس وجود دارد. آماندا3 و دیگران - 2014 - در مطالعه بین استفاده زوجهای جوان و اینترنت و شبکههای اجتماعی، آمار معناداری را به دست آورده است که بر اساس آن %66 متأهلین جوان در استفاده از شبکههای اجتماعی با همسر خود کنکاش دارند.
جی.رسفیلد - 2017 - 4 در پژوهش خود با عنوان "ازدواج، انتخاب و روابط زوجین در عصر اینترنت" به این نتیجه رسیده که بین استفاده از اینترنت و روابط عاشقانه زوجین ارتباط عکس و در ارتباط با طلاق رابطه مستقیم وجود دارد.
کفاشی - 1388 - ، در پژوهش خود با عنوان " بررسی تأثیر اینترنت بر ارزشهای خانواده" به این نتیجه دستیافت که بین متغیرهای مستقل شامل: دسترسی دانشجویان به اینترنت، محیط تعاملی، فضای صمیمیت، روابط احساسی، وارد شدن دانشجویان در بحث و مناظره گروهی، پذیرفته شدن آنها در محیط تعاملی اینترنتی، احساس رضایت از گمنام بودن در اینترنت، میزان اطلاع خانواده در مورداستفادهی فرزندان از محیطهای اینترنتی و متغیر وابسته ارزشهای خانواده، رابطهی آماری معکوس وجود دارد.
خدامرادی و دیگران - 1393 - در پژوهش خود با عنوان " بررسی میزان تأثیر استفاده از فضای مجازی بر ارزشهای خانواده مطالعه موردی: معلمان مقطع متوسطه سازمان آموزشوپرورش استان ایلام" به این نتیجه رسید که ارزشهای خانوادگی در میان افرادی که از فضای مجازی استفاده میکنند و افرادی که استفاده نمیکنند متفاوت است. نتایج پژوهش کرمانی و دیگران - 1392 - نشان میدهد استفاده از اینترنت دارای اثر مثبت و فزاینده با گرایش بر ارزشهای عقلانی و اثر کاهنده بر ارزشهای سنتی است.
جدول شماره .1 خلاصه مرور پیشینه پژوهش
