بخشی از مقاله
چکیده
هدف پژوهش حاضر آشنایی با مفهوم مدیریت دانش و تأثیر آن در موفقیت مدارس و استفاده از آن در عملکرد معلمان دوره ابتدایی مدارس پسرانه شهرستان صحنه بود. نتایج حاصل از بررسی سؤالات تحقیق نشان داده است که هرچه میزان آشنایی معلمان با مؤلفه های مدیریت دانش - کشف و خلق دانش، به کارگیری مشارکت دانش آموزان توسط معلمان، به اشتراک گذاشتن دانش دانش آموزان توسط معلمان، استفاده از تکنولوژی، ارزیابی معلمان از دانش آموزان - بیشتر باشد، میزان دستیابی آنها به مؤلفه ها بیشتر است و موجب افزایش عملکرد آنها می شود.
مقدمه
همزمان با روند فزاینده تحولات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی که تمام ابعاد و ارکان سازمان ها را تحت تأثیر قرار داده و انتظارات جدیدی را پدید آورده است. نقش و وظایف مدیران و رهبران نیز به شدت دگرگون شده است. طی دهه های اخیر، تحولات بنیادین در سازمان ها به وجود آمده است. و این تحولات موجب پیدایش اصول، روش ها و مهارت های مدیریتی نوینی شده که یکی از مهمترین آنها مدیریت دانش است
در هزاره جدید، مدیریت دانش به موضوعی مهم و بحث برانگیز در سطوح جهانی تبدیل گشته است، حال آنکه پدیدهای چندان جدید محسوب نمیشود. در حقیقت مدیریت دانش از صدها سال پیش که صنعتگران و صاحبان مشاغل مختلف، تجارب حرفه ای خود را به فرزندان و شاگردان خویش منتقل می کرده اند، وجود داشته است. اما از اوایل دهه 1990 این واژه به طور جدی وارد مباحث سازمانی گردید.
امروزه مدیران تلاش می کنند از طریق مدیریت دانش، دانش انباشته در ذهن اعضای سازمان را استخراج نموده و آن را در میان تمامی افراد تسهیم نمایند تا دانش ذخیره شده در سیستم، تبدیل به یک منبع قابل استفاده دائمی شود و مزیت رقابتی پایدار ایجاد نماید - داونپورت،. - 1998 فناوری های نوین و تلاقی و همگرایی علم مخابرات و کامپیوتر، امکان دستیابی به دانش های موجود در سازمان را در هر نقطه ای از جهان فراهم آورده است. به منظور بهره برداری مطلوب از این فرصت های ارزشمند، باید آنان را به عنوان جزئی جدایی ناپذیر از فرایندهای آموزش و پرورش در نظر گرفت. مدیریت دانش به مدارس یاری می رساند تا از طریق یادگیری و بازتولید دانش، تغییرات را شناسایی نموده و بدان واکنش مناسب و به موقع نشان دهند.
تعریف مدیریت دانش
طیف وسیعی از تعاریف در ادبیات مربوط به این موضوع ارائه شده است زیرا ریشه های مدیریت دانش به حوزه های مختلفی مربوط می باشد - متازیوتیس و همکاران، . - 2005 مدیریت دانش شامل حوزه های مختلف مانند: دانش مشتریان، دانش محصولات و خدمات، دانش کارکنان، دانش فرایندها، حافظه ی سازمانی، دانش ارتباطات، و دانش دارایی ها می باشد
بنابراین ارائه ی تعریفی جامع از مدیریت دانش مشکل است، زیرا مدیریت دانش مفهومی چند بعدی است - چویی،. - 2000 تعاریف زیر نمونه ای از دیدگاه های مختلف در مورد مدیریت دانش را نشان می دهند.
مدیریت دانش "مجموعه فرایندهایی است که بر خلق، اشاعه و بهره برداری از دانش برای دستیابی به اهداف سازمانی دلالت می کند" - لی و یانگ، 2000، ص. - 785 به عبارتی دیگر، می تواند به عنوان مجموعه ای از فعالیت های نظام- مند یا فرایندهایی تعریف شود که باعث کسب ارزش بهینه از دانش در دسترس سازمان می شود.
در تعریف دیگری که توسط اسکایرمی - 1997، ص - 1 ارائه شده، مدیریت دانش، "مدیریت اصولی و مشخص بر دانش ضروری و فرایندهای آن می باشد که شامل خلق، کسب، سازماندهی، تسهیم، استفاده و بهره برداری از دانش می باشد، که به تبدیل دانش شخصی به دانش سازمانی می انجامد؛ و طی این فرایند، دانش به صورت وسیعی در سراسر یک سازمان تسهیم می شود و به صورت مناسبی به کار برده می شود"
بیجرس - 2000، ص - 162 مدیریت دانش را به عنوان "دستیابی به اهداف سازمانی به وسیله ی دانش" می داند. او معتقد است؛ مدیریت دانش، دستیابی به اهداف سازمانی را با ایجاد انگیزش و تسهیل شرایط برای کارکنان برای توسعه، افزایش و استفاده از قابلیت هایشان برای درک داده ها و اطلاعات بوسیله ی فرایند معنا بخشی به این داده ها و اطلاعات، فراهم می کند.
گوپتا و مک دونییل - - 2002 معتقدند مدیریت دانش دارای دو بعد است: اداره ی دانش موجود و توانایی خلق دانش جدید. در مورد اول مدیریت دانش، اطلاعات مورد نیاز را برای فرد نیازمند در زمانی که نیاز دارد، فراهم می کند. مورد دوم شامل فعالیت های اکتساب، تلفیق، توزیع، کاربرد، و خلاقیت دانش برای بهبود عملیات سازمان است که نهایتاً مزیت رقابتی برای سازمان ایجاد می کند.
چرخهمدیریتدانش:
فرایند مدیریت دانش شامل 4 مرحله می باشد که در سازمان به صورت فرایند زیر انجام می گیرد: در مرحله اول باید دانش موجود در سطح سازمان و منابع آن - اعم از دانش تصریحی و تلویحی نزد افراد، بانک های اطلاعاتی، مستندات و... - مورد شناسایی واقع شده و سپس جمع آوری گشته و به صورت مناسبی ذخیره سازی شود. سپس برای اینکه دانش با ارزش شده و به هم افزایی و زایش مجدد منجر کردد، باید دانش میان افراد به اشتراک گذاشته شود. پس از این مرحله باید از دانش کسب شده در جهت اهداف سازمان استفاده شود. و در مرحله آخر با ورود اطلاعات جدید به سیستم خلق دانش انجام می گیرد
مدیریت دانش و محیط آموزشی
مدیریت دانش از طریق فرایندهای یکپارچه و اصولی به سازمان ها به منظور خلق دانش، کسب دانش، ذخیره، تقسیم، انتشار، و به کارگیری دانش کمک و یاری می رساند. در عصر حاضر نه تنها بقا و رشد و توسعه سازمان ها به داشتن دانش و مدیریت صحیح آن وابسته است، بلکه بقای جامعه نیز به کارگیری دانش به روز و کارامد وابسته است. برای حرکت جامعه به سوی دانش مداری، آموزش و پرورش رکن اصلی و اساسی به حساب می آید.
میکولکی و میکولکا - - 1999 محیط آموزشی را محیطی مناسب برای کاربرد اصول و روش های مدیریت دانش می دانند. معرفی ابزارها و روش های مدیریت دانش، سازمان آموزش و پرورش بخصوص مدارس را برای به اشتراک گذاشتن دانش، بهبود سطح همکاری آموزشی و پژوهشی، و بهبود ارتباط های کاری میان کارکنان و دانش آموزان و اولیاشان توانا خواهد کرد
فناوری های نوین و تلاقی و همگرایی علم مخابرات و کامپیوتر، امکان دستیابی به دانش های موجود در سازمان را در هر نقطه ای از جهان فراهم آورده است. به منظور بهره برداری مطلوب از این فرصت های ارزشمند، باید آنان را به عنوان جزئی جدایی ناپذیر از فرایندهای آموزش و پرورش در نظر گرفت. مدیریت دانش به سازمان آموزش و پرورش یاری می رساند تا از طریق یادگیری و بازتولید دانش، تغییرات را شناسایی نموده و بدان واکنش مناسب و به موقع نشان دهند.
بیان مساله و هدف پژوهش
در مدیریت دانش تفکر، دانایی محوری و مردم محوری جایگزین سرمایه محوری شده و تسهیم دانش و تجربه و تعاملات آزاد علمی، محورهای اصلی آن محسوب می گردند. تأکید بر خلق و بازشناسی دانش ضمنی، مهندسی مجدد فرهنگ درون سازمانی و مدیریت خلاق و کارآمد، رموز موفقیت آموزش و پرورش و عنصر قوام دهنده آن یعنی مدارس را در عرصه رقابتی کنونی تشکیل می دهند.
از آنجا که معلمان و مدیران مدارس به عنوان عوامل اجرایی و آرمان های سازمان آموزش و پرورش مهمترین عامل برای حرکت آموزش و پرورش و مهمتر از آن جامعه به سوی دانش مداری و جامعه ی دانش مدار هستند. همچنین مدیریت دانش در بهبود کیفیت کار، افزایش کارایی، داشتن اطلاعات به روز، افزایش اثر بخشی و بهبود تصمیم گیری مؤثر است. مدیریت دانش منافع بیشماری را برای سازمانها به ارمغان می آورد، فرصت هایی برای صرفه جویی های اساسی، افزایش کارآیی کارکنان، افزایش سطح دانش سازمانی، به روز شدن دانش، افزایش قدرت حل مسایل و مشکلات سازمانی، و دیگر مزایای رقابتی را فراهم می کند.
در عصر حاضر نه تنها بقا و رشد و توسعه سازمان ها به داشتن دانش و مدیریت صحیح آن وابسته است، بلکه بقای جامعه نیز به کارگیری دانش به روز و کارامد وابسته است. برای حرکت جامعه به سوی دانش مداری، آموزش و پرورش و در رأس آن مدارس رکن اصلی و اساسی به حساب می آید. از آنجا که دانش و اطلاعات مهمترین اصل برای بهره وری، رقابت های اقتصادی و توسعه است و منابع انسانی مهمترین ابزار و سرمایه جامعه برای تحقق اهداف و مقاصد سیاسی و اقتصادی است، دولت ها برای پیشرفت در این زمینه، اولویت بیشتری را به آموزش و تربیت منابع انسانی اختصاص می دهند که در رأس همه ی آن ها معلم قرار دارد
