بخشی از مقاله
چکیده
سازمانها برای تداوم حیات، ایجاد ارزشها، عملکرد بهتر و تحقق اهداف نیاز به نوآوری، پیشرو بودن، ریسکپذیری و در کل کارآفرینی دارند. یکی از رویکردهای سازمانها برای افزایش عملکرد مناسب کارآفرینی سازمانی و وجود افراد کارآفرین در سازمان است. چراکه کارآفرینی سازمانی میتواند تاثیر مثبتی بر عملکرد سازمان داشته باشد. در حالیکه مدیریت بوروکراتیک و محافظه کارانه در سازمانها و نهادهای بخش عمومی، که ناشی از نوع ساختارها، فرهنگ حاکم بر سازمان و فعالیتهای سنتی میباشد، به مانعی برای ایجاد کارآفرینی سازمانی تبدیل شده است. این امر باعث میشود که بخش دولتی کارآفرین نباشد و عملکرد در بخش دولتی تضعیف گردد. در همین راستا این پژوهش با هدف تیین تاثیر کارآفرینی سازمانی بر بهرهوری منابع انسانی با رویکرد ارزشهای اسلامی در شهرداری تهران میباشد. پژوهش حاضر از نوع توصیفی- همبستگی است. نمونه این پژوهش، 130 نفر از کارکنان و پرسنل شاغل در شهرداری تهران که به صورت تصادفی انتخاب شدهاند. اطلاعات لازم برای آزمودن فرضیهها از طریق دو پرسشنامه که شامل پرسشنامه کارآفرینی سازمانی با رویکرد ارزشهای اسلامی کهمجموعاً دارای 18 سؤال بوده و ویژگی کارآفرینی سازمانی را اندازه میگیرد و پرسشنامه بهرهوری نیروی انسانی شامل 22 گویه است. ضرایب پایایی این آزمونها با استفاده از روش آلفای کرونباخ محاسبه شد، که مقدار ضریب پایایی پرسشنامهها مورد تایید قرار گرفت. به منظور تجزیه و تحلیل و بررسی دادههای گردآوری شده، از آزمون همبستگی و رگرسیون استفاده شد. نتایج حاصل از تجزیهو تحلیل دادهها نشان داد که کلیه ابعاد کارآفرینی سازمانی شامل نوآوری، ریسکپذیری، و پیشگامی تاثیر معناداری بر بهرهوری منابع انسانی با رویکرد ارزشهای اسلامی در شهرداری تهران دارند. بنابراین کلیه فرضیات تحقیق مورد تایید قرار گرفتند.
واژگان کلیدی: کارآفرینی سازمانی، نوآوری، ریسکپذیری، پیشگامی، بهرهوری منابع انسانی، شهرداری تهران.
مقدمه
امروزه تمام کشورهای جهان در پی بدست آوردن پیشرفت هایی در زمینه بهره وری هستند . بهبود بهره وری در سازمانها موجب می شود نیروی انسانی بتواند بهتر فکر کند، بیندیشد، بیافریند، نوآوری کند و نگرش سیستماتیک پیدا کند.
یکی از ویژگیهای بارز اقتصاد امروز، تغییرات سریع است و کشورهایی میتوانند از نظر اقتصادی قوی و موفق گردند که دارای کارآفرینان نوآور باشند در واقع میتوان گفت که کارآفرینی نماد نوآوری و موفقیت در امور تجاری هستند که با نظرات نوین خویش موجب تحولات اساسی در ساختار نظام اداری و افزایش کارایی و بهرهوری در سازمان میشوند. بنابراین از جمله عوامل اساسی و تعیینکننده بر بهرهوری نیروی انسانی در سازمانها، کارآفرینی است که به پذیرش ریسک و مخاطره، خلاقیت و نوآوری در کسبوکار و بودن در فضای مناسب کسب و کار تاکید دارد. برای تفکیک کارآفرین از غیر کارآفرین، ویژگیهای مختلفی شناسایی شده است. یک دسته که روانشناسان به آن توجه کردهاند، متغیرهای شخصیتی و روانشناختی است که رویکرد ویژگیها نامیده میشود
کارآفرینی به معنای فرایند تشخیص فرصت ها، جمع آوری منابع مورد نیاز، طراحی و اجرای نقشه علمی برای بهره برداری از فرصت ها و جمع آوری نتایج بدست آمده با روش منعطف است. نقش کارآفرینی در افزایش بهرهوری باعث شده تا به موضوع کارآفرینی علاقه بیشتری نشان داده شود. کارآفرینی، استراتژی
مناسب برای گسترش بهرهوری است و موجب ارتقای بهرهوری در سطوح مختلف فردی، گروهی، سازمانی، ملی و بینالمللی است از زمان طرح کارآفرینی و رابطه آن بر بهرهوری و عملکرد سازمانی، تحقیقات زیادی انجام شده، که به اختصار به آن اشاره شده است.
در تحقیقاتی که محمدی با عنوان رابطه بین کارآفرینی و بهرهوری انجام داد، نتایج تحقیق دلالت برآن داردکه بین کارآفرینی سازمانی و بهرهوری مدیران شرکت و نیز بین ابعاد خلاقیت، حمایت، انسجام و یکپارچگی، کنترل، هویت، سیستم پاداش، سازش با پدیدههای تعارض و بین الگوهای ارتباطی با بهرهوری، همبستگی مثبت و معنادار وجود دارد در پژوهشی دیگر هائو زائو3 و همکاران با عنوان - تاثیر ویژگیهای شخصیتی کارآفرینانی بر عملکرد سازمانی - انجام دادند آنها دریافتند که وجود مدیران و کارکنان و نیروی انسانی کارآفرین و توسعهگرا موجب بهبود عملکرد سازمان و باعث افزایش بهرهوری کارمندان سازمان میشود خلاصه یافتهها آن است که کارآفرینی عامل اصلی یا بسیار مهم رسیدن به رضایت، هدف، بهرهوری، پیشرفت سازمان و حتی خودشکوفایی است.
اعتقاد دارند مولفه کارآفرینی بطور مستقل از طریق توسعه فضای رقابتی و از طریق ارتقای مولفه های سرمایه انسانی، فناوری و نهادها یا سرمایه اجتماعی میتواند به ارتقای بهرهوری کمک شایانی نماید.
از سوی دیگر دین اسلام مردم را به انجام فعالیت - کار - دعوت میکند و از انسانها میخواهد که از کار خویش دیگران را نیز بهرهمند سازند و به طور مستقیم و غیرمستقیم مردم را تشویق به کارآفرینی و ایجاد شغل میکند تا از فقر و گرسنگی در یک جامعه اسلامی جلوگیری شود. در نتیجه افکار دینی یک فرد میتواند تأثیرگذار بر کارآفرینی او باشد دین اسلام چون بیشترین توجه را به تک تک افراد جامعه دارد میتواند یک فرد کارآفرین را در کار و فعالیت خویش بیشتر تشویق کند و فرد کارآفرین با دید دینی میتواند در کار خود موفقیت بیشتری کسب کند و تنها به فکر منافع خویش نباشد و دیگران را نیز در موفقیت خویش شریک سازد، تا بتواند کار را توسعه دهد. با یک نگاه کلی به ویژگیهای یک فرد کارآفرین و خصوصیاتی که اسلام از
یک انسان با تقوا انتظار دارد میتوان فهمید که انسان مؤمن به تمام معنا، میتواند یک کارآفرین باشد چون مسئولیتپذیری، دستیابی به درجات بالاتر اجتماعی و تحمل شکست و امید و فعالیت که از ویژگی های یک کارآفرین است در اسلام نیز به انسانها توصیه شده است تا بتوانند به موفقیت و کامیابی دنیوی و اخروی دست یابند
در نظامهای ارزشی و بالاخص ادیان - اعم از ادیان زمینی و آسمانی به مقوله فعالیت و کار و تلاش اهمیت به سزایی داده شده است تا جائیکه در ادیان زمینی مانند آیین لائوتسه: عقیده بر این است که کار کردن و ایجاد فرصت اشتغال تمام آبروی انسان است و آدمها با کار شناخته می شوند در فرهنگ غنی اسلامی, سلوک الهی دارای دو بخش است بخش مادی و بخش معنوی, بخش مادی آن کار است و بخش
معنوی آن نماز و امور عبادی است و از اینجا میتوان به اهمیت کار در جامعه اسلامی پی برد چرا که از کار م یتوان دنیا و زندگی دنیوی را آباد کرد و با نماز به آخرت خود رسیدگی کرد کار هم کفو همه مسائل معنوی است که برای رسیدن یک انسان مسلمان به حیات طیبه سفارش شده است. از آنجایی که کارآفرینی میتواند تاثیر مهمی بر بهرهوری نیروی انسانی داشته باشد؛ شهرداری تهران با آگاهی از اهمیت این
مساله، در ده سال گذشته، جهت توسعه فعالیتهای کارآفرینی سازمانی در مفهوم کلان آن برنامهها و اقدامات متنوع و متعددی انجام داده است. این مقاله ضمن بررسی کارآفرینی سازمانی با رویکرد ارزشهای اسلامی، اهمیت و تاثیر آن بر بهرهوری نیروی انسانی در شهرداری تهران را مورد مطالعه قرار داده و رابطه بین مولفههای نوآوری، ریسکپذیری، و پیشگامی بر بهرهوری نیروی انسانی را مورد بررسی قرار داده است.
مدل مفهومی پژوهش
مدل مفهومی پژوهش براساس مولفههای کارآفرینی سازمانی مطابق نظربارینگر و بلودُرن، 1999 و مولفههای بهرهوری نیروی انسانی براساس مدل آچیو توسط هرسی و بلانچارد در سال 1980 به صورت شکل زیر ارائه میشود:
محیط
شکل -1 مدل مفهومی پژوهش
