بخشی از مقاله
چکیده
امروزه تلگرام در حوزه های وسیعی، و به صورت های متنوع تصویری- صوتی با محتوای آموزشی، حرفه ای، شغلی، بهداشتی و سرگرمی، تاثیر فراوانی بر جامعه به ویژه قشر جوان گذاشته است. با توجه به استفاده فراگیر از تلگرام و اینکه، این ابزار به عنوان یک نیاز اجتناب ناپذیر در عصر ارتباطات مورد توجه خانواده ها قرار گرفته می تواند کارکردهای متفاوت آ شکار و نهانی در خانواده به دنبال دا شته با شد. همچنین در فرهنگ سازی جوانان به ابزاری موثردر شبکه های اجتماعی مبدل گردیده و افکار و عملکرد آنان را تحت تاثیر قرار داده ا ست.
از این جهت پیامد های استفاده از این ابزار ارتباطی، توجه پژوهشگران حوزه روانشناسی و علوم تربیتی را به خود معطوف کرده است. تلگرام بهعنوان یک ابزار ارتباطی و اینترنی میتواند بر افراد اثر بگذارد. یعنی هم میتواند سازنده با شد و هم مخرب ازاینرو در این مطالعه سعی شده که به تأثیرات نا شی از میزان ا ستفاده نادر ست از تلگرام و پیامدهای منفی آن پرداخته شود.و از آن جهت که تربیت فرزندان از اهمیت و حساسیت زیادی برخوردار است شناسایی عوامل منفی آن میتواند از بروز بسیاری از آسیب های روانی و اجتماعی پیشگیری کند.
مقدمه
عملکرد تحصیلی1 به معنای نتیجه و ثمره تلاش فرد در رابطه با فعالیتهای آموزش رسمی هست؛ و درواقع همه کوششهای نظام آموزش معطوف به این پدیده است. عملکرد تحصیلی بهعنوان یک متغیر وابسته از عوامل متعددی تأثیر میپذیرد - زند وانیان نایینی، رحیمی، پور طاهری، . - 1393 برخی از این عوامل موجب بهبود عملکرد تحصیلی و برخی دیگر موجب تضعیف عملکرد تحصیلی میشود. ازجمله عواملی که تأثیر منفی بر عملکرد تحصیلی دانش آموزان دارد گرایش به مواد مخدر هست.
گرایش به مواد مخدر بهعنوان شومترین پدیدهها که خود با انواع بزهکاریها دارای رابطهی علی و دوسویه است و از بزرگترین دغدغه های فکری متولیان پرورش در سطح جامعه ا ست که این م سئله با توجه به کاهش سن ابتلا، گ سترش فراگیر و ایجاد نگرشهای مثبت به آن اهمیتی دوچندان یافته است. دستیابی و شناسایی بهموقع متغیرها که دارای نیرومندترین قدرت پیشبینی در امکان ابتلای به آن است.
ما را قادر می سازد چه در جهت پیشگیری اولیه و چه با شناسایی به هنگام این دانش آموزان و بهرهگیری از تکنیکهای مداخلهای بهمنظور پیشگیری ثانویه و چه درمان در سطح پیشگیری ثالث، دامنه گرایش به آن را به نحوه قابلملاحظهای کاهش دهیم. از میان متغیرهای متعدد استفاده نادرست از تلگرام ارتباط چشمگیری با نگرش به سوءمصرف مواد مخدر دارد. - بدوی و مارمایی 1370، به نقل از حامد برماس،. - 1389 تلگرام بهعنوان یکی از شبکههای اجتماعی، یک برنامه پیامر سان ا ست که تمرکزش را روی سرعت انتقال پیام و امنیت گذا شته ا ست.
این برنامه ب سیار ساده و استفاده از آن رایگان است. تلگرام تا حدودی متفاوت از سایر رسانههای اطلاعرسانی است، زیرا مخاطبان آن میتوانند خاص یا ب سیار عام با شند، تبادل اطلاعات در آن ب سیار سریع و آ سان اتفاق میافتد و هویت تولیدکنندگان اطلاعات و م صرفکنندگان آن بهطور نسبی پنهان است. دسترسی آسان به تلگرام، بسیاری از افراد و گروهها را برای استفاده از این وسیله بهمنظور ترویج یا تسهیل فعالت های غیرقانونی مربوط به - مخدر - تشویق کرده است. - علیوردی نیا،. - 1384
به نظر حاحیلی - 1383، ص - 92 بودن در تلگرام به کاربران فرصتهای بیشماری میدهد و به هراندازه که این فرصتها و خشنودیهای ناشی از استفاده از تلگرام افزایش یابد، کاربران بیشتر به سمت این پدیده نوین سوق خواهند یافت - اعتصامی نیا و حسینیان، . - 1394 پستمن معتقد است که رسانه موبایل در شکل کنونی ممکن است به حل بعضی ازمسائل شخصی کمک کند ولی ارزش های اخلاقی و اجتماعی را س ست می کند و به حا شیه می راند. - عطاران، 1383، ص،22، به نقل ازن صیری، بختیاری، . - 1394
هدف از پژوهش حا ضر برر سی میزان ا ستفاده نادر ست از تلگرام وگرایش به مواد مخدر و افت تح صیلی با توجه به جن سیت و پایههای مختلف تح صیلی در دوره اول متو سطه که آ سیبپذیرترین گروهها ه ستند انجام خواهد شد. امروزه ارزش و اهمیت آموزشوپرورش بر هیچکس پو شیده نی ست و این سرمایه ی امروز و آینده ما ست. سرمایهای که نمیتوان قیمتی بر آن نهاد ازاینرو و ضعیت تح صیلی دانش آموزان و بهبود آنیکی از اهداف ا سا سی نظامهای آموزش و پرورش معا صر ا ست.
منظور از پیشرفت تحصیلی، میزان دستیابی دانش آموزان به اهداف آموزشی از پیش تعیین شده است که از آنان انتظار میرود در فرآیند کوششهای یادگیری خود به آنها برسند - سیف، 1392، ص،. - 348 با توجه به تحقیقات بهد ستآمده اعتیاد در جامعه ما چنان گ سترشیافته ا ست که نهتنها سالمندان و جوانان را مورد تهدید قرار داده ا ست، بلکه نوجوانان را نیز طعمه خود میکند؛ و بر ا ساس آمار سازمان بهدا شت جهانی 4/2 در صد جمعیت ایران معتاد هستند و بیشترین این افراد میان 16 تا 22 سال سن دارند. - ارفع،. - 1382
در مورد برنامههای پیشگیرانه، نوجوانان بیشتر از همه، مرکز توجه متخصصین روانشناسی و علوم تربیتی هستند، زیرا نوجوانان که با مصرف مواد مخدر سروکار دارند، درگیر مسائل و مشکلات عدیدای هستند، مثل دزدی، خشونت، افت تحصیلی، تفکر بدون سازمان، کاهش سازگاریهای روانی اجتماعی، کاهش تواناییهای مربوط به حل مسئله، درجه بالای کنارهگیری اجتماعی اف سردگی - سا سمن،1996 ، نیوکامب و بنتلرف،. - 1988 به همین علت در جوامع صنعتی، برنامههای عدیدهای برای پیشگیری و سوءمصرف مواد در دست اجرا است.
این برنامهها بیشتر در بین نوجوانان متمرکز است که بالاترین شیوع مصرف را داشته و خطر بیشتری در ابتلای آنان به مواد مخدر وجود دارد - پینتر، - 1994، چراکه بعضی دوره نوجوانی را دورهای خطرناک برای اعتیاد به مواد مخدر میدانند - ایگرت و دیگران،. - 1994 در برنامههای مربوط به پیشگیری از اعتیاد در مدارس، فعالیتهای آموزشی جایگاهی خاص دارند، بهگونهای ای که دانش آموزان توسط چنین برنامههایی در مقابل موقعیتهایی که مصرف مواد مخدر تسهیل میکنند، ایمن میشوند - ساسمن،. - 1989 از اهداف برنامههای آموزشی، شکستن ارزش استفاده از مواد مخدر و آشنا سازی افراد با مشکلاتی است که در ابعاد اجتماعی و خانوادگی گریبان گیر آنها میشود - هنلی و دیگران، 1399، ساسمن و دیگران . - 1995 فرایند آگاهسازی میتواند به دو شکل صورت پذیرد:
الف - تجارب تلخ و منفی افراد معتاد بهصورت مکتوب و یا با وسایل سمعی و بصری به اطلاع نوجوانان برسد.
ب - با حضور معتادان و بهصورت زنده این تجارب تلخ و ناگوار به نوجوانان منتقل شود و آنان اجازه یابند از ابعاد زندگی این گونه افراد اطلاع یابند. پژوهشها نشان میدهد در مورد اصلاحات رفتاری، روش دوم بهتر است، زیرا در اصلاحات رفتاری، تکنیکهای رفتاردرمانی که به صورت زنده ارائه میشوند، نسبت به تکنیکهای غیره زنده تأثیرگذاری بیشتری در اصلاح رفتار دارند - والکر و دیگران، 1981، به نقل از پا شا شریفی و ر ضایی - . برا ساس دیدگاه مازلو، نیاز به برقراری ارتباطات اجتماعی از نیازهای اساسی انسان است که در تأمین سایر نیازها نیز نقش برجسته دارد.
این نیازها در دوران نوجوانی اهمیت خاصی دارد، لذا نوجوان در جستجوی روابط حمایتی برای دست یافتن به عزت نفس و گریز از احساس تنهایی، اضطراب و خلأ عاطفی خواهد بود؛ و چنانچه این روابط حمایتی را نتواند در دنیای جدید - واقعی - تجربه نماید، به دنیای مجازی روی آورده و به برقراری روابط غیرواقعی با افراد ناآشنا یا فعالیتهای نادرست اینترنتی اقدام خواهند نمود که گاه لطمات آن جبرانناپذیر است.
اگرچه دسترسی به اینترنت و استفاده از آن بهخودیخود بد و زیانآور نیست، ولی نامناسب از آن پیامدهای منفی در پی دارد. گزارشهای چندی با محور قرار دادن میزان و نحوه استفاده نوجوانان و جوانان از اینترنت تأثیرات منفی آن را تائید نموده است - اوسکنبای و دیگران،2015، به نقل از علائی، . - 1394 و در پژوهشی که ضیایی پرور - 1384 - تحت "عنوان بررسی کارکردهای مثبت و منفی اینترنت و وبلاگ در ایران" انجام داد به نتایجی دستیافت که کاربران نوجوان ایرانی بهراستی نمیدانند که امکان چه ا ستفادههایی از اینترنت وجود دارد. غالباً هدف م شخ صی ندارند.
ا ستفاده آنها از بخشهای سرگرمی، م سائل ضد اخلاقی و گفتگو از طریق رایانه و شبکهها - ازجمله تلگرام - ، از شلوغترین فضای اینترنتی در ایران است. نتایج پژوهش علی پور - 1385 - با عنوان "بررسی الگوی رفتار جستجو و اطلاعیابی نوجوانان دبیرستانهای شهر تهران" در استفاده از اینترنت و تلگرام نشان میدهد که رفتار جستوجو و اطلاعیابی نوجوانان از استراتژی نظاممند پیروی نمیکند.
با توجه به اینکه نوجوانان به علت دارا بودن حس کنجکاوی و نیاز به خطر کردن - خواه برای اثبات شجاعت و شهامت خود و یا به خاطر خودنمایی و تحت تأثیر قرار دادن هم سالان - ، احتمال بی شتری دارد که به تجربه کردن مواد مخدر بپردازند، همچنین، آنها ممکن است به دلیل تعامل با افرادی که بهنوعی با مواد مخدر در ارتباط هستند، به مواد مخدر بپردازند؛ و یا با تما شای فیلمهایی که صحنهای ا ستفاده از مواد مخدر را به تما شاِ میگذارند، نگرش مثبتی ن سبت به مواد مخدر پیدا کنند، ضروری است که جهت کاهش تقاضا و ایجاد نگرشهای منفی در آنها در ابتدای امر از نگرشهای آنها آگاهی یابیم، بهنحویکه تعیین شود، چه در صدی از نوجوانان ن سبت به اثرات ج سمانی، روانی و اجتماعی مواد مخدر نگرش مثبتی دارند.
چه درصدی تصورات غیرواقعی در مورد خطرات مواد مخدر دارند و چه درصدی با آگاهی از اثرات و خطرات مواد مخدر تمایل دارند که از مواد مخدر استفاده کنند و از این طریق گام مهمی در جهت پیشگیری از این پدیده شوم و هدر رفتن نیرو و منابع انسانی برداشته شود. بسیاری از یافتههای پژوه شی ن شان میدهد که میزان ا ستفاده نادر ست از تلگرام و برنامههای مربوط به اینترنت و همچنین گرایش به مواد مخدر مؤلفههای مهمی در عملکرد تحصیلی به شمار میرود.
ولی تحقیقاتی که رابطه این دو متغیر را با عملکرد تحصیلی در یک مجموعه بررسی کند کمتر دیدهشده است. در همین راستا این پژوهش قصد دارد ضمن بررسی موضوع به این سؤال ها پا سخ دهد که آیا بین ا ستفاده از تلگرام و گرایش به مواد مخدر رابطه معنیداری وجود دارد؟ آیا بین گرایش به مواد مخدر با عملکرد تحصیلی ارتباط معنیداری وجود دارند؟ و درنهایت بتوانیم راهکارهای پیشگیرانهای برای مقابله با گرایش دانش آموزان در مواجهه با این آسیب ارائه دهیم.
عملکرد تحصیلی
عملکرد تحصیلی: عبارت ا ست از موفقیت یادگیرندگان در د ست یافتن به اهداف آموز شی یک دوره معین که با شاخصهایی مانند قبول شدن، کسب نمره، یا دست یافتن به یک معیار از قبل تعیین شده نشان داده است. "معلومات یا مهارتهای اکتسابی عمومی یا تخصصی در موضوعهای درسی کهمعمولاً بهوسیله آزمایشها و نشانهها یا هر دو، که معلمان برای دانش آموزان وضع میکنند و مورد اندازهگیری قرار میدهند عملکرد تحصیلی می گویند".
