بخشی از مقاله
مقدمه
از سال 1900که وسایل سمعی و بصری در مدارس آمریکا با هدف نمایش عینی وملموس موضوعات آموزشی و یادگیری بهتر، مورد استفاده قرار گرفت تا سال 1960 تحولات محتوایی آنچنان سریع انجام گرفت که فناوری آموزشی به عنوان یک نیاز، راه به دنیای آموزش و پرورش بازکرد.در قرن گذشته از اواخر دهه و پنجاه میلادی تحولی در جهان آغاز شد که بعدها آن را موج سوم نام نهادند.
موجی که در پی آن برخی ازکشورها به دنبال ایجاد ساختارهایی در جهت همراهی نظام آموزشی با جامعه شتابنده و تحولات فزاینده آن بوده اند و به فکر بازکاوی، بازسازی، تغییرات و تحول اساسی در نظام های آموزشی خویش افتادند. از آن زمان تاکنون فناوری اطلاعات به عنوان راهبرد هدایت گر این موج پیشگام پیوسته ابداعات نوینی را برای بشر به ارمغان آورده است .
فناوری اطلاعات و ارتباطات را می توان به عنوان ابزاری نیرومند برای ارتقا کیفیت و کارایی آموزش مورد استفاده قرار داد. تلفیق فناوری اطلاعات و ارتباطات با آموزش و سیستم یادگیری یک فرایند چندوجهی و پیچیده است. شگفتی های یادگیری متمرکز کنیم.
فناوری با ارائه مجموعه متنوعی شیوههای آموزشی و یادگیری دانش آموز را برای کسب آگاهی در زمینه مورد علاقه شان تشویق می کند و یادگیری معنی دار را میسر میسازد. - افخمی - 1385 امروزه افزایش حجم دانش و اطلاعات، کهنه شدن سریع مطالب درسی، تغییرات سریع جوامع و قابل پیش بینی نبودن آینده، موضوع آموزش و یادگیری مداوم به جای آموزش مقطعی را ضروری می کند . از سوی یادگیری، آموزش مداوم، شیوه ی یادگیری جدیدی را می طلبد؛ شیوه ای که به کمک آن فرد بتواند به طور خودگردان و مستقل و برای همه ی عمر به مطالبه ی دانش و استفاده از آن بپردازد
به این ترتیب، اهمیت و ضرورت کنارگذاشتن شیوه ها و راهبردهای قدیمی در آموزش و پرورش و تدریس با توجه به راهبردها وشیوه های آموزشی جدید آشکار می شود. به کارگیری گسترده فناوری اطلاعات و ارتباطات درفرآیند آموزش، هم زمان با تحول در رویکردهای آموزشی در جهان، زمینه ی شکل گیری مدارس هوشمند را فراهم ساخته است
هدف پژوهش
در این پژوهش هدف بررسی تاثیر هوشمندسازی کلاس درس در تعمیق و سرعت یادگیری دانش آموزان بوده است.
سوال پژوهش: آیا هوشمندسازی مدارس در تعمیق و سرعت یادگیری دانش آموزان تاثیر دارد؟
فرضیه پژوهش:
هوشمندسازی مدارس در تعمیق و سرعت یادگیری دانش آموزان تاثیر دارد.
مدارس هوشمند از دستاوردهای مهم توسعه فناوری اطلاعات دربرنامه های آموزش و پرورش است که فواید وآثار ونتایج آن نه فقط درمحیط آموزشی تاثیرات خود را خواهد داشت بلکه تحولی نوین همراه با تجارب واقعی محیط زندگی دانش آموزان و فردای آنها خواهد بود،تاسیس مدارس هوشمند میتواند گامی موثر در راستای تحول بنیادین نظام آموزشی کشورمان باشد.
تربیت نیروی خلاق،آگاه و توانا رسالت خطیری است که هر گونه غفلت در آن نظام اجتماعی یک ملت را با صدمات جبران ناپذیریمواجه می سازد. همزمان با تغییرات سریع فنون ومهارت ها و ظهور پدیده های نوین در فناوری اطلاعات و تاثیر آن ها بر شیوها و روش هایزیستن،فرآیند آموزش نیز که یکی از ارکان اساسی و بنیادین جوامع است متحول و دگرگون شده است. آموزشگاه هوشمند گامی اساسی است در راستای آموزش صحیح و موثر برای بهره گیری برنامه ریزی شده از دانش و تکنولوژی که با آموختن روش های هدفمند اندیشیدن وهدفمند زندگی کردن به سرمایه های حقیقی اجتماع آنها را برای زندگی موفق در رقابت بزرگ جهانی آماده می سازد
مدرسه هوشمند به عنوان یکی از مهم ترین مولفه های این نظام ،یک سازمان آموزشی و پرورشی پویا و یادگیرنده است که درجهت فرآیند یاددهی و یادگیری و بهبود مدیریت به صورتی نظام یافته بازسازی شده است تا دانش آموزان سطوح مختلف را برای زندگی درعصر اطلاعات آماده نماید.برای داشتن عملکرد موثر،مدرسه هوشمند به کارکنانی متخصص نیاز داشته و باید از فرایندهای برنامه ریزی شده مناسب و با پشتیبانی قوی استفاده نماید.در یک مدرسه هوشمند ،یادگیری نتیجه ی تفکر است ویک تفکر خوب توسط همه ی دانش آموزان قابل یادگیری است همان گونه که مدارس جایی برای رشد دانش آموزان می باشد ،
مدارس هوشمند،لازم است جایی برای رشد کارکنان، مدیریت و معلمین نیز باشد - شیوه نامه هوشمند سازی مدارس ، - 1390 طرح مدرسه ی هوشمند شیوه ی آموزشی جدیدی است که با تلفیق فناوری اطلاعات و برنامه های درسی، تغییراتی اساسی در فرآیند یاددهی و یادگیری به دنبال خواهد داشت . در این رویکرد با توجه به نقش معلم به عنوان راهنما و نه انتقال دهنده ی دانش ونقش دانش آموز به عنوان عضو فعال، خلاق، نقاد و مشارکت جو - به جای عضوی منفعل و مصرف کننده ی دانش، نظام ارزشیابی به صورت فرآیندمحورو نه نتیجه محور تغییر خواهد کرد. مدارس هوشمند تحولی عظیم در نظام های آموزشی به دنبال خواهند داشت؛ به نحوی که دانش اموزان می توانند فناوری اطلاعات را در تمامی زمینه های آموزشی، ازجمله مدیریت و برنامه ی کلاس درس به کار بندند .
هدف نهایی از فعال کردن مدارس هوشمند، تربیت نیروی کاری مجهز به مهارت های رایانه ای و سواد اطلاعاتی است که بتوانند نیازهای زندگی در دنیای اطلاعاتی جدید رابرآورده کنند، رویکرد مدارس هوشمند رویکردی جامع و تلفیقی است. به علاوه اجرای مدل های آموزشی مدارس هوشمند، شرکت فعالانه ی دانش اموزان را می طلبد. مدارس هوشمند محیط همکاری و رقابت هستند و مواد آموزشی و تمرینات برای بسط این مهارت ها در دانش آموزان طراحی شده اند
. به عبارت دیگر، مدارس هوشمند شامل اجزای در هم تنیده ای هستند که به منظور برانگیختن حس کنجکاوی دانش آموزان ومشارکت فعال آن ها طراحی شده اندتا با هماهنگ کردن تلاش دانش اموزان، معلمان و مدیران در محیطی جامع و تلفیقی، نسبت به برآورده کردن تمامی نیازهای آموزشی افراداقدام کنند - عاصمی، - 1388
هوشمندسازی مدارس یکاقدام مدبّرانه در راستای سند چشم انداز نظام، تحول بنیادین آموزش و پرورش و سند توسعه فاوای آموزش و پرورش و ضرورتی انکار ناپذیر با هدف اجرای پیشرفتهترین روشهای مدیریتی و آموزشی و نگاه علمی و فناورانه به وضعیت کنونی نظام آموزشی و پرورشی کشوراست که اعمال تغییرساختار و معماری اجرایی درآنها باعث افزایش بهرهوری و مدیریت زمان برای مدیران، کارکنان، معلمان، دانش آموزان و همچنین اولیای دانشآموزان خواهد بود - سندتحول بنیادین آموزش و پرورش - مدرسه هوشمند موسسه ی یادگیری است که به طور منظم فعالیت های تدریس، یادگیری و مدریت مدرسه را جهت آماده سازی دانش آموزان برای عصر اطلاعات، مورد تجدید و بازسازی قرار می دهد
مدرسه هوشمند، مدرسه ای است که در آن روند اجرای کلیه فرآیند ها اعم از مدیریت، نظارت وارتباطات و مبانی توسعه آن ها و ...مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات و در جهت بهبود نظام آموزشی و تربیتی پژوهش محور طراحی شده است
مدرسه هوشمند ؛مدرسه ای است که علاوه بر استفاده از برنامه هایی مانند سایر مدارس تلاش دارد تا با تجهیزات رایانه ای و فناوری های مربوطه، کنترل و مدیریت خودرا بر این اساس مبتنی کند و محتوای اکثر دروس را الکترونیکی کرده و ارزشیابی و نظارت سیستم راهوشمند گرداند - میراسماعیلی،. - 1386
مدرسه هوشمند عبارت است از یک سازمان یادگیری که با هدف آماده سازی دانش آموزان به منظور زیستن در عصر دانایی، به طورسیستماتیک در فعالیت های یاددهی و یادگیری و مدیریت مدرسه طراحی شده است. در این مدارس با رویکرد تلفیقی و جامع نسبت به ارائه خدمات آموزشی و پرورشی به دانش آموزان تلاش می شود
فناوری اطلاعات فرآیندی برای گردآوری، انتخاب،ذخیره سازی و کاربرد اطلاعات در زمینه های مورد نظر و انتقال آن اطلاعات از طریق کامپیوترهای چند رسانه ای برای طراحی، انتخاب محتوای آموزشی و مدیریت فرآیند یاددهی- یادگیری به صورت شبکه ای از یادگیرندگان و یاددهندگان است که در فضای پویا، زمان واقعی و مشارکتی روی می دهد
برای رسیدن به دانش و دانایی باید از راهکارهایی استفاده کرد که نمونه ی آن فرآیند یاددهی، یادگیری است این فرآیند، فرآیندی است که تعامل بین آموزش دهنده ویادگیرنده را تسهیل می کند.فرآیند یاددهی-یادگیری نوعی واکنش و حتی مکمل روش سنتی آموزش دهنده است که در آن تمام بار آموزش بر دوش معلم بود و یادگیرنده به عنوان عنصری کارا در فرآیند آموزش مد نظر قرار می گرفت. روان شناسان و مربیان معتقدند که فرد باید در حین آموزش فعال باشد تا بتواند عوامل ومتغییر های بیرونی را تغییر دهد و دستکاری کند و به آرامش و رضایت درونی دست یابد.
ورود به عصر اطلاعات و رواج فناوری های مبتنی برشبکه های جهانی و رایانه ها سبب پدید آمدن محیط های جدید یادگیری به شکل رسمی و غیر رسمی شده است. هوشمند سازی مدارس ازراهبردهای اساسی تحول بنیادین آموزس و پرورش است و از آن جا که در حال حاضر معلم محوری پایه آموزش و پرورش در کشور می باشد، به روز کردن مدارس ، استفاده از فناوری روز، برخورداری از خلاقیت های نوین در آموزش و پرورش و نیز اهمیت دادن به توانایی های دانش آموزان، لازمه ی این تحول می باشد -
فرآیند یاددهی - یادگیری از عناصر اصلی برنامه ی درسی است و در فرآیند آموزش و یادگیری نقش بارزی را ایفا می کنند.تحقق هدفهای آموزش از طریق کاربرد روش ها و متون تدریس امکان می یابد . در برنامه درسی سعی بر این است که با انتخاب محتوای مناسب یادگیری و تغییر رفتار مطلوب ایجاد شود ،شیوه ارائه محتوا یا روشی که طی آن سعی می شود ،تغییرات مورد نظر در یادگیرنده ایجاد شودفرآیند یاددهی و یادگیری نامیده می شود. در روش های یاددهی -یادگیری به مواردی چون نحوه ی ارئه دانش ، تغییر نگرش و آموزش مهارت های مورد نظر از سوی معلم به دانش آموز، نحوه و میزان مشارکت یاد گیرنده در امر یادگیری، چگونگی ارتباط یادگیرندگان با یکدیگر و با محیط، مواد و امکانات آموزشی، باید توجه شود
مفهوم یادگیری را می توان به صورت های مختلف تعریف کرد: کسب دانش و اطلاعات، عادت های مختلف، مهارت های متنوع و راههای گوناگون حل کردن مسائل. همچنین می توان یادگیری را به عنوان فراگیری رفتارها واعمال مفید و پسندیده، و حتی به عنوان کسب رفتارها و اعمال منحصر مضر و ناپسند تعریف کرد. پس، یادگیری حوزه بسیار گسترده ای را شامل می شود .
گفته اند “یادگیری یکی از مهمترین زمینه ها در روانشناسی امروز و در عین حال از مشکل ترین مفاهیم برای تعریف کردن است” با این حال به سبب اهمیت مفهوم یادگیری، از آن تعریف های مختلفی بیان کرده اند. یکی از معروفترین آنها ”: یادگیری به فرایند ایجاد تغییر نسبتا پایدار در رفتار یا توان رفتاری که حاصل تجربه است گفته می شود و نمی توان آن را به حالت های موقتی بدن مانند آنچه بر اثر بیماری، خستگی، یامصرف داروها پدید می آید نسبت داد.”
پیشینه پژوهش
جهان امروز به سرعت در حال تبدیل شدن به یک جامعه اطلاعات است. جامعه ای که در آن دانایی و میزان دسترسی و استفاده ی مفید از دانش، دارای نقش محوری و تعیین کننده است. قرن بیست و یک به سمتی می رود که اکثر مشاغل به دانش و مهارت های رایانه نیاز خواهند داشت. ورود به این عرصه به نوع جدیدی از آموزش نیاز دارد که با آموزش سنتی کنونی به خصوص آنچه هم اکنون در مدارس کشور ما در جریان است همخوانی ندارد. - دلوز، ترجمه ی افتخار زاده، - 1380 با توجه به این که مدار پیشرفت جوامع امروزی وایسته به آموزش و
پرورش است اگر نظام تعلیم و تربیت خود را با بحث های صرف نظری مشغول سازد و با روش های ناکارامد و قدیمی راه خودرا ادامه دهد یقینا همه ی ابعاد جامعه با رکود فراگیر رو به رو خواهد شد.الگوی اولیه مدارس هوشمند در سال1966 از کشور انگلیس گرفته شده است و کشور مالزی یکی از پیشتازان این مدارس به شمار می رود
از اوایل ژوئن 1997 وزارت آموزش و پرورش مالزی درگیر بحثی عمومی در قالب مدرسه هوشمند شد. در آغاز، طرح مدارس هوشمند در 90 درصد مدرسه به صورت آزمایشی اجرا شد و سپس توسعه یافت. در سند آموزش و پرورش مالزی، هدف این مدارس کمک به تحقق اهداف فلسفه تربیتی مالزی و همچنین تربیت نیروی ماهر به گونه ای که بتواند با چالش های قرن 21 مواجه شود عنوان شده است.
طرح مدارس هوشمند در ایران، متأثر از نظام آموزش و پرورش مالزی بوده است. این طرح از سال 1383 آغاز شد و زمان اجرایی شدن آن 3 سال بعد یعنی سال 1386 تعیین گردید. بر اساس این طرح ابتدا چند دبیرستان در تهران به طور آزمایشی تحت پوشش قرار گرفتند و بعدها تعداد زیادی از دبیرستان های مستقر در دیگر شهر های کشور از جمله سنندج که شرایط اجرای آن را داشتند به این طرح پیوستند - جعفری، . - 1385از لحاظ موضوع مدارس هوشمند پایان نامه هایی در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری نوشته شده که در این قسمت به چند عنوان از آنها اشاره خواهد شد.
.1 "بررسی چالش های توسعه مدارس هوشمند در کشور" توسط دانشجویان ذیل، نالچگیر، ابراهیمی و صادقی مقدم به استاد راهنمایی دکتر محمودی در دانشگاه امام حسین - ع - انجام شده و هدف اصلی پژوهش شناسایی چالش های توسعه مدارس هوشمند در ایران عبارتند از: *نبود قوانین و مقررات مورد نیاز در وزاذتخانه ها *سازگار نبودن ساختار و تشکیلات مدارس کشور و ...
.2 مهرگان - 1387 - پژوهشی با عنوان"ارزیابی عملکرد طرح مدارس هوشمند دخترانه شهر تهران در جهت پیشرفت تحصیلی دانش آموزان از دیدگاه معلمان در سال تحصیلی "87-86 انجام داده است. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که دانش آموزان این مدارس به گونه ای تربیت می شوند که پس از فارغ التحصیل شدن به راحتی بتوانند نسبت به دانش آموزان سنتی جذب محیط های کاری و صنایع نوین شوند.
.3 فرید نیا - - 1384 پژوهشی باعنوان" مدارس هوشمند رویکردی نو در آموزش و پرورش کشور" انجام داده است. نتایج به دست آمده از این پژوهش نشان می دهد که مدارس هوشمند به سبب برنامه های درسی انعطاف پذیرتر، امکان تدریس با شیوه های نو، داشتن طیف وسیعی از برنامه ها و روش های آموزشی و محوریت بخشیدن به نقش دانش آموز، با در نظر گرفتن تفاوت های فردی و توجه بیشتر به نیازها و علایق و استعدادهای دانش آموزان، می توانند در جهت کاهش یا از بین بردن شکاف آموزشی مؤثر و مفید باشند. یکی از رویکردهایی که می تواند در جهت پاسخ گویی به نیاز فوق در کشور ما مفید واقع گردد و امروزه در بسیاری از کشورهای توسعه یافته اجرا شده، یا درحال اجرا شدن است تأسیس و توسعه مدارس هوشمند است این گونه که مدارس در واقع به نوعی اختراع فلسفه و مفهومی جدید از تعلیم و تربیت است و با کنار گذاشتن یک سلسله از بازدارنده های سنتی، سعی در به کارگیری فناوری اطلاعات برای ارئهی آموزش دارند.
