بخشی از مقاله
چکیده
با گسترش دسترسی به اینترنت و شبکه های اجتماعی اینترنتی و استفاده فزاینده ای که جوانان از انواع مطالب و محتوای این رسانه نوین می نمایند، هویت ملی به یکی از دغدغه های اصلی مرتبط با امنیت اجتماعی و وحدت ملی تبدیل شده است. بدین لحاظ، پژوهش حاضر رابطه حضور و تعامل در شبکه اجتماعی تلگرام با هویت ملی جوانان را مورد مطالعه قرار می دهد.یافته های پژوهش نشان می دهد که طی یک تقسیم بندی بین متغیرهای وابسته و متغیر یک نوع رابطه ای معنادار میان هویت ملی و سایر اجزای متغیر وابسته ایجاد شده است.
یافته های متعدد پژوهشی مبین تلازم و تناسب وثیقی میان استفاده از شبکه تلگرام و تاثیر گذاری آن بر هویت می باشد . هویت در معنای چهارگونه آن اعم از هویت فردی و شخصی ، هویت محلی ، هویت ملی و هویت جهانی تحت تاثیر متغیرهای متعددی در کنش متقابل قرار دارد . در عصر مجازی شدن فضای حقیقی ، سرعت شتابان اطلاعات و باز تاب رسانه ای آن از قبل انگاره سازی رسانه ای و وارونگی بازخورد معنای حقیقی در معنای مجازی ، هویت های موجود در سیالیتی تام قرار گرفته است . ابهام در معنای هویت در چنین فضایی چنان بازتابی از نمودار بیگانگی با خود واقعی را پیدا نموده است که خروجی فضای گسترده مجازی با سرعتی شتابان رهی بی انتها را می پیماید .
مقدمه و بیان مسئله
امروزه ما در جهانی دستخوش تغییرات گوناگون ساختاری زندگی می کنیم ، به گونه ای که شگفت انگیزترین رویدادهای معاصرها را می توان سرعت بی سابقه ی تغییرات اجتماعی دانست . زمینه چنین تغییر و دگرگونی سریع را دستاوردهای فناورانه بشری به وجود آورده است که با عنوان فناوری های نوین اطلاعاتی و ارتباطی معرفی می شود. یکی از مهمترین و حساس ترین ویژگی های یک جامعه که با این فناوری های اطلاعاتی-ارتباطی رابطه تنگاتنگی دارد ، مسئله هویت است . هویت ، به عنوان یکی از منابع شناخت ، از مسائل مهم جوامع بشری است .
بدون تردید می توان گفت که هویت از نیازهای روانی انسان و پیش نیاز هرگونه زندگی جمعی است - قاسمی و قادری،. - 1388:194 جامعه یا زندگی جمعی ، افراد باعقاید متفاوت را در خود جای داده است و هریک از این افراد دارای فرهنگ و تربیت خاص خود هستند که در صورت عدم مدیریت می تواند به یک بحران تبدیل شود . این مشکل در ابعاد وسیع تر نیز وجود دارد که می تواند تبعاتی به مراتب بدتر و شدیدتر داشته باشد .
به تعبیر رجایی ، جهان نو ، عصر یک تمدن / چندفرهنگ است و جهانی است که بروز هویت های متفاوت را امکان پذیر می کند - رجایی،. - 1385:47 بنابراین قشر عظیمی از جامعه که بر تشکیل ، تثبیت و صدور فرهنگ و هویت تاثیر می گذارد ، قشر جوان می باشد که از تحولات گسترده و همه جانبه اعصار جدید از جمله اینترنت و شبکه های اجتماعی مجازی تاثیر بسزایی می پذیرد. ایران اسلامی نیز از این قاعده مستثنی نیست و از طرفی رشد و گسترش فناوری و از طرفی ویژگی های خاص جوانی، جوان ایرانی را نیز وا می دارد تا به پیشواز تغییر برود .
اگر در گذشته هویت افراد محدود و بسته به جمع نزدیکان ، قوم و قبیله بود . امروزه پیشرفت علم و تکنولوژی، هویت افراد را دچار تغییر و تحول کرده است به نحوی که شاید هویت یک فرد در دورافتاده ترین روستای ایران اسلامی با تاثیرپذیری از اینترنت و از مقصد دور شکل و ثبات یابد. این رشد سریع ابعاد زندگی افراد را در سطوح ملی و بین المللی به ویژه در ساختار هویت ملی و دینی دچار چالش عمیقی کرده است . لذا مطالعه و تحقیق در مورد تاثیر فناوری های نوین اطلاعاتی و ارتباطی از جمله شبکه های اجتماعی مجازی بر روی هویت ملی امری مهم و ضروری قلمداد می شود . به همین دلیل هدف نوشتار حاضر بررسی دقیق موشکافانه تاثیر فضای مجازی به ویژه تلگرام بر هویت ملی جوانان است.
چارچوب مفهومی و نظری پژوهش
-1-3 شبکه های اجتماعی اینترنت
شبکه های اجتماعی ساختارهایی اجتماعی اند که از گروه های عموما فردی یا سازمانی تشکیل شده ، و براساس وابستگی ها و علایق گوناگون بهم متصل هستند . اصطلاح "شبکه های اجتماعی" را برای نخستین بار چی ای بارنز در سال 1954 طرح کرد و از آن پس به شیوه های کلیدی در تحقیقات و مطالعات جامعه شناسی مدرن ، روانشناسی اجتماعی ، مطالعات سازمانی ، مدیریت و... بدل گشت . پیشرفت فناوری اطلاعات و ارتباطات ، افزون بر ابزارهای برقراری ارتباط ، تاثیری مستقیم بر چگونگی ، گستره و فرهنگ ارتباط میان اعضای شبکه ها داشته است. آن چه سبب شده چنین شبکه هایی از موقعیت خوبی برخوردار شوند ، رنگ و بوی اجتماعی آنهاست ؛ چرا که انسان موجودی اجتماعی است - مجله معارف،شبکه های اجتماعی اینترنتی،ص. - 1 در واقع شبکه های اجتماعی برای افزایش و تقویت تعاملات اجتماعی در فضای مجازی طراحی شده اند .
به طور کلی از طریق اطلاعاتی که بر روی پروفایل افراد قرار می گیرد مانند عکس کاربر، اطلاعات شخصی و علایق برقراری ارتباط تسهیل می گردد. کاربران می توانند پروفایل های دیگران را ببینند و از طریق برنامه های کاربردی مختلف مانند ایمیل و چت با یکدیگر ارتباط برقرار کنند - pempek & Partners,2009:228 - . از جمله پرکاربردترین شبکه های اجتماعی موبایلی در زمینه ترکیب و ارتقای تعاملات اجتماعی و همچنین تشکیل گروه های اجتماعی جدید است .
پیام رسان تلگرام یک سرویس پیام رسان متن باز چندسکویی مبتنی بر رایانش ابری است . تلگرام توسط دو برادر با نام های پاول دورف و نیکلای دورف به بازار آمد و توسط یک سازمان غیرانتفاعی آلمانی متعلق به پاول دورف اداره می شود و توانسته است نظر اکثر ایرانیان را به خود جلب کند. محیط تلگرام در واقع مجلسی از دوستان و آشنایان یک کاربر به حساب می آید. کاربران در شبکه اجتماعی تلگرام به عنوان یک عضو، می توانند گروه و کانال ایجاد کنند و عکس ها، پیغام ها، درخواست ها و ایده های خود را با اعضای دیگر به اشتراک بگذارند و یا می توانند در این فضا با مخاطبان خود چت کرده و تماس صوتی برقرار کننده.
هویت ملی
در فرهنگ معین هویت به معنای ذات باری تعالی، هستی، وجود، و آنچه موجب شناسایی شخص شده آمده است - معین،. - 1378:5228 و در فرهنگ عمید هویت به معنای حقیقت شیء یا شخص که مشتمل بر صفات جوهری او باشد، اشاره شده است. به یک معنا هویت عبارت است از آنچه تشخص و یا آنچه موجب شناسایی فرد می شود - عمید،. - 1374:1265 اما هویت در سطوح و ابعاد مختلفی تحلیل و واکاوی شده است. هویت فردی، هوبت قومی، هویت دینی، هویت جنسی، هویت مدرن، هویت ملی و مواردی از این قبیل. هویت ملی از مقولاتی است که در قرن بیستم و بعد از شکل گیری سیاسی نظام بین المللی قالب مفهومی خاص خود را پیدا کرد؛ هرچند که همواره یکی از مشغله های ذهنی اندیشمندان ایرانی بوده است. هویت ملی نیز مانند هویت، تعاریف مختلفی دارد.
