بخشی از مقاله
چکیده
پیوندهای بین افراد درمحیط ازعواملی است که در گذشته دور تا کنون رکن اصلی طراحی معماری درفضای گوناگون به ویژه درفضای مسکن، امکان پذیرمی سازد . ارتباطات امروزه ، انسان مدرن را ازهویت خاص مسکن خود تهی و منفعل ازفضای عمومی احساس می کنند . طراحی دانش معماری بستری برای روابط اجتماعی متناسب بانیازها را فراهم آورده. بررسی کنش وواکنش انسانها درپدیدآمدن ساختارفضای مسکونی آنها می تواند به شکل مستقیم چگونگی چینش فضاها ونیز تناسبات پیرامونی را مشروط سازد. پژوهش حاضربرپایه داده های کتابخانه ای ازیک سووداده های میدانی ازسوی دیگرنهاده شده است. دراین مقاله به چگونگی تعاملات اجتماعی پرداخته ، انواع آنها مورد بررسی قرارمی گیرد.سپس عوامل موثر برطراحی با توجه به تک تک این عامل ها مورد تحلیل قرار خواهد گرفت.
مقدمه
دانش طراحی معماری به شکل مستقیم باانسان به عنوان مهم ترین رکن معماری درارتباط است ،افزودن شناخت چگونگی روابط اجتماعی بین انسانها طراح رادرپدید آوردن فضای معماری لازم متناسب بااین رفتارها کمک خواهدکرد.این طراحی می تواند بسترلازم برای روابط اجتماعی موجود متناسب بانیازهارافراهم آورد.دراین راستا پژوهش حاضر به دنبال پاسخگویی به سؤالات ذیل می باشد. چگونه تعداد افراد دریک مجتمع مسکونی می تواند برروی تناسبات ابعادی تأثیر بگذارد؟ چه ارتباط مشخصی بین رفتارهای انسان باسطوح متفاوت تحصیلی وفرهنگی و طراحی معماری وجود دارد؟این پروسه با مدل کردن روابط اجتماعی انسانها وساختن سطوح واحجام مناسب برای پدید آمدن این روابط تلاش کرد به پاسخ دهی خوددارد.
بیان مسأله
نیاز به کسب امنیت و تامین سر پناه حمایت شدن از اولین نیاز های مادی بشر بوده است که به مرور با شکل گیری دانش معماری، توانسته با نیازهای معنوی او نیزعجین شود و مسکن که افراد حدود %70 عمرخود را در آن میگذارد را به یکی از نیارهای اولیه بشر تبدیل نماید. مسکن به عنوان ، مکانی مناسب جهت ایجاد فضایی در جهت تعامل اجتماعی و خلق فضایی که ساکنین بتوانند با آرامش و امنیت با یکدیگر تعامل داشته باشند .
اهداف تحقیق
هدف ، انسان از حالت انزوا و تنهایی و جمع گریزی به یک فضای مطبوع شهری در جمع سوق واز طرفی هنجارها و کنشها در روابط فردی تابع مدیریت جمعی شده . و مفهوم حس تعلق به فضای جمعی با تکیه بر شناخت وجمع بندی عوامل موثر بر بالا بردن کیفیت فضاهای عمومی در جهت ایجاد انگیزه حضور در فضاهای عمومی وتبدیل این فضاها به مکانهای اجتماع سرزنده است.
اهداف کلی
دستیابی به مبانی نظری نوین به منظور اصلاح شیوه های طراحی مجموعه مسکن امروزی هدف اقتصادی: کاهش هزینه
سوالات یا فرضیههای تحقیق
- نقش فضاهای عمومی در تعاملات اجتماعی در مجتمع مسکونی.
- تأثیر ایجاد ارتقای کیفیت مجتمع مسکونی برتعاملات اجتماعی درفضای شهری .
روش تحقیق
دراین پروسه ازطریق ،طراحی پرسشنامه و مطالعات کتابخانه ای است. مؤلفه ها برای انجام پیمایش یاتکنیک پرسشنامه. که برچهارمؤلفه ی، - چینش فضا، سرزندگی، ایمنی، امنیت،تنوع کاربری - نمونه آماری حجم نمونه یکی از مجتمع مسکونی اصفهان. پژوهش روبه رو باتوجه به کیفی بودن مسئله تعاملات اجتماعی تلاش دارد متغیرهای کیفی موردنظررا با ارائه پرسشنامه وشاخص های مناسب به ساختار کمی تبدیل کرده وچگونگی تأثیر رادرطراحی مجتمع مسکونی برتعاملات اجتماعی ساکنین آشکار سازد. انتخاب نمونه ها ازعواملی همچون تعداد واحدها ساخت نزدیکی به دوری وگذرها نوع مشاغل،اسکان یافته درآنها وعوامل چنددیگرتآثیرگذار بوده است.سپس داده های حاصل از مشاهدات میدانی بوسیله طیف لیکرت ارزشگذاری شده ونتایج حاصل باروش همبستگی مورد بررسی وتحلیل قرارگرفت.
پیشینه روانشناسی محیط
جامعه شناسی وروان شناسی محیط زیر مجموعه ای از علوم رفتاری است. که با معماری، معماری منظر و طراحی شهر رابطه ی نزدیک دارد .طراحی وروانشناسی دارای نگرشی متفاوت درچگونگی پرداختن به حل مسائل محیطی واجتماع هستند ازنظرروانشناسی مشکل اینجاست که فرآیند طراحی تأکید بیشتری برمسائل زیبایی شناختی فضاهای طراحی شده داشتند ونیازهای واقعی وروزمره استفاده کنندگان را قربانی زیبایی شناسی شخصی می کند وبیش از پیش بامحیط طراحی شده نامانوس شده اند.اختلاف نگرش های بوجود آمده بین این گروه به دلیل طبیعت وماهیت متفاوت حرفه معماری و دانشهای مطرح در پژوهش تعامل انسان ومحیط وارتباط این دانش ها باطراحی بوده است. - نمازیان قارونی , ,1392 ص. - 3-2 معماری نوعی عمل خلاقانه است؛که مقصود آن شکل دادن به فضای زیست انسان در تمامیتش وگستره ی آن از پاسخگویی به نیازهای انسانی در پیوند با محیط وطبیعت می باشد.
توجه به نیاز های انسانی در معماری
توجه به نیاز های انسانی و یافتن مدلی کامل تر از انسان،دغدغه خاطر بساری از معماران بوده است.در اعلام برنامه درسی مدرسه جدید باهاوس در شیکاگو نیز به این مطلب اشاره شده است که دغدغه های مدرسین آن چون والتر گروپیوس و لازلو موهولی ناگی تربیت طراحان است که علاوه بر فراگیر یعلوم و فنون مختلف مرتبط با طراحی به اساسی ترین نیاز های انسانی که جایگاه جهانی دارند توجه نمایند.امروزه بر خلاف آن دوران مدل های مختلفی از نیاز های نظری معماری امری ضروری است. - مطلبی،1385،. - 56
معنویت،اخلاق،خلاقیت،مهارت،حل مشکلات،حسن نیت،پذیرش واقعیت
عزت نفس،اعتماد به نفس،موفقیت،احترام متقابل.
پذیرش توسط اجتماع،دوستی ،علاقه به دیگران،ازدواج و ...
امنیت بدنی،سلامتی،اخلاقی شغلی،خانوادگی،دارایی ها و ....
نیازهای فیزیولوژیک مانند خواب و خوراک و سلامت ...
تصویر : 1 هرم سلسله مراتبی نیازها از مازلو - ماخذ:طبائیان، - 1389
مطابق مباحث مربوط به روانشناسی محیط،از دیدگاه مازلو کیفیت های محیط را میتوان بر اساس چگونگی برآورده ساختن گونه های مختلف نیاز انسان طبقه بندی نمود.وی نظریه روانشناسی خود را به عنوان نظریه انگیزه های انسان در سال 1943 ارایه کرد.از نظر وی نیاز های انسان به دو دسته نیاز های اولیه و عالی تقسیم میشوند.چگونگی ارضای نیاز ها از نیاز های اولیه شروع و به نیاز های عالی ختم می گردد.به نظریه مازلو انتقادات مهمی هم وارد است مثلا گروهی بر این واردند که نیاز های آنها خطی و سلسله مراتبی نیستند و اجزای تغییر ناپذیر هستی انسان ها میباشند.
دسته بندی فعالیتها ی جمعی در فضاهای عمومی یک مجتمع مسکونی
-1گفت و شنود -2 دیدار -3 آمد و شد -4 مراسم عمومی -5 بازی -6 ورزش -7 تفریح
تصویر:2 مجتمع مسکونی کوثر - ماخذ: نگارنده -
تصویر:3 الگوی فضایی- سایت پلان
فضاهای عمومی باید به گونه ای طراحی شوند که پاسخگوی نیازهای متنوع گروههای مختلف اجتماعی در همه رده های سنی باشند.برقراری رابطه اجتماعی از ملزومات زندگی جمعی است که یکی از همین نیازها محسوب میشود. ارتباط اجتماعی از طریق فعالیتهای متنوعی در محیط صورت می پذیرد که مهمترین آنها عبارتند از:گفت وشنود،دیدار،آمدوشد،مراسم عمومی ،بازی،ورزش و تفریح.برخی از این فعالیتها در عین ساده بودن،خاص تر هستند،مانند راه رفتن،ایستادن و نشستن و همچنین دیدن و گفتگو کردن.این فعالیتهای پایه به عنوان نقطه شروع در نظر گرفته میشوند و در ادامه برای طیف وسیعی از دیگر فعالیتها مانند ورزش و بازی وغیره بستر رشد و گسترش فراهم می آورند.
تصویر :4 حوزه بندی فضاهای عمومی یا جمعی در مجتمع مسکونی
انسان،اجتماع ومحیط
اجتماع عبارت است از هر گون ه گرد هم آمدن انسان ها،در یک محدوده مشخص جغرافیایی.هرچند این گرد هم آمدن در درجات تکامل یافته تر خود ،نیازمند وجود اشتراکاتی مثل زبان،خاطره ی قومی ،عقاید و اساطیر است،
